της Αγγελικής Ευαγγελακοπούλου,
Η Σρι Λάνκα είναι ένα κράτος που βρίσκεται στο δυτικό άκρο της ινδικής χερσονήσου. Είναι νησιωτική χώρα, καθώς περιτριγυρίζεται από τη θάλασσα των Λακκαβίδων και τον κόλπο της Βεγγάλης. Το γεγονός αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη της εμπορικής δραστηριότητάς της δεδομένου ότι αφενός βρίσκεται γεωγραφικά κάτω από δύο μεγάλους οικονομικούς παίκτες, την Ινδία και την Κίνα, και αφετέρου βρίσκεται γενικότερα σε μία αρκετά προνομιακή θέση. Με βάση τελευταία εκτίμηση το 2018, ο πληθυσμός της ανέρχεται περίπου στους 21 εκατομμύρια κατοίκους, με το μεγαλύτερο ποσοστό να προέρχεται από τη φυλή Sinhala, ενώ οι υπόλοιποι πολίτες από τη φυλή Tamil. Οι επίσημες γλώσσες της χώρας είναι τρεις: η αγγλική, η Tamil και η Sinhala. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως είναι μια πολυθεϊστική χώρα. Οι θρησκείες που υποστηρίζονται από τους κατοίκους είναι τέσσερεις και είναι η χριστιανική, η ισλαμική, η βουδιστική (κυρίως από τους κατοίκους της φυλής Sinhala) και η ινδουιστική (κυρίως από τους κατοίκους της φυλής Tamil). Το νόμισμα που χρησιμοποιείται στην οικονομία της είναι η ρούπια της Σρι Λάνκα.
Επίσης, η χώρα έχει μεγάλη συμμετοχή σε πληθώρα διεθνών οικονομικών και μη οργανισμών. Μερικά βασικά παραδείγματα είναι η Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα, η Πρωτοβουλία Bay Bengal για την Πολυτομεακή Τεχνική και Οικονομική Συνεργασία, οι G-77, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, ο ΟΗΕ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Επίσης, η χώρα συμμετέχει σε πληθώρα ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ σε γειτονικά και μη κράτη.
Η Σρι Λάνκα υπήρξε αποικία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Αναλυτικότερα, η Κεϋλάνη, όπως την ονόμαζαν οι Βρετανοί, βρέθηκε υπό τον έλεγχο των Άγγλων το 1802, οπότε και έγινε κατανοητή η στρατηγική σημασία της λόγω της ευνοϊκής θέσης της. Είναι γνωστό πως η Βρετανική Αυτοκρατορία στόχευε μόνο στην ανάπτυξη του εμπορίου της και η Κεϋλάνη θα την βοηθούσε να αναπτύξει δεσμούς με μια από τις μεγαλύτερες τότε οικονομικές δυνάμεις, την Ινδία. Η βρετανική κυβέρνηση έφερε πληθώρα αλλαγών στη χώρα, όπως τη δημιουργία σχολείων, την κατάργηση της σκλαβιάς, τη δημιουργία θέσεων εργασίας μέσω της αγροτικής δραστηριότητας. Επίσης, πολλές νομοθεσίες άλλαξαν και έγιναν πιο ευνοϊκές προς τους πολίτες.
Η Σρι Λάνκα χαρακτηρίζεται από πλούσιο έδαφος, ενώ παράλληλα το κλίμα της είναι τροπικό με πολλή βροχή, που ενισχύει τις δυνατότητες για καλλιέργειες. Οι Άγγλοι, βλέποντας τις υπάρχουσες ευκαιρίες, στράφηκαν προς την καλλιέργεια καφέ και τσαγιού κυρίως, δύο αγαθά που είχαν αρχίσει να γίνονται γνωστά την τότε εποχή και είχαν μεγάλη απήχηση στους καταναλωτές, ενισχύοντας την εμπορική δραστηριότητά τους. Οδηγήθηκαν έτσι σε πολλές αλλαγές με στόχο τη βελτίωση του αγροτικού συστήματος, όπως η αγορά καινοτόμων για την εποχή εξοπλισμών και η κατασκευή δημόσιων έργων (δρόμων, λιμανιών, γεφυρών), που θα ενίσχυαν την εμπορική κινητικότητα. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μετακινήθηκε προς τις κεντρικές αγροτικές περιοχές για εύρεση δουλειάς στη γεωργία, ενώ στις μικρότερες περιοχές διατηρήθηκαν τα παραδοσιακά μέσα εργασίας.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, είχε αρχίσει να εμφανίζεται ένα εθνικιστικό κίνημα στον πληθυσμό της χώρας, το οποίο είχε ως βάση κυρίως τη θρησκεία και τις διαφορές ανάμεσα στις ποικίλες πολιτισμικές ομάδες (τους Sinhala και τους Tamil). Κοινός άξονας ήταν η ενοποίηση του πληθυσμού για σύσταση ενός νέου νομοθετικού και θεσμικού πλαισίου αλλά και για πολιτική αναδιοργάνωση που θα έδινε τέλος στη βρετανική κυριαρχία στη χώρα. Το 1948 η υιοθέτηση του νέου συντάγματος που ψηφίστηκε το 1947 έγινε επίσημη, οπότε και ανεξαρτητοποιήθηκε η Σρι Λάνκα.
