Της Γαρυφαλλιάς Κουτζή,
Η αναδάσωση ορίζεται ως η διαδικασία δημιουργίας ενός δάσους με τεχνητό τρόπο. Η φύτευση των νέων φυτών και δέντρων πραγματοποιείται στον χώρο στον οποίο υπήρχε ήδη δάσος, αλλά για κάποιον λόγο έχει καταστραφεί και πλέον δεν υπάρχει. Η καταστροφή των δασών συνήθως οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα ή στην κλιματική αλλαγή. Από τη μία, οι άνθρωποι είτε επίτηδες είτε χωρίς τη θέλησή μας προκαλούμε πολλές ζημιές στις δασικές εκτάσεις. Σκουπίδια, αποτσίγαρα, εμπρησμοί, ανεξέλεγκτη κτηνοτροφία επιβαρύνουν την «υγεία» των δασών και τα καταστρέφουν. Από την άλλη, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, που προκαλείται λόγω της κλιματικής αλλαγής, δημιουργεί πολλές φορές ξαφνικές πυρκαγιές.
Οι αναδασώσεις είναι σημαντικές για οικονομικούς λόγους (για την παραγωγή ξύλου και των προϊόντων του), για λόγους αναψυχής (π.χ. μικρά δάση κοντά στις πόλεις), αλλά και για την προστασία του εδάφους και των οικοσυστημάτων. Πραγματοποιούνται μόνο όταν το δάσος δεν μπορεί να αναγεννηθεί με φυσικό τρόπο ή η φυσική διαδικασία δεν μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Επομένως, οι αναδασώσεις είναι όλο και πιο συχνές και όλο και περισσότερο αναγκαίες για τη διατήρηση του δασικού περιβάλλοντος και την ανάπτυξη νέων δασικών εκτάσεων.
Στην Ελλάδα λειτουργεί το Εθνικό Πρόγραμμα Αναδάσωσης. Πρόκειται για ένα δεκαετές πρόγραμμα (2020–2030), το οποίο στοχεύει στην αναδάσωση 500.000 στρεμμάτων της ελληνικής επικράτειας που έχουν καταστραφεί. Ειδικότερα, τα συγκεκριμένα στρέμματα έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές και έχουν υποβαθμιστεί είτε λόγω πυρκαγιών είτε λόγω αποψίλωσης. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται σε 13 περιοχές σε όλη την Ελλάδα και αποτελεί ένα πλήρες σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει την εκπόνηση επιστημονικών ερευνών.
Η αναδάσωση είναι μια διαδικασία που προκαλεί διχογνωμία στην επιστημονική κοινότητα. Καθηγητές Πανεπιστημίου έχουν εκφράσει -ουκ ολίγες φορές- τις απόψεις τους περί του θέματος, οι οποίες κάποιες φορές τυγχάνουν να μην συγκλίνουν. Έτσι, από τη μία, υπάρχει η άποψη πως η αναδάσωση είναι μια άσκοπη διαδικασία. Σύμφωνα με αυτή, το δάσος δύναται εκ φύσεως να αναγεννηθεί. Για παράδειγμα, μια πυρκαγιά μπορεί να κάψει μόνο το μέρος των φυτών που βρίσκεται πάνω από το έδαφος. Οι ρίζες τους παραμένουν ζωντανές και μπορούν να αναπτυχθούν και πάλι. Στον αντίποδα, υπάρχει η άποψη πως η φυσική αυτή διαδικασία αναγέννησης είναι χρονοβόρα και η αναδάσωση μπορεί να βοηθήσει τα δάση να επανέλθουν με γρηγορότερους ρυθμούς. Δεν αποτελεί μια επεμβατική μέθοδο που μπορεί να βλάψει τα δασικά οικοσυστήματα. Αντίθετα, βάζει τα θεμέλια πάνω στα οποία μπορεί να στηριχθεί η φύση για να δημιουργηθεί σε βάθος χρόνου ένα δάσος, όμοιο με το προηγούμενο.
Θα πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι η αναδάσωση δεν είναι μια αυθαίρετη διαδικασία, αλλά διέπεται από κανόνες και βασικές αρχές. Για παράδειγμα, υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος σύμφωνα με τον οποίο τοποθετούνται τα νεαρά φυτά. Οι αποστάσεις που πρέπει να έχουν μεταξύ τους είναι κατάλληλες ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν φυσιολογικά. Επίσης, η μέθοδος φύτευσης αλλάζει ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους (αν είναι υγρό ή ξηρό ή αν το έδαφος έχει απότομη κλίση).
Συνοψίζοντας, οι αναδασώσεις είναι σημαντικές για διάφορους λόγους και προσφέρουν πληθώρα πλεονεκτημάτων. Έτσι, κάθε αναδάσωση διενεργείται για κάποιον συγκεκριμένο σκοπό και με σεβασμό στη φύση. Μια σωστά μελετημένη αναδάσωση μπορεί να θεωρηθεί ως ένα δώρο του ανθρώπου στη φύση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αναδάσωση, arcturos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καταστρέφουν ή όχι τα δάση οι αναδασώσεις; Πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν πλέον οι δασικές καταστροφές;, dasarxeio.com, διαθέσιμο εδώ
- Αναδάσωση 500.000 στρεμμάτων έως το 2030, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
