Της Αλεξάνδρας Ιωάννου,
Η απόφαση από την συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης -η οποία έλαβε χώρα στις 22 Φεβρουαρίου 2021- για τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθούν οι διμερείς σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας, πραγματώθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ. Στις 2 Μαρτίου 2021 επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα κατά 4 Ρώσων αξιωματούχων, υπεύθυνων για αλλεπάλληλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ρωσία. Αυτή η κίνηση της ΕΕ αποτελεί την πρώτη ευρωπαϊκή απάντηση απέναντι στην αποδοκιμαστέα μεταχείριση του αντιπολιτευόμενου πολιτικού Alexei Navalny από τις ρωσικές κρατικές αρχές, γεγονός που απομακρύνει την Ρωσία από την Δημοκρατία και την Ευρώπη.
Πιο συγκεκριμένα, οι κυρώσεις αφορούν τον Alexander Bastrykin, επικεφαλής της Ερευνητικής Επιτροπής της Ρωσικής Ομοσπονδίας, τον Igor Krasnov, Γενικό Εισαγγελέα, τον Victor Zolotov, Επικεφαλής της Εθνικής Φρουράς και τον Alexander Kalashnikov, Επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Φυλακών. Αυτοί οι 4 αξιωματούχοι κατηγορούνται για την εμπλοκή τους στην αυθαίρετη σύλληψη, δίωξη, καταδίκη και αθέμιτη μεταχείριση του πολιτικού Alexei Navalny, αλλά και στην βίαιη καταστολή των ειρηνικών διαδηλώσεων που διενεργήθηκαν για την υπεράσπιση του ίδιου.
Για την καταστολή της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, όπως και της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, η ΕΕ επιβάλλει στους 4 αξιωματούχους ταξιδιωτική απαγόρευση και πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων τους. Παράλληλα, απαγορεύεται και η άμεση ή έμμεση διάθεση κεφαλαίων από ευρωπαϊκά πρόσωπα και οντότητες προς τους 4 Ρώσους. Οι ενέργειες της ΕΕ βασίζονται στο πρόσφατο θεσπισμένο καθεστώς κυρώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα (7 Δεκεμβρίου 2021), το οποίο στοχοποιεί τα άτομα που ευθύνονται για την διάπραξη εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (μεταξύ άλλων αφορά πράξεις βασανιστηρίων, εξωδικαστικών δολοφονιών, αυθαίρετων συλλήψεων ή κρατήσεων, γενοκτονίας και άλλα).
Σε ίδια και εναρμονισμένη λογική με τις Βρυξέλλες κινείται και η Ουάσιγκτον. Άλλωστε μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν σε βιντεοσυνομιλία στις 22 Φεβρουαρίου 2021 του Ύπατου Αρμοστή της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Josep Borrell, με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών, Antony Blinken, συμπεριλήφθηκε η εξέλιξη των σχέσεων των δύο εταίρων με την Ρωσία. Η κυβέρνηση Biden καταδίκασε την διαχείριση της υπόθεσης Navalny, επιβάλλοντας οικονομικές κυρώσεις σε 7 Ρώσους αξιωματούχους και σε 14 ιδιωτικές και κρατικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της παραγωγής χημικών και βιολογικών στοιχείων και αερίων.
Από την ρωσική μεριά, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Dmitry Peskov, υποβάθμισε τον αντίκτυπο των ευρωπαϊκών και αμερικανικών κυρώσεων και δήλωσε ότι η Ρωσία θα ανταποδώσει με αντίστοιχες πρακτικές και με τρόπο που δεν θα διακινδυνεύσουν τα ρωσικά συμφέροντα. Μεταξύ των πρόσφατων δηλώσεων του τόνισε ότι «Θεωρούμε τέτοιες αποφάσεις παράλογες, αδικαιολόγητες και το πιο σημαντικό, δεν έχουν αποτέλεσμα ή νόημα. Μπορούμε μόνο να εκφράσουμε λύπη και έκπληξη» και πρόσθεσε ότι «Οι κυρώσεις των ΗΠΑ δεν θα έχουν αποτέλεσμα στους υψηλόβαθμους αξιωματούχους που στοχοποιήθηκαν επειδή αυτοί έτσι κι αλλιώς δεν επιτρέπεται να ταξιδεύουν εκτός Ρωσίας, να έχουν περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό ή λογαριασμούς σε ξένες τράπεζες λόγω των ευαίσθητων θέσεών τους. Οι κυρώσεις που στοχεύουν οντότητες θα έχουν ένα πιο υλικό αποτέλεσμα». Παρόμοιες αντιλήψεις εξέφρασε στο κανάλι Euronews από το γραφείο του στις Βρυξέλλες ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Vladimir Chizhov. Χαρακτηριστικά είπε ότι: «Η απόφαση της ΕΕ να επιβάλλει περαιτέρω κυρώσεις στην Ρωσία αποτελεί χαμένη ευκαιρία για την βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο γειτόνων».
Συμπερασματικά, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει πως οι ευρωπαϊκές κυρώσεις έχουν περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα παρά μια δυναμική ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα από την κρατική αυθαιρεσία. Η Ευρώπη, ως θεματοφύλακας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πρέπει να γίνει πιο αποφασιστική και διορατική, αν θέλει να διατηρήσει τον τίτλο της και να κερδίσει μεγαλύτερο ρόλο στην διεθνή σκηνή. Πάντως, ανεξάρτητα από την αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών κυρώσεων, οι σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας διατρέχονται από μια αρνητική νότα, ενώ αναμένεται η Ρωσική αντίδραση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η Ρωσία υπόσχεται ανταποδοτικά μέτρα στις κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Κυρώσεις κατά Ρώσων από ΕΕ και ΗΠΑ για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Global Human Rights Sanctions Regime: EU sanctions four people responsible for serious human rights violations in Russia, Consilium Εuropa.eu, διαθέσιμο εδώ
- OUTCOME OF THE COUNCIL MEETING – 3785th Council meeting – Foreign Affairs, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Imposing Sanctions on Russia for the Poisoning and Imprisonment of Aleksey Navalny, United States Department of State, διαθέσιμο εδώ
- New EU sanctions on Russia ‘are a missed chance to fix relations’, Euronews, διαθέσιμο εδώ
