Της Αννίτας Ελισσαίου,
Πέντε μήνες σχεδόν μετά την υιοθέτηση νέων γεωργικών νόμων από την ινδική κυβέρνηση, οι διαδηλώσεις και απεργίες των αγροτών της χώρας συνεχίζονται. Η προσπάθεια αναδιοργάνωσης και αναζωογόνησης του αγροτικού τομέα, που έγινε αντιληπτή από τους διαμαρτυρόμενους ως «επίθεση» στο επάγγελμά τους, έχει φέρει την κυβέρνηση αντιμέτωπη με ένα αξιοσημείωτο ποσοστό του πληθυσμού. Το κίνημα των αγροτών βρήκε παγκόσμια υποστήριξη χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φαίνεται όμως ότι έχει αποτελέσει και πηγή έμπνευσης για την όμορη χώρα, το Πακιστάν.
Σύμφωνα με την Ένωση Αγροτών του Πακιστάν, η οποία έχει αναλάβει ρόλο αρχηγού ανάμεσα στις ομάδες και συλλόγους των αγροτών της χώρας, προετοιμάζονται για διαδηλώσεις της ίδιας κλίμακας με τις ινδικές, κατά της «αντι-αγροτικής» κυβέρνησης, όπως την χαρακτηρίζουν. Το κίνημα, που αναμένεται να λάβει χώρα το Μάρτιο, πραγματοποιείται ως αντίδραση στην ανεπάρκεια των μέτρων που είχε λάβει η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Imran Khan για να προστατεύσει τους αγρότες από τις επιπτώσεις που είχε η χρονιά της πανδημίας του Covid-19, τη ζημιά στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων αλλά και από τις λειψυδρίες που έπληξαν τις αγροτικές περιοχές και εξέθεσαν τις αδυναμίες και βλάβες του γεωργικού τομέα.
Ο πληθωρισμός και η υψηλή φορολογία συγκαταλέγονται στη λίστα παραπόνων των αγροτών. Οι χαμηλές εξαγωγές της χώρας σε σύγκριση με τα τεράστια ποσοστά εισαγωγών έχει διαταράξει σημαντικά το ισοζύγιο πληρωμών το τελευταίο διάστημα, ενώ οι ελλείψεις λόγω προβλημάτων της εφοδιαστικής αλυσίδας έχουν προκαλέσει τεράστια αύξηση των τιμών στο ευρύτερο πλαίσιο της πακιστανικής οικονομίας, απειλώντας την επισιτιστική ασφάλεια και σταθερότητα. Ανάμεσα στα αιτήματά τους περιλαμβάνεται και η ρύθμιση μιας ελάχιστης τιμής υποστήριξης για γεωργικά προϊόντα, όπως το σιτάρι και το ζαχαροκάλαμο, ρύθμιση του επιπέδου ηλεκτρικής ισχύος των αγροτικών φρεατίων και παροχή επιδοτήσεων για απαραίτητους πόρους, όπως τα λιπάσματα, το κόστος των οποίων είναι πολύ μεγάλο για τους αγρότες και επηρεάζει αρνητικά το μέγεθος της παραγωγής.
Στις δοκιμασίες των αγροτών προστίθενται και η παρουσία μεγάλων εταιρειών, καθώς και του στρατού, οι οποίες προκαλούν αθέμιτο ανταγωνισμό. Οι εταιρείες αυτές απορροφούν ένα τεράστιο κομμάτι των κρατικών επιδοτήσεων, στερώντας έτσι από τους μικρούς παραγωγούς τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους για την πραγματοποίηση των εργασιών τους. Ειδικά για την περίπτωση των αγροκτημάτων του στρατού, τα κέρδη και η επέκταση αυτών γίνονται εις βάρος των τοπικών παραγωγών, ορισμένοι από τους οποίους έχουν χάσει πρόσβαση στη γη τους. Όσοι τόλμησαν να αντιδράσουν και να παραπονεθούν ήρθαν αντιμέτωποι με συλλήψεις και ποινικές διώξεις, ενώ οποιαδήποτε επίκληση στα δικαιώματά τους απορρίφθηκε, δίχως αντίδραση από την κυβέρνηση.
Στο πλευρό των αγροτών του Πακιστάν βρίσκεται και η αντιπολίτευση, η οποία υπερασπίζεται εδώ και καιρό τα αιτήματα των ενώσεων για τη βελτίωση της κατάστασης των αγροτών. Υπό την πίεση της αντιπολίτευσης και των αγροτικών ενώσεων, η κυβέρνηση υποσχέθηκε νέες μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των συνεπειών των φυσικών φαινομένων, ειδικά των ξηρασιών, με βασικές αλλαγές στο αρδευτικό σύστημα. Παράλληλα, ο Πρωθυπουργός της χώρας ανακοίνωσε την επικείμενη εφαρμογή ενός νέου πακέτου μέτρων για το γεωργικό τομέα, το οποίο δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί. Η απάντηση της κυβέρνησης έχει θεωρηθεί ανεπαρκής, ωστόσο, με πολλούς να κατηγορούν ότι δεν πρόκειται παρά για προσπάθεια άμβλυνσης της κριτικής της αντιπολίτευσης και όχι επίλυσης των ζητημάτων των αγροτών.
