Της Κωνσταντίνας Κούγια,
Σύμφωνα με μια ρήση του Φίλιπ Στάνχοπ: «Αν δεν φυτέψουμε το δέντρο της γνώσης, όταν είμαστε νέοι, δεν θα μας δώσει τον ίσκιο του όταν θα έχουμε γεράσει». Τι είναι, λοιπόν, η ενηλικίωση; Τίποτα παραπάνω από τη μετάβαση από το στάδιο της παιδικής ζωής και της εφηβείας στον «κόσμο των μεγάλων», στην ενήλικη ζωή. Δεν είναι λίγες οι φορές που η ενηλικίωση έχει χαρακτηριστεί ως μια δεύτερη «γέννηση» του ατόμου, εμπεριέχοντας τη διαδικασία καθορισμού της ταυτότητας του νέου και την προοπτική μιας «νέας» ζωής. Το στάδιο αυτό είναι συνυφασμένο με τον πρώτο επίσημο «αγώνα» της ζωής του κάθε νέου που επιδιώκει να μεταβεί από τον ρόλο του μαθητή σε εκείνον του φοιτητή. Μετά από δώδεκα σχολικά χρόνια, αμέτρητες ώρες διαβάσματος, εκατοντάδες διαγωνίσματα, δεκάδες εξεταστικές περιόδους, ατέλειωτες μέρες προετοιμασίας, άγχους, προσπάθειας και αγωνίας, ο νέος μπαίνει στον στίβο της «μάχης» που φέρει το όνομα «Πανελλαδικές εξετάσεις». Προσπαθεί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις τους, ελπίζει ότι θα σταθεί η γνώση του πιο δυνατή από την ψυχή του που αγωνιά, ζητά από τον εαυτό του να αντέξει, να καταφέρει να φτάσει μέχρι το τέλος της πολύχρονης προσπάθειάς του και… ανυπομονεί!
Κάθε τέλος, όμως, είναι και μια νέα αρχή! Η εισαγωγή στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πια γεγονός, το όνειρο του κάθε νέου γίνεται πραγματικότητα και ο πρώην μαθητής και νυν φοιτητής είναι έτοιμος «να ανοίξει το κεφάλαιο» που άκουγε από τους μεγαλύτερους ότι θα είναι το καλύτερο της ζωής του. Μια «νέα ζωή» ή πιο σωστά μια άγνωστη πορεία προς τη διερεύνηση και την απελευθέρωση των προσωπικών επιλογών του κάθε ενήλικα πια. Ο Jeffrey Jensen Arnett, καθηγητής στο τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Clark στη Μασαχουσέτη, χρησιμοποίησε τον όρο «αναδυόμενη ενηλικίωση» για να περιγράψει αυτή την περίοδο της ανάπτυξης του ατόμου.
Ο νέος αυτός ρόλος έρχεται να διαπραγματευτεί ζητήματα τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, έρχεται να αντιμετωπίσει θέματα προσωπικού και πρακτικού περιεχομένου με κοινό γνώμονα την αυτονόμηση του ατόμου. Η μετάβαση αυτή είναι η ευκαιρία του κάθε ατόμου για να αποκτήσει συναίσθηση του πώς είναι να είσαι ενήλικας και να γίνει αυτό ακριβώς το άτομο που έχει ονειρευτεί και που επιθυμεί να γίνει.
Πρώτη χρονιά στο πανεπιστήμιο! Η απόδειξη της σκληρής δουλειάς, η επιβράβευση και η ηθική ικανοποίηση της προσπάθειας και η υπόσχεση της μάθησης και της μελλοντικής επαγγελματικής αποκατάστασης. Πέρα όμως από αυτή την κάπως στερεότυπη άποψη, το πιο σημαντικό για τον νέο φοιτητή είναι η γνωριμία του με έναν νέο τρόπο ζωής. Βρίσκεται μπροστά στην ευκαιρία του να γνωρίσει ένα νέο και ευρύτερο φάσμα κοινωνικών και συναισθηματικών καταστάσεων και να ωριμάσει σε τομείς της ζωής του για τους οποίους ίσως προετοιμαζόταν από πολύ νωρίς. Νέες γνωριμίες προστίθενται στον κοινωνικό περίγυρο του φοιτητή. Η λέξη «παρέα» ίσως και να αλλάζει βαρύτητα, μιας και είναι από τις ελάχιστες φορές που η ζωή και η καθημερινότητα δεν «επιβάλλουν ασυναίσθητα» τους φίλους. Μέσα στο πανεπιστήμιο του δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει και να κάνει παρέα με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους, άτομα από διαφορετικές περιοχές της χώρας του, από διαφορετικούς κλάδους και -το πιο σημαντικό- άτομα με διαφορετικές προσωπικότητες. Αυτός ο συνδυασμός είναι ικανός να δημιουργήσει δεμένες παρέες, δυνατές φιλίες και να φέρει στη ζωή του καθενός ανθρώπους που θα αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητάς του για το υπόλοιπο της ζωής του. Είναι εκείνα τα πρόσωπα που θα κοινωνικοποιούνται παράλληλα, θα ωριμάζουν παρέα, θα διαμορφώνουν και θα διορθώνουν τον χαρακτήρα τους, θα θέτουν στόχους και θα προσπαθούν μαζί για την επίτευξή τους και τελικά θα έχουν κοινές εμπειρίες και αναμνήσεις. Φοιτητική ζωή, η περίοδος εκείνη που συνήθως μένει αξέχαστη και σημαδεύει τη μετέπειτα ζωή του κάθε ατόμου.
