Της Κατερίνας Γκάτσου,
Από την 1η Φεβρουαρίου, η Μιανμάρ βρίσκεται υπό στρατιωτικό καθεστώς, με το δημοκρατικό της πολίτευμα να καταλύεται και να αντικαθίσταται με χούντα. Ο στρατός της χώρας υποστήριξε την ύπαρξη νοθείας στις προηγούμενες εκλογές και, ορμώμενος από το γεγονός αυτό, ανέλαβε την εξουσία. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, τόσο η πρωθυπουργός της χώρας, Αούνγκ Σαν Σου Κι, καθώς και πολλά μέλη της κυβέρνησης, φυλακίστηκαν. Τα παραπάνω, όπως ήταν φυσικό, οδήγησαν χιλιάδες πολίτες να διαμαρτύρονται στους δρόμους, πάρα την υπόσχεση του στρατού, ότι σύντομα θα υπάρξουν εκλογές. Η κατάσταση είναι σχεδόν οριακή, καθώς το ίντερνετ στη χώρα υπολειτουργεί εδώ και αρκετό καιρό, σε μια προσπάθεια αποσιώπησης όσων έχουν αντίθετη άποψη με τους πραξικοπηματίες.
Στον αγώνα κατά τις δικτατορίας, πολλοί είναι οι κάτοικοι της Μιανμάρ που χρησιμοποίησαν μια συγκεκριμένη χειρονομία: ανύψωσαν τα τρία μεσαία δάκτυλα του χεριού τους. Η κίνηση αυτή ξεκίνησε από τους Βιρμανούς γιατρούς και στη συνέχεια, υιοθετήθηκε από όλους τους νέους της χώρας. Καθ’ όλη τη διάρκεια τής δικτατορίας λοιπόν, θα αποτελέσει ένα ακόμη σύμβολό τους, μέχρις ότου επανέλθει η δημοκρατία, που είχε αποκτηθεί μόλις το 2010. Ακόμη, ένα μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής κοινότητας της χώρας αποφάσισε να δημιουργήσει ένα κολάζ φωτογραφιών από ανθρώπους που την κάνουν, για να ενισχύσουν τους διαδηλωτές, αλλά και να κάνουν γνωστή σε όλο το κόσμο την επικρατούσα κατάσταση στη χώρα.
Είναι πολύ πιθανό, ο παραπάνω χαιρετισμός να σας φαίνεται γνώριμος και όχι άδικα. Η πρώτη φορά που τον συναντάμε είναι στη σειρά ταινιών “Hunger Games”, βασισμένες στα ομώνυμα βιβλία της Suzan Collins. Στις συγκεκριμένες ταινίες, η άνοδος των τριών δακτύλων συμβόλιζε αρχικά ένα «αντίο» στα δύο άτομα που πηγαίνουν να πολεμήσουν για την περιφέρειά τους, όμως στη συνέχεια και μέσω του αγώνα των πρωταγωνιστών, μετατρέπεται σε μια πράξη αντίστασης.
Το 2014, την εποχή κυκλοφορίας της τρίτης ταινίας της σειράς, η ίδια ακριβώς κίνηση είχε υιοθετηθεί και από μια άλλη ασιατική χώρα, την Ταϊλάνδη. Ανάμεσα στις δύο χώρες συναντάμε πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Και σε αυτή την περίπτωση, οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν τα ανυψωμένα δάκτυλα για να πάνε κόντρα σε μια δικτατορία. Μία ακόμη ομοιότητα με τη Μιανμάρ του σήμερα είναι πως και τότε οι συγκεντρώσεις άνω των πέντε ατόμων ήταν απαγορευμένες. Την έκρυθμη κατάσταση στην Ταϊλάνδη είχε ενισχύσει το στρατιωτικό καθεστώς, με την απόφασή του να φυλακίζει όσους αποφάσιζαν να δείξουν την αντίθεση τούς με τον τρόπο αυτό. Οι διαδηλωτές τότε έδιναν μια διαφορετική μετάφραση: κάθε ένα από τα δάκτυλα ισοδυναμούσε με μία από της αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, δηλαδή ελευθερία, ισότητα και αδελφοσύνη.
Όλα τα παραπάνω θεωρώ πως μπορούν να αποτελέσουν ένα καλό παράδειγμα για το πως η τέχνη μπορεί να επηρεάσει την πραγματικότητα. Κανείς δεν πίστευε πως μια ταινία επιστημονικής φαντασίας θα μπορούσε να εμπνεύσει τον αγώνα προς τη δημοκρατία με ρεαλιστικό τρόπο. Ωστόσο, ταινία και πραγματικότητα μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό: την εναντίωση προς τον παράλογο απολυταρχισμό. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, έγινε τελικά και αυτή η σύνδεση. Ας μην είναι η τελευταία φορά που η τέχνη θα βοηθήσει την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Three-finger salute: Hunger Games symbol adopted by Myanmar protesters, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Στην Ταϊλάνδη απαγορεύεται να χαιρετάς όπως στο Hunger Games, Flix, διαθέσιμο εδώ
- Μιανμάρ-Πραξικόπημα: Συνελήφθη στενός σύμβουλος της πρώην ηγέτιδας Σαν Σου Τσι, Σκάι, διαθέσιμο εδώ