Όσον αφορά την πολιτική οργάνωση, η χώρα είναι δημοκρατία με ημιπροεδρικό σύστημα, δηλαδή είναι μίξη προεδρικού και κοινοβουλευτικού συστήματος. Η εξουσία είναι μοιρασμένη στα τρία σώματα, νομοθετικό, εκτελεστικό και δικαστικό. Σήμερα, πρόεδρος της χώρας είναι ο Gotabaya Rajapaksa, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές του 2019, και πρωθυπουργός ο αδερφός του Mahinda Rajapaksa από το 2019. Το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία με 145 θέσεις στο κοινοβούλιο είναι το Sri Lanka Podujana Paramuna, ενώ στην αντιπολίτευση βρίσκεται το Samagi Jana Balawegaya με 46 θέσεις.
Για να αναλυθεί η οικονομία της, θα χρησιμοποιηθεί κυρίως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και στη συνέχεια δείκτες που αφορούν την υγεία και την εκπαίδευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι, με βάση έρευνα του ΟΗΕ, το 2019 η Σρι Λάνκα είχε την 120η θέση στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Λαμβάνοντας υπόψη το παραπάνω διάγραμμα, φαίνεται πως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας από το 1960 έως το 1980 κινείται με αργό σταθερό ρυθμό και σε πολύ χαμηλές τιμές. Οι τιμές που έλαβε έως τότε ήταν από 142 αμερικανικά δολάρια έως 267 αμερικανικά δολάρια. Η έλλειψη οικονομικής δραστηριότητας αλλά και μιας συγκροτημένης οικονομικής πολιτικής που θα ανέπτυσσε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ οφειλόταν στις πολιτικές διαμάχες ανάμεσα στις δύο φυλές, οι οποίες είχαν ως κύρια αιτία τη διαφορετική θρησκεία των φυλών, και αργότερα στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε στη χώρα το 1978. Συγκεκριμένα, η φυλή Sinhala ήταν αντίπαλη με τη φυλή Tamil, διότι η 2η είχε έρθει από την Ινδία μέσω της βρετανικής κυβέρνησης κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας και θεωρούταν ότι παραβιάζει το έδαφος της πρώτης. Έκτοτε και για τα επόμενα είκοσι χρόνια, φαίνεται να υπήρχε μια μικρή, σταδιακή άνοδος, που όμως εξακολουθούσε να είναι χαμηλή.
