Της Τερψιχόρης Κουδούνα,
Περί τα 1500 χρόνια πριν, δομήθηκε η ιαπωνική γλώσσα, η οποία πήρε πολλά τόσο από την κινεζική όσο και από την ίδια την αγγλική. Tο ιαπωνικό αλφάβητο, σε κάθε περίπτωση, αποτελεί κινεζικής φύσεως αποκύημα, ταυτόχρονα όμως και μία αρκετά δύσκολη, μυστηριώδης και πολλά υποσχόμενη γλώσσα. Η ίδια σηματοδοτεί ένα μεγάλο μέρος του ιαπωνικού πολιτισμού, καθώς ενορχηστρώνει τρεις διαφορετικούς τύπους χαρακτήρων και δύο ολόκληρες συλλαβικές γραφές (χιραγκάνα και κατακάνα). Μια ιδιαιτερότητά της είναι ότι ο τόνος της φωνής σηματοδοτεί τη θέση του ομιλητή και του ακροατή. Οι συνολικοί ομιλητές της ανέρχονται στους 127,1 εκατομμύρια στην ίδια την Ιαπωνία και παγκοσμίως. Τον 8o αιώνα π.Χ., έγινε η απαρχή της ιαπωνικής γλώσσας, οπότε και η συγκρότηση αυτών των γλωσσικών στοιχείων αποτέλεσε την αρχαία ιαπωνική (Old Japanese).
Την ίδια στιγμή, οι τρεις διαφορετικοί τύποι γραφής αποτυπώνουν την καθημερινότητα στην Ιαπωνία με βάση τις ανάγκες, την καθομιλουμένη, τον επίσημο λόγο αλλά και τις εκάστοτε περιστάσεις. Τα «κάντζι», επηρεασμένα από το κινεζικό αλφάβητο και τα λογογράμματά του, αποτελούν το έρεισμα της γλώσσας, η συλλαβική «χιραγκάνα» χρησιμοποιείται κυρίως για γραμματικές φόρμες και, τέλος, η «κατακάνα» συνδέεται κυρίως με τις ξένες λέξεις. Τέλος, τα «ρομάντζι» (λατινική γραφή), αν και μη ιαπωνικά, συνδέονται άμεσα με το φάσμα της τεχνολογίας και της οικονομίας (εμπορίου).
Η δόμηση ενός πολιτισμού αλλά και ο πυρήνας του συχνά χρειάζονται χρόνο και συνδυασμό άπειρων παραγόντων για να μπορέσει να διαμορφωθεί αλλά και να ευδοκιμήσει σε ορισμένους τομείς. Πέραν της μεγάλης γλώσσας της Ιαπωνίας, ένα τεράστιο και αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού έχει αποδειχθεί περίτρανα εδώ και πάρα πολλά χρόνια πως πρόκειται αμιγώς για τις πολεμικές τέχνες.
Η Ιαπωνία (κυρίως η Οκινάουα) μαζί με την Κίνα και την Κορέα συναποτελούν την πηγή δημιουργίας και εξάπλωσης των πολεμικών τεχνών παγκοσμίως. Από τις απαρχές, λοιπόν, του ιαπωνικού πολιτισμού, λόγω του κλίματος, της παιδείας αλλά και της δημιουργίας μιας πεποίθησης αυτοάμυνας και δράσης, δημιουργήθηκαν τα πρώτα βήματα των πολεμικών τεχνών τόσο σε μορφή αθλήματος όσο και σε μορφή εκτόνωσης και αυτοπροστασίας. Τα συστήματα μάχης ήδη από το 712 ενσαρκώθηκαν σε σημεία σώματος και είχαν τη μορφή της άοπλης μάχης. Σε αυτά υπάγεται το “Shumai”, που σηματοδότησε το λεγόμενο «άδειο χέρι», όπως και το “shumai no seki”. Ακολούθησαν οι αγώνες με πανοπλία και αφοπλισμό, ενώ έπειτα από κάποια χρόνια κυριαρχούσαν τα χτυπήματα με τα χέρια, καίτοι οι πολεμιστές “bushi”, που προέρχονταν κυρίως από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, δύσκολα άφηναν τα σπαθιά από τα χέρια τους, για ιδεολογικούς αλλά και πρακτικούς λόγους. Ακολούθησε το “jujutsu”, με τον γνωστό όρο “bushido” («ο δρόμος του πολεμιστή»), ο οποίος ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα και αναλύεται ιδιαίτερα στο έργο The Soul of Japan του Nitobe Inazo.
