Της Χριστίνας Βερβέρη,
Την στενή επικοινωνία και συνεργασία που οικοδομήθηκε το 2020 φαίνεται ότι διατηρούν και για την φετινή χρονιά η Ελλάδα και η Αίγυπτος, τόσο σε επίπεδο πρωθυπουργού και προέδρου όσο και σε επίπεδο υπουργών εξωτερικών, με τον Έλληνα υπουργό εξωτερικών, Νίκο Δένδια, να μεταβαίνει για ακόμα μία φορά στο Κάιρο στις 8 Μαρτίου για να συναντήσει τον ομόλογο του. Σκοπός της επίσκεψης αυτής ήταν η συζήτηση των ζητημάτων σχετικά με την ενέργεια, τη θαλάσσια κυριαρχία και την ασφάλεια, καθώς και για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Λιβύη. Όλα αυτά είναι επακόλουθα μιας σειράς επαφών οι οποίες ξεκίνησαν από την υπογραφή της ελληνικής συμφωνίας με την Αίγυπτο τον περασμένο Αύγουστο, της επίσκεψης του Αιγύπτιου υπουργού εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι τον Σεπτέμβριο του 2021 στην Αθήνα, της επίσκεψης του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι τον περασμένο Νοέμβριο και τέλος του Philia Forum που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο στην Αθήνα.
Κυρίαρχη προτεραιότητα αποτελεί το θέμα της ενέργειας και της εκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων. Οι δύο χώρες της Ανατολικής Μεσογείου υπέγραψαν τον Αύγουστο μια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης για τη δημιουργία μιας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) η οποία επιτρέπει στην Ελλάδα και στην Αίγυπτο να επωφεληθούν των πλεονεκτημάτων που παρέχουν οι ΑΟΖ, ιδιαίτερα όσον αφορά τα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) -σύμφωνα με την Διεθνή Συνθήκη του ΟΗΕ περί Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS)- θεωρείται η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο. Αυτό είναι μεγάλο πλεονέκτημα για την Αίγυπτο, η οποία θέλει να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί στην κυριαρχία της και να τα προωθήσει στην Ευρώπη. Να σημειωθεί ότι η συμφωνία αυτή είναι έγκυρη σύμφωνα με την UNCLOS, την οποία η Τουρκία δεν έχει υπογράψει ούτε την έχει επικυρώσει. Αυτό αναφέρεται, διότι η συγκεκριμένη συνθήκη έχει υπόσταση και διεθνή αποδοχή εν αντιθέσει με την άτυπη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης. Η συνθήκη αυτή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου ουσιαστικά ακυρώνει την άτυπη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης και θέτει την Τουρκία εκτός «παιχνιδιού» στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ταυτόχρονα, η επίσκεψη του υπουργού εξωτερικών τράβηξε και την προσοχή στο ζήτημα που έχει δημιουργηθεί με το οικόπεδο «W18», του οποίου τα όρια ξεκινούν από το τελευταίο σημείο της ελληνο-αιγυπτιακής ΑΟΖ και υποθετικά εκτείνονται πέραν του 28ου μεσημβρινού, δίνοντας έτσι περιθώριο στην Αίγυπτο να αγνοήσει τα ελληνικά δικαιώματα στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου, εάν αφήσει την Τουρκία να προσδιορίσει έως εκεί την υφαλοκρηπίδα της και να διεκδικήσει κυριαρχικά δικαιώματα. Μετά από συζήτηση, όμως, το επίμαχο οικόπεδο τροποποιήθηκε έτσι ώστε να σταματά στο ύψος του 28ου μεσημβρινού, στο όριο, δηλαδή, των οριοθετημένων υφαλοκρηπίδων Ελλάδας και Αιγύπτου.
