Του Γιάννη Χουλιάρα,
Στα τέλη του προηγούμενου έτους, η γαλλική κυβέρνηση παρουσίασε το σχέδιο της για την καταπολέμηση του ισλαμικού φονταμενταλισμού και εξτρεμισμού στις τάξεις της μουσουλμανικής κοινότητας της Γαλλίας. Το σχέδιο επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, την επιβολή του αποτελεσματικού κρατικού ελέγχου στις περιοχές που διαβιώνουν οι μουσουλμανικές κοινότητες και την ελαχιστοποίηση της εξωτερικής επιρροής στις κοινότητες αυτές.
Αναφορικά με τον τρίτο πυλώνα του σχεδίου, δηλαδή την επιρροή εξωτερικών δρώντων στις γαλλικές μουσουλμανικές κοινότητες, η απειλή της Τουρκίας υπήρξε κρίσιμος παράγοντας στον σχεδιασμό των Γάλλων κυβερνώντων. Τα αντιτιθέμενα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των δύο χωρών τις έχουν καταστήσει αντιπάλους σε μια σειρά περιφερειών, στην Ανατολική Μεσόγειο, την Αφρική, τον Καύκασο και αλλού. Για την Γαλλία, ωστόσο, η τουρκική απειλή έχει και μια εσωτερική διάσταση, καθώς η κυβέρνηση ανησυχεί πως η Άγκυρα μπορεί να χρησιμοποιήσει την επιρροή και τους δεσμούς της με τμήματα της γαλλικής μουσουλμανικής κοινότητας, ώστε να υπονομεύσει την χώρα εκ των έσω.
Η απειλή αυτή δεν αποτελεί απλά μια πτυχή του στρατηγικού ανταγωνισμού Γαλλίας-Τουρκίας, αλλά συνδέεται ευρύτερα με την τουρκική εξωτερική πολιτική υπό την διακυβέρνηση του Recep Tayyip Erdogan. Ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να προβάλλει τον εαυτό του ως παγκόσμιο ηγέτη και υπερασπιστή των μουσουλμάνων, καθιστώντας την Τουρκία κεντρική δύναμη του σουνιτικού μουσουλμανικού κόσμου. Για να επιτύχει τον στόχο αυτό, η τουρκική κυβέρνηση δίνει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη στενών σχέσεων με μουσουλμανικές κοινότητες στην Ευρώπη. Λόγω των διαφόρων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες αυτές, όπως η φτώχεια και η ξενοφοβία, η Άγκυρα τις θεωρεί δεκτικές στην επιρροή της.
Η ρητορική υπεράσπιση των κοινοτήτων αυτών και η ανάπτυξη της τουρκικής επιρροής στους κόλπους τους, εξυπηρετεί την Τουρκία με δύο τρόπους: αφενός μπορεί να πετυχαίνει νίκες σε επίπεδο δημοσίων σχέσεων και εικόνας, στην αντίληψη της παγκόσμιας μουσουλμανικής κοινής γνώμης, υπερασπιζόμενη τις μουσουλμανικές μειονότητες από την αδικία των «αλλόθρησκων», αφετέρου ασκεί πίεση στους αντιπάλους της, όπως η Γαλλία, με την απειλή της εσωτερικής αποσταθεροποίησης.
Η τουρκική επιρροή στην γαλλική μουσουλμανική κοινότητα προωθείται με διάφορα μέσα ήπιας ισχύος. Σε πολιτικό επίπεδο, η Άγκυρα επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την παρουσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας εντός των κόλπων της κοινότητας, με την οποία το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έχει αναπτύξει στενούς δεσμούς. Η Αδελφότητα ενίσχυσε την δημοφιλία της επιτελώντας κοινωνικό έργο στις υποβαθμισμένες γειτονιές των μουσουλμάνων μεταναστών, καθαρίζοντας δρόμους και επισκευάζοντας κτήρια. Σύμφωνα με υπολογισμούς, οι διάφοροι οργανισμοί και σύνδεσμοι της Αδελφότητας στην Γαλλία διαθέτουν περίπου 50.000 μέλη, αν και ο αριθμός των ατόμων που την υποστηρίζουν και υιοθετούν την ισλαμιστική ιδεολογία της είναι μάλλον πολύ μεγαλύτερος. Η τουρκική κυβέρνηση επιδιώκει να αξιοποιήσει τους δεσμούς της με την Αδελφότητα, προκειμένου να προωθήσει εντός της μουσουλμανικής κοινότητας πολιτικά σχήματα φιλικά διακείμενα προς αυτήν. Το 2015, ιδρύθηκε το Κόμμα Ισότητας και Δικαιοσύνης (Parti Égalité et Justice), το οποίο εκπροσωπεί τα συμφέροντα της μουσουλμανικής κοινότητας. Σύμφωνα με αναφορές, το κόμμα διαθέτει στενούς δεσμούς με το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας – μια ένδειξη προς αυτό αποτελεί, άλλωστε, και η ονομασία του.
Σε κοινωνικό επίπεδο, η Τουρκία ενισχύει την επιρροή της παρέχοντας ανθρωπιστική στήριξη στην μουσουλμανική κοινότητα και συνδράμοντας στις θρησκευτικές της ανάγκες. Η ανθρωπιστική βοήθεια και η θρησκευτική διπλωματία αποτελούν βασικούς πυλώνες της τουρκικής ήπιας ισχύος. Τουρκικοί κρατικοί και μη οργανισμοί έχουν χρηματοδοτήσει την κατασκευή τζαμιών στην Γαλλία, ειδικά στην περιοχή της Αλσατίας, στην οποία θεωρείται πως η Τουρκία έχει επιτύχει την ισχυρότερη διείσδυση. Παράλληλα, η Άγκυρα παρέχει και τους θρησκευτικούς λειτουργούς της κοινότητας. Σύμφωνα με υπολογισμούς, από τους 290 ξένους ιμάμηδες που δραστηριοποιούνται στην Γαλλία, οι 140 εστάλησαν από την Τουρκία.
Ήταν, επομένως, αναμενόμενο η Τουρκία να ασκήσει δριμεία κριτική στην υιοθέτηση του νομοσχεδίου της γαλλικής κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, ο Erdogan δήλωσε πως η «προσπάθεια αναδιαμόρφωσης του Ισλάμ» αποτελεί «κατάχρηση εξουσίας για έναν Γάλλο ηγέτη». Οξύνοντας την εσωτερική ένταση στην Γαλλία σχετικά με το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο και ωθώντας την μουσουλμανική κοινότητα σε αντιδράσεις, η Τουρκία επιχειρεί να ενισχύσει το κύρος της ως ηγέτιδα μουσουλμανική δύναμη και να προκαλέσει επιπλέον προβλήματα στην γαλλική κυβέρνηση.
Καταληκτικά, η θέση και τα προβλήματα της μουσουλμανικής κοινότητας είναι ζητήματα που θα απασχολούν την Γαλλία για πολλά χρόνια ακόμη, καθώς η κυβέρνηση επιχειρεί να βρει κάποιο τρόπο για να επιτύχει την ομαλή ένταξη των μουσουλμάνων μεταναστών στην γαλλική κοινωνία. Όσο το ζήτημα αυτό παραμένει άλυτο και η εσωτερική ένταση συνεχίζεται, η Γαλλία θα είναι ευάλωτη στην αποσταθεροποιητική δράση αντίπαλων δυνάμεων, όπως η Τουρκία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The foreign influence on the French Muslim community that has led to the law against Islamist separatism, Atalayar, διαθέσιμο εδώ
- Turkey and France: more than a bilateral crisis, Atalayar, διαθέσιμο εδώ