Πρωτοετείς φοιτητές 2020-2021, η γενιά του εγκλεισμού, μια πρωτόγνωρη συνθήκη, εκείνη της πανδημίας, ήρθε να ανατρέψει όλα όσα χιλιάδες υποψήφιοι φοιτητές ανυπομονούσαν να γνωρίσουν και αγωνιούσαν να βιώσουν. Τόσο η περίοδος προετοιμασίας αυτής της γενιάς μαθητών -δυστυχώς και της φετινής- όσο και η πρώτη τους χρονιά ως φοιτητές στη σχολή της επιλογής τους, ή και όχι, άλλαξε μορφή. Η φράση «δια ζώσης» αντικαταστάθηκε από τη φράση «εξ αποστάσεως» και όλοι οι φοιτητές βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια νέα συνθήκη πραγμάτων.
Μάρτιος του 2021 και οι πρωτοετείς φοιτητές σε ολόκληρη τη χώρα μας αναμένουν να ζήσουν τη μετάβαση στη νέα τους ζωή. Η έναρξη της φοιτητικής τους ζωής, η γνωριμία τους με την πανεπιστημιακή τους μονάδα, η επιθυμία τους να γνωριστούν με εκείνους τους νέους που είχαν τον ίδιο στόχο, την ίδια αγωνία στην περίοδο των Πανελλαδικών εξετάσεων και την ίδια επιθυμία στην ενήλικη ζωή τους «κρύφτηκε» πίσω από μια οθόνη, αντικαταστάθηκε από μια εικόνα και από συνομιλίες μέσω υπολογιστών. Τα συναισθήματα όλων ανάμεικτα, μια προσπάθεια ισορροπίας μεταξύ λογικής και ανθρώπινης ευαισθησίας, μια ελπίδα και ένα αίσθημα αισιοδοξίας ότι όσα δεν μπόρεσαν να ζήσουν μέχρι σήμερα, δίχως να είναι υπαίτιοι, θα τα χαρούν στο άμεσο μέλλον και μάλιστα με πιο ισχυρή θέληση, κόντρα σε όλα τα αρνητικά συναισθήματα που τους προκάλεσε ο εγκλεισμός τους.
Ονομάζομαι Κωνσταντίνα Κούγια, ήμουν υποψήφια των Πανελλαδικών εξετάσεων 2020 και σήμερα πρωτοετής φοιτήτρια της Νομικής σχολής Αθηνών. Ένα από τα χιλιάδες άτομα της «παρέας» των έγκλειστων πρωτοετών φοιτητών, μία από τους χιλιάδες πρωτοετείς φοιτητές που δεν έχουν ακόμα γνωρίσει τις εγκαταστάσεις της σχολής εισαγωγής τους, μία από τους χιλιάδες πρωτοετείς φοιτητές που δεν τους δόθηκε ακόμα η δυνατότητα να καθίσουν στα έδρανα εκείνων των αμφιθεάτρων που ονειρεύονταν για χρόνια να «φτάσουν», μία από τους χιλιάδες πρωτοετείς φοιτητές που ήρθαν για πρώτη φορά σε «επαφή» με τους καθηγητές και τα μαθήματα των σπουδών τους μέσω της οθόνης ενός υπολογιστή.
Κι όμως, το νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις κι αν η μία πλευρά καταγράφει τις πρωτόγνωρες συνθήκες που αντιμετωπίζουμε όλοι οι φοιτητές, η άλλη όψη ας κρατήσει την κοινή εμπειρία των υποψηφίων της γενιάς του εγκλεισμού και την πρώτη κοινή εμπειρία όλων των πρωτοετών φοιτητών. Ας φέρουμε, λοιπόν, στον νου μας την περίφημη φράση της Οφηλίας στον Άμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ πως: «Ξέρουμε τι είμαστε αλλά δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαμε να είμαστε».