Οι λεγόμενοι σαμουράι σηματοδότησαν την αρετή στις πολεμικές τέχνες, έχοντας ως γνώμονα τις ηθικές αξίες και την παιδεία, την ανδρεία, την ευγένεια και τον σεβασμό, παράλληλα με μια μορφή οίκτου στον αντίπαλο, αλλά και της αφοσίωσης στην ιδέα της ενσάρκωσης της δύναμης. Τον 17ο αιώνα και τον 18ο δημιουργήθηκαν πάρα πολλές σχολές εκμάθησης πολεμικών τεχνών στην Ιαπωνία, πάνω από 700 στυλ jujitsu, με αποκορύφωμα την εφεύρεση του judo.
Οι μαχητικές τέχνες και οι πολεμικές δεξιότητες ενσαρκώνουν και περιγράφουν μία ολόκληρη ανατολική πολιτισμική νοοτροπία. Η παραπάνω φιλοσοφία έγκειται στην ισορροπία, στη σταθερότητα, στην ισοπέδωση του κακού και στην ανάπτυξη του καλού, παράλληλα με την εκγύμναση του πνεύματος, τον αυτοσεβασμό που θα οδηγήσει στον σεβασμό του άλλου, αλλά και σε μια ευγενή έκφανση των συχνά παρεξηγημένων πολεμικών τεχνών. Με το πέρασμα των χρόνων, αλλά και την έλευση του εμπορικού στοιχείου του κλάδου, η Ευρώπη και γενικότερα ο δυτικός κόσμος υιοθέτησαν τις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες, τις εξέλιξαν και μπόρεσαν να τις κατηγοριοποιήσουν ανάλογα με τα σημεία του σώματος, αλλά και τα μέσα που χρησιμοποιεί κανείς. Το καράτε, για παράδειγμα, αποτελεί μια μεμονωμένη και ξεχωριστή πολεμική τέχνη με διάφορες υποκατηγορίες, διαφορετικές ως προς τον χρόνο, αλλά και ως προς την πρακτική. Παγκοσμίως δομήθηκαν σωματεία και ολόκληρες ομοσπονδίες, ορίζοντας ορισμένες πολεμικές τέχνες και ως ολυμπιακά αθλήματα.
Χρειάζεται να λάβει κανείς υπόψη του, επιπλέον, πως και στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν διάφορες μορφές πυγμαχίας, όπως το παγκράτιον, όμως η Ιαπωνία κατόρθωσε να τις εξελίξει και να τις ενσωματώσει σε διάφορους χωροχρόνους. Αρκετά ονόματα μέχρι και σήμερα διδάσκουν σε πλήθη αλλοεθνών παγκοσμίως αυτό που καλά κρατεί ακόμη στην Ιαπωνία, το ιδιαίτερο χαρμάνι άσκησης και πολεμικής τέχνης, ενώ συχνά διοργανώνονται ταξίδια και ολόκληρα σεμινάρια. Οι πολεμικές τέχνες, σε κάθε περίπτωση, σε όποια περίοδο της ζωής μας και αν της ασκήσουμε, προσφέρουν ποικιλότροπη αυτοπραγμάτωση, αυτοέλεγχο και ενισχυμένο το αίσθημα της βοήθειας και έτσι αίρεται η ατομικότητα και η απομόνωση. Πρόκειται μεν για ένα άθλημα δυναμικό, που όμως απαράγραπτος κανόνας του, ιδίως στις μέρες μας, είναι η αξιοποίησή του μόνο για αυτοάμυνα σε συνθήκες δρόμου, αλλά και για προσωπική ισορροπία και εκτόνωση.
«Αν μέσα σου δεν υπάρχει ακαμψία, τα πράγματα έξω θα αποκαλυφθούν. Θα κινείσαι σαν το νερό, θα αντιδράς σαν ηχώ, θα είσαι ένας καθρέφτης.» – Bruce Lee
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Japanese Language. Encyclopaedia Britannica. Διαθέσιμο εδώ.
- Ζαγγελίδης, Γ. Ιστορία των Πολεμικών Τεχνών. Διαθέσιμο εδώ.
