Του Δημήτρη Τριανταφύλλου,
Ένα από τα πλέον σύνθετα και σύγχρονα ζητήματα οικονομικής, δημοσιονομικής και φορολογικής φύσης είναι αυτό της διοικητικής συνεργασίας μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων των κρατών για τη βελτίωση της φορολογικής διαφάνειας και την πάταξη της διεθνούς φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
Το πρόβλημα της διασυνοριακής φορολογικής απάτης και φοροδιαφυγής έχει ενταθεί σημαντικά και η επίλυσή του αποτελεί μείζονα προτεραιότητα τόσο σε ενωσιακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η ανάγκη των κρατών για αμοιβαία συνδρομή στον τομέα της φορολογίας αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς, καθώς η διευρυμένη κινητικότητα των φορολογουμένων, ο τεράστιος αριθμός των διασυνοριακών συναλλαγών και η διεθνοποίηση των χρηματοοικονομικών μέσων καθιστούν δύσκολο για τα κράτη τον ορθό προσδιορισμό των οφειλόμενων φόρων.
Από τους ποικίλους μηχανισμούς διεθνούς φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής ο πιο διαδεδομένος και αποτελεσματικός θεωρείται εκείνος της δημιουργίας καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα εγκατεστημένα υπό τη μορφή υποκαταστημάτων σε φορολογικούς παραδείσους (tax havens), όπου το αυστηρό τραπεζικό απόρρητο εγγυάται την ανωνυμία των καταθετών και τη μη διαβίβαση φορολογικών πληροφοριών προς τις αρχές του κράτους κατοικίας τους. Επιπλέον, η έλλειψη αποτελεσματικών μορφών διακρατικής φορολογικής συνεργασίας δεν επιτρέπει στα κράτη να έχουν πλήρη και ακριβή εικόνα σχετικά με τις παγκόσμιες οικονομικές δραστηριότητες των φορολογουμένων τους και περιορίζεται μόνο στα στοιχεία που οι ίδιοι οι φορολογούμενοι αποκαλύπτουν σε αυτά μέσω των φορολογικών δηλώσεών τους.
Σήμερα, αποτελεί κοινή πεποίθηση μεταξύ όλων των αναπτυγμένων κρατών ότι η διεθνής διακρατική συνεργασία στη βάση πολυμερών ή διμερών συμβάσεων, οι οποίες θα προβλέπουν την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών, τη συστηματική και περιοδική διαβίβαση πληροφοριών φορολογικού ενδιαφέροντος από τη χώρα πηγής του εισοδήματος στη χώρα κατοικίας του φορολογούμενου, μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της διεθνούς φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής μέσω του έγκαιρου εντοπισμού των σχετικών φαινομένων και στην πρόληψή τους μέσω της εθελοντικής συμμόρφωσης των φορολογούμενων και, κατ΄ επέκταση, στη διασφάλιση της φορολογικής ισότητας και δικαιοσύνης.
Τα τελευταία χρόνια, διεθνείς οργανισμοί παγκόσμιας εμβέλειας στοχεύοντας στην αποτελεσματική καταπολέμηση της φορολογικής απάτης, της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, που συντελούνται μέσω υπεράκτιων εταιρειών εγκατεστημένων σε «φορολογικούς παραδείσους», ανέλαβαν σημαντικές πρωτοβουλίες, κυρίως μέσω της σύναψης υπό την αιγίδα τους διεθνών συμβάσεων για την ενίσχυση της φορολογικής διαφάνειας, την κατάργηση των επιζήμιων φορολογικών πρακτικών και την καθιέρωση της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών.
Πριν λίγα χρόνια, τα πιστωτικά ιδρύματα αποτελούσαν ασφαλή καταφύγια αδήλωτης φορολογητέας ύλης, ενώ σήμερα έχουν καταστεί βοηθοί του κράτους στον αγώνα κατά της φοροδιαφυγής, λειτουργούν δηλαδή ως διασυνοριακοί φορολογικοί διαμεσολαβητές. Καθοριστική για την επιτυχία του εγχειρήματος της ακριβής μετάδοσης της πληροφορίας από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις εθνικές φορολογικές αρχές δεν είναι μόνο η μαζικότητα ή η περιοδικότητα της διαβίβασης των πληροφοριών αλλά πρωτίστως η ποιότητα αυτών, δηλαδή το κατά πόσο αυτές οι πληροφορίες μπορούν τελικά να αποδειχθούν χρήσιμες για φορολογικούς σκοπούς.
Συνεπώς, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το σύστημα αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών που καθιερώνουν οι διεθνείς συμβάσεις, είναι το κράτος που δέχεται τις πληροφορίες να είναι σε θέση να εξάγει από τα μαζικά στοιχεία και δεδομένα που διαβιβάζονται από το κράτος αποστολής συγκεκριμένες φορολογικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες.
Αναφορές
- Δημόσια οικονομική, σύγχρονη θεωρία και ελληνική πραγματικότητα, Eκδόσεις Kριτική.
