Του Λευτέρη Καντίνου,
Το 2005, μια μικρή ομάδα χωρών του Ειρηνικού, αποτελούμενη από το Μπρουνέι, τη Χιλή, τη Νέα Ζηλανδία και τη Σιγκαπούρη, υπέγραψαν μια εμπορική συμφωνία η οποία θα αποτελούσε την βάση του μετέπειτα Σύμφωνου Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership, TPP). Η συμφωνία είχε ως στόχο την προώθηση του εμπορίου μεταξύ των κρατών-μελών του TPP, μέσω του περιορισμού των εμπορικών δασμών και την φιλελευθεροποίηση των εμπορικών κανόνων σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα, το ηλεκτρονικό εμπόριο και την εργατική νομοθεσία. Τρία χρόνια μετά, το 2008, ο τότε πρόεδρος των Η.Π.Α George W. Bush ανακοίνωσε την επιθυμία του και οι Ηνωμένες Πολιτείες να συμμετάσχουν σε αυτήν την συμφωνία, προκαλώντας την συμμετοχή της Αυστραλίας, του Βιετνάμ και του Περού. Στην συνέχεια, και καθώς οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν, τα μέλη του TPP αυξήθηκαν, προσθέτοντας στο δυναμικό τους την Ιαπωνία, τον Καναδά, τη Μαλαισία και το Μεξικό. Η προσπάθεια για την είσοδο των Η.Π.Α. στο TPP συνεχίστηκε και επί της προεδρίας του Barack Obama, με την τότε υπουργό εξωτερικών Hillary Clinton να παρουσιάζει τη συμφωνία ως τον ακρογωνιαίο λίθο για τη στρατηγική των Η.Π.Α. στην Ασία.
Έπειτα λοιπόν από 19 γύρους διαπραγματεύσεων, τον Οκτώβριο του 2015, η συμφωνία μεταξύ των 12 χωρών του Ειρηνικού, η οποία θα κάλυπτε το 40% της παγκόσμιας οικονομίας, τελικά υπογράφηκε, με την επίσημη υπογραφή της συμφωνίας να γίνεται στις 4 Φεβρουαρίου 2016.
Το TPP προκάλεσε τις αντιδράσεις των συνδικάτων των συμμετεχόντων χωρών, καθώς φοβόντουσαν την απώλεια των θέσεων εργασίας τους λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού από ξένες επιχειρήσεις. Παράλληλα, υπήρξε αντίδραση από περιβαλλοντικές οργανώσεις, υποστηρίζοντας ότι το TPP θα προκαλέσει διάβρωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ειδικότερα, οι αντιδράσεις στις Η.Π.Α. υπήρξαν σφοδρές, με τη Γερουσία να μην επικυρώνει τη συμφωνία λόγω αντιδράσεων διαφόρων Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών υποψήφιων για το χρίσμα της προεδρίας, ανάμεσά στους οποίους ήταν και ο μετέπειτα Πρόεδρος Donald Trump, ο οποίος τον Ιανουάριο του 2017 απέσυρε τις Η.Π.Α. από το TPP.
Η έξοδος των Η.Π.Α. από τη συμφωνία δεν πτόησε τις προσπάθειες των υπόλοιπων χωρών να επιδιώξουν μια νέα συμφωνία χωρίς τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών. Το αποτέλεσμα αυτής της νέας συμφωνίας υπήρξε η Περιεκτική και Προοδευτική Συμφωνία Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ατλαντικού (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership, CPTPP). Το CPTPP υπογράφτηκε τον Μάρτιο του 2018, ενώ τέθηκε σε ισχύ στις 30 Δεκεμβρίου 2018. Αν και το περιεχόμενο του CPTPP δεν διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από το TPP, η νέα αυτή συμφωνία δεν περιέχει διάφορα μέτρα που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Obama όσον αφορά τα πνευματικά δικαιώματα, ενώ διάφοροι κανονισμοί σχετικά με την περιβαλλοντική και εργατική νομοθεσία χαλάρωσαν.
Τα οφέλη που θα αποκομίσουν οι οικονομίες των κρατών μελών θα δώσουν μια σημαντική ώθηση στις οικονομίες τους. Σύμφωνα με έρευνες, η μείωση των εμπορικών δασμών και η πρόσβαση των επιχειρήσεων σε νέες αγορές θα οδηγήσουν σε μειωμένες τιμές για τους καταναλωτές, αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων και αύξηση των εξαγωγών. Παράλληλα, αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Μαλαισία και το Βιετνάμ, θα μπορέσουν να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών τους, μέσω της βελτίωσης της παραγωγικότητας των οικονομιών τους.
Στόχος του CPTPP αποτελεί η εύρεση νέων εμπορικών εταίρων, οι οποίοι θα ήθελαν να συμμετέχουν στη συμφωνία. Χώρες όπως η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν, η Κολομβία και η Ταϊλάνδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την συμμετοχή τους. Παράλληλα, στις 31 Ιανουαρίου 2021 το Ηνωμένο Βασίλειο έστειλε αίτημα συμμετοχής για ένταξη του στο CPTPP, στην προσπάθεια του να αναζητήσει νέους εμπορικούς εταίρους, μετά την έξοδο του από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσον αφορά τις Η.Π.Α., η νέα κυβέρνηση Biden αν και αντιμετωπίζει πιο θετικά τη συμφωνία σε σχέση με την κυβέρνηση Trump, δεν έχει θέσει ως άμεση προτεραιότητα την επανένταξη της σε αυτήν.
Το CPTPP θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των οικονομιών του Ειρηνικού, περιορίζοντας σημαντικά την οικονομική επιρροή της Κίνας στη Νοτιοανατολική Ασία και τη Λατινική Αμερική. Ως αντίδραση στο CPTPP, η Κίνα ανακοίνωσε τη δημιουργία της δικής της εμπορικής συμφωνίας, του Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), που περιέχει 15 χώρες του Ειρηνικού και υπογράφτηκε τον Νοέμβριο του 2020. Βέβαια το RCEP δεν είναι το ίδιο εμπεριστατωμένο σε σχέση με το CPTPP, ειδικότερα σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας αλλά και περιβαλλοντικής και εργατικής νομοθεσίας. Παράλληλα, η έξοδος της Ινδίας από τη συμφωνία αποδυνάμωσε το RCEP. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η δήλωση του Κινέζου πρωθυπουργού Li Keqiang για την επιθυμία της Κίνας να συμμετάσχει και αυτή στο CPTPP. Στόχος της Κίνας αποτελεί η διατήρηση του ηγετικού της ρόλου στην ασιατική οικονομία και ο περιορισμός της αμερικανικής πολιτικοοικονομικής επιρροής στην περιοχή.
Αναφορές
- What’s Next for the Trans-Pacific Partnership (TPP)?, Council on Foreign Relations. Διαθέσιμο εδώ.
- With RCEP Complete, China Eyes CPTPP, The Diplomat. Διαθέσιμο εδώ.
- UK applying to join Asia-Pacific free trade pact CPTPP, BBC. Διαθέσιμο εδώ.