Τα προγραμματισμένα κινήματα του Μαρτίου δεν είναι η πρώτη φορά που οι Πακιστανοί αγρότες επιχειρούν να διαδηλώσουν ενάντια στις πολιτικές της κυβέρνησης. Λίγους μήνες νωρίτερα, το Νοέμβριο του 2020, μεγάλες ομάδες αγροτών και κτηνοτρόφων είχαν μαζευτεί στην πόλη Lahore της περιοχής Punjab, όπου βρίσκεται και το κέντρο των επικείμενων διαδηλώσεων, για να εκφράσουν την αντίθεσή τους με τις κρατικές γεωργικές πολιτικές. Η πρώτη αυτή προσπάθεια ήταν όμως άκαρπη, καθώς οι υποσχέσεις που δόθηκαν δεν τηρήθηκαν. Χαρακτηριστική ήταν επίσης και η βίαιη απάντηση της αστυνομίας, η οποία πραγματοποίησε εκατοντάδες συλλήψεις, αφήνοντας πίσω της έναν νεκρό. Η εξέλιξη αυτή ενίσχυσε τα αρνητικά συναισθήματα των διαδηλωτών, προσφέροντάς τους κίνητρο να εντείνουν τις προσπάθειές τους εν όψει των επόμενων εβδομάδων. Καθώς όμως οι θέσεις και τα αιτήματα της Ένωσης Αγροτών του Πακιστάν κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος στις γεωργικές κοινότητες, έχουν αρχίσει να επικρατούν και αρκετές αμφιβολίες για τη δυνατότητα του πακιστανικού κινήματος να επιτύχει, πόσο μάλλον να λάβει τις ίδιες διαστάσεις με το αντίστοιχο ινδικό.
Βασικό εμπόδιο στην εκπλήρωση των στόχων του κινήματος αποτελεί η έλλειψη ενότητας των γεωργικών ομάδων. Οι περισσότερες είναι συνδεδεμένες με κάποιο πολιτικό κόμμα, και συνεπώς ακολουθούν τη δική του ατζέντα. Τα αντικρουόμενα συμφέροντα και απόψεις θα αποτελέσουν πρόβλημα στη διαμόρφωση μιας κοινής πολιτικής στη διάρκεια των διαδηλώσεων, αν δεν καλλιεργηθεί το αίσθημα της αλληλεγγύης και της συνεργασίας μεταξύ τους. Επιπλέον, το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, τα υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού και η δύσκολη πρόσβαση στην πληροφόρηση καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη τη διαδικασία συσπείρωσης των αγροτών σε έναν κοινό αγώνα. Τέλος, η αυθαιρεσία του στρατού και ο έλεγχος που ασκεί σε κυβερνητικά ζητήματα δρουν ως αποτρεπτικός παράγοντας για πολλούς, δεδομένων των αυταρχικών τάσεων της κυβέρνησης. Είναι πιθανόν το κράτος να μην ανεχτεί το νέο κίνημα ή να ξεκινήσει κάποια διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους αγρότες, αλλά μάλλον να το καταστείλει, ακόμη και με βίαιο τρόπο.
Παρά τις δυσκολίες, η Ένωση Αγροτών είναι αποφασισμένη να προχωρήσει στα σχέδιά της για τη διεκδίκηση των συμφερόντων τους. Με θεμέλια τα κοινά στοιχεία των δύο κρατών, όπως η εξάρτηση από τη γεωργία και ο μεγάλος αριθμός μικρών παραγωγών, οι αγροτικές κοινότητες της Punjab έχουν δημιουργήσει ένα αίσθημα επαγγελματικής -και όχι μόνο- αδελφότητας με τους Ινδούς ομολόγους τους. Πέρα από τους συμβολικούς δεσμούς και την αλληλεγγύη που τους ενώνουν, η στήριξη των προσπαθειών είναι σε μεγάλο βαθμό αμοιβαία. Ακόμη και σε πρακτικά ζητήματα, υπάρχει έντονη συνεργασία μεταξύ Ινδών και Πακιστανών αγροτών, με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και ηλεκτρονικών εργαστηρίων και σεμιναρίων για τη σωστή προετοιμασία των τελευταίων κατά τους επόμενους μήνες.
Μέχρι στιγμής, οι Πακιστανοί αγρότες δεν είχαν καταφέρει να συσπειρωθούν για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους αλλά το κίνημα των Ινδών ομόλογών τους φαίνεται να τους έδωσε την ώθηση και τη δύναμη που χρειάζονταν για την πιο συστηματική οργάνωσή τους. Δεν είναι βέβαιο όμως αν θα καταφέρουν να το μιμηθούν. Η επιτυχία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποφασιστικότητα και επιμονή των διαδηλωτών, από την πολιτική που θα ακολουθήσουν, αλλά και τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στα αιτήματά τους. Θα καταφέρουν άραγε να αφήσουν το σημάδι τους;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Pakistani Farmers Are Gearing Up for India-Like Protests, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
-
When farmers protest, Dawn, διαθέσιμο εδώ
-
Pakistan Wades Into Farmers’ Protests; Imran Khan’s Minister Fawad Chaudhry Pipes Up, Republic World, διαθέσιμο εδώ