Σε αυτό το πλαίσιο, πριν λίγες μέρες, η Τουρκία θέλησε να δημιουργήσει τριγμούς στις σχέσεις των χωρών αυτών, προωθώντας ψευδώς μέσω των κρατικών μέσων μαζικής ενημέρωσης ότι η Άγκυρα και το Κάιρο βρίσκονται κοντά στο να υπογράψουν ναυτική συμφωνία κόντρα στα δικαιώματα της Ελλάδας. Ωστόσο, η πρόσφατη επικοινωνία των Κυριάκου Μητσοτάκη και Φατάχ αλ-Σίσι ήρθε να επιβεβαιώσει τις εξαιρετικές σχέσεις συνεργασίας που διατηρούν οι δυο χώρες έως και σήμερα και να τονίσει ότι υπάρχει πλήρης συντονισμός και κοινή πορεία των κινήσεων Ελλάδας-Αιγύπτου αναφορικά με τα ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου, όπως και φάνηκε με την επίσκεψη στις 8 Μαρτίου. Όλες αυτές οι διεργασίες και οι κοινές αναφορές από τις δυο χώρες δίνουν το στίγμα ότι Ελλάδα και Αίγυπτος μένουν «ξάγρυπνες» όσον αφορά την συμπεριφορά της Τουρκίας και δεν θα δεχτούν καμία προσπάθεια καταπάτησης των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων στην ανατολική Μεσόγειο και ότι φυσικά η Ελλάδα αναμένει, ενόψει του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε στις 22 Μαρτίου αλλά και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την έκθεση του Ύπατου Εκπροσώπου της Ε.Ε Ζοζέπ Μπορέλ για αυτό το ζήτημα.
Και κάπου εδώ μπαίνει στο παιχνίδι και η Κύπρος. Ο Νίκος Δένδιας, έπειτα από την επίσκεψη του στο Κάιρο, επισκέφτηκε και την Κύπρο, έχοντας στην ατζέντα πέρα από το Κυπριακό και θέματα ενέργειας που αφορούν την ίδια, την Ελλάδα και την Αίγυπτο. Το σύντομο των επισκέψεων δείχνει την δυναμική που αναπτύσσουν οι χώρες και επιβεβαιώνει το παραπάνω πλαίσιο συνεργασίας. Οι τρεις χώρες δημιούργησαν και τον East Med Gas Organization – οργανισμός που ξεκίνησε ως forum επικοινωνίας των κοινών συμφερόντων μεταξύ των τριών χωρών και εν συνεχεία έγινε οργανισμός με την συμμετοχή του Ισραήλ, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης, για την δημιουργία κοινού αγωγού φυσικού αερίου. Το τρίγωνο αυτό και με τη συμβολή του Ισραήλ, πέραν των ενεργειακών ζητημάτων, κρίνεται ιδιαίτερης σημασίας εφόσον ωφελεί και στρατιωτικά τις εμπλεκόμενες χώρες έναντι της Τουρκίας, οι οποίες δηλώνουν ότι θα εργαστούν για την διατήρηση της σταθερότητας και της ειρήνης στην περιοχή κόντρα σε οποιαδήποτε πιθανή αποσταθεροποίηση.
Όλα αυτά τα ζητήματα της ανατολικής Μεσογείου, η προβληματική και αποσταθεροποιητική στάση της Τουρκίας, το Κυπριακό, η ΑΟΖ όπως και η ενεργειακή ανάπτυξη, καθιστούν την συνεργασία των εμπλεκόμενων χωρών ακόμα πιο επιτακτική και είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι η Ελλάδα με την Αίγυπτο στηρίζουν σε κάθε ευκαιρία η μία την άλλη και απολαμβάνουν της υποστήριξης των υπόλοιπων χωρών. Με αυτόν τον τρόπο, δια της διπλωματικής οδού, τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπισθούν με ψυχραιμία και στην ουσία τους και η ενεργειακή ανάπτυξη να έρθει συντομότερα με ευνοϊκούς και δίκαιους όρους για όλους. Ας αποτελέσει αυτή η συνεργασία Ελλάδας-Αιγύπτου παράδειγμα συνεργασίας τόσο για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε όσο και για τις χώρες που επιθυμούν να προσεγγίσουν την Ε.Ε και να επωφεληθούν από μια ενδεχόμενη συνεργασία μαζί της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mitsotakis And El-Sisi Discuss East Mediterranean Cooperation, Ends Turkish Fake News Speculation, Greek City Times, διαθέσιμο εδώ
- Egypt and Greece discuss cooperation in eastern Mediterranean, Arab News, διαθέσιμο εδώ
- Egypt, Cyprus and Greece demand respect for maritime sovereignty, Arab News, διαθέσιμο εδώ
- Αίγυπτος : Αναρτήθηκε ο νέος χάρτης με την τροποποίηση του οικοπέδου W18 – «Το θέμα θεωρείται λήξαν», λέει η Αθήνα, in.gr, διαθέσιμο εδώ