Πιο συγκεκριμένα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ από τα 267 δολάρια το 1980 ανήλθε στα 869 το 2000, δηλαδή σχεδόν τριπλασιάστηκε. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο εμφύλιος πόλεμος συνέχισε να εξελίσσεται με την ίδια ένταση με την οποία ξεκίνησε και με την Ινδία να επεμβαίνει, στέλνοντας στρατεύματα που θα οδηγούσαν στην κατάπαυση πυρός. Η εμπλοκή της αναδυόμενης τότε δύναμης, δηλαδή της Ινδίας, οφειλόταν αφενός στο ενδιαφέρον για τη φυλή Tamil, εφόσον αποτελούσε ινδικό φύλο, και αφετέρου στο ενδιαφέρον για την ευημερία της ευρύτερης ασιατικής περιφέρειας. Παρά την επέμβαση των ινδικών στρατευμάτων και τις συζητήσεις μεταξύ των δύο χωρών, το 1993 αποσύρθηκαν από τη Σρι Λάνκα, προκαλώντας μια εντονότερη έκφραση του πολέμου με περισσότερη βία και θύματα. Το φαινόμενο του εθνικισμού είχε ριζώσει στην κοινωνία με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής του πληθυσμού να δίνεται στη στρατολόγηση για τον θρησκευτικό αγώνα και στη μάχη για τα συμφέροντα της κάθε φυλής. Η κατάσταση δεν άφηνε περιθώρια για εξέλιξη της οικονομίας, πόσο μάλλον για δημιουργία θέσεων απασχόλησης με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Τέλος, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, από το 2000 έως και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συνεχής αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αναλυτικότερα, από τα 869 δολάρια του 2000 το 2018 έφτασε να είναι 4.080 δολάρια, ενώ ενδεικτικά άλλες υψηλές τιμές είναι τα 1.435 δολάρια το 2006, τα 2.090 δολάρια μόλις τρία χρόνια μετά, τα 3.610 δολάρια το 2013 κ.ά. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην αλλαγή τροπής του εμφυλίου πολέμου μετά την επίθεση στις 9/11 στις ΗΠΑ. Από τότε η διεθνής κοινότητα σταμάτησε να στηρίζει τόσο τη μειονότητα των Tamil έναντι της κοινότητας Sinhala και άρχισε να προσφέρει οικονομική και πολιτική βοήθεια στην κυβέρνηση της Σρι Λάνκα για να λήξει σταδιακά τη διαμάχη.
Γενικότερα, από το 2000 και έπειτα ξεκίνησε μια νέα εποχή για τη χώρα. Η ένταση του πολέμου μειώθηκε σταδιακά και άρχισαν εντατικότερες προσπάθειες από δυτικές και μη χώρες να επαναφέρουν την ειρήνη στην περιοχή. Παράλληλα, η Σρι Λάνκα δεν είχε επηρεαστεί από την οικονομική κρίση της ασιατικής περιοχής που έλαβε χώρα το 1997-1998. Έτσι, οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής μπόρεσαν με την έλευση της νέας χιλιετίας να αφοσιωθούν στην υιοθέτηση και πλήρη εφαρμογή του μοντέλου της φιλελεύθερης οικονομίας. Η εξερεύνηση και η προσέλκυση νέων επενδύσεων, η δημιουργία συνεχών υποδομών για τη διευκόλυνση του εμπορίου, η συνεχής εκβιομηχάνιση της αγροτικής παραγωγής με στόχο τις εξαγωγές και η ενίσχυση των υπηρεσιών της χώρας ήταν οι παράγοντες που δημιουργούσαν συνεχώς νέες θέσεις εργασίας, δίνοντας στους πολίτες ελπίδα για ανάπτυξη και ευημερία. Παράλληλα, σταδιακά μειωνόταν η συχνότητα των εσωτερικών διαμαχών, οδηγώντας σε παύση του πυρός και λήξη του εμφυλίου το 2009.
Παρακάτω παρατίθεται διάγραμμα με βάση το οποίο φαίνεται το ποσοστό συμβολής του κάθε οικονομικού τομέα στο γενικό ΑΕΠ της χώρας κατά τα τελευταία δέκα χρόνια. Συγκεκριμένα, με το γαλάζιο αναπαρίσταται ο πρωτογενής τομέας, που καταλαμβάνει και το χαμηλότερο ποσοστό, με το σκούρο μπλε ο δευτερογενής τομέας, που συμβάλλει περίπου κατά 26-29% στο γενικό ΑΕΠ, και, τέλος, με το γκρι φαίνεται ο τριτογενής τομέας, που κυμαίνεται σταθερά πάνω από το 50%. Αποδεικνύεται, έτσι, πως το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού απασχολείται στον τομέα των υπηρεσιών, ένα σημαντικό ποσοστό στον τομέα της βιομηχανίας και της παραγωγής προϊόντων προς εξαγωγή και το μικρότερο ποσοστό ασχολείται με τις αγροτικές δραστηριότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sri Lanka Country Profile, Retrieved from here
- Sri Lanka International Organization Participation, Retrieved from here
- Sri Lanka: Independent Ceylon, Retrieved from here
- Political System of Sri Lanka, Retrieved from here
- Parliament of Sri Lanka: Political Parties, Retrieved from here
- The Sri Lankan Economy, Retrieved from here
- The Sri Lankan Civil War, Retrieved from here
