Του Παναγιώτη Παναγιωτακόπουλου,
Συνέχεια στο 1ο μέρος της ανάλυσης που αφορούσε τα είδη του crowdfunding και τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Παρακάτω, λοιπόν, ολοκληρώνεται μία πλήρης παρουσίαση όλων των δεδομένων.
1.4.1 Peer-to-Peer (P2P) Debt-based Crowdfunding
Αποτελεί είδος δανείου που παραχωρείται σε επιχειρήσεις ή ιδιώτες χωρίς την μεσολάβηση του τραπεζικού συστήματος. Η ανάπτυξη του οφείλεται στην πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση που οδήγησε τις τράπεζες σε περιορισμένη χορήγηση δανείων αλλά κυρίως στην ανάπτυξη του διαδικτύου μέσω του οποίου μειώθηκαν σημαντικά τα κόστη συναλλαγών.
Η υπομορφή αυτή αποτελεί εξαιρετική επιλογή επένδυσης για τους καταθέτες των τραπεζών, αφού αφαιρώντας τα τέλη των πλατφορμών και ένα ποσοστό αστοχιών, παρέχει υψηλά ποσοστά απόδοσης σε σχέση με αυτά των καταθέσεων σε μία τράπεζα. Πιο αναλυτικά, προσφέρεται ετήσια απόδοση της τάξεως του 5-8% (μετά τις απαραίτητες αφαιρέσεις), εν αντιθέσει με το καλύτερο πενταετές σταθερό επιτόκιο καταθέσεων που ανέρχεται στο 3%.
Ο βασικός κίνδυνος που αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους επενδύσεις είναι η αποτυχία του δανειζόμενου να αποπληρώσει τον δανειστή. Στο πλαίσιο του κινδύνου αυτού, οι πλατφόρμες και οι επενδυτές ενεργούν με γνώμονα την εξάλειψη του, από πλευράς πλατφορμών ελέγχοντας εξονυχιστικά την πιστοληπτική διαβάθμιση των δανειζόμενων και εξασφαλίζοντας την έγκαιρη αποπληρωμή των χρηματοδοτών και από πλευράς επενδυτών διαφοροποιώντας το χαρτοφυλάκιο τους, δανείζοντας είτε σε διαφορετικά projects είτε σε projects με χαμηλό επίπεδο ρίσκου.
1.4.1.1 Δανεισμός προς επιχειρήσεις
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι μικρές επιχειρήσεις βασίζονταν στο τραπεζικό σύστημα για την χρηματοδότησή τους. Με τον καιρό, καθώς τα κριτήρια επιλογής επιχειρήσεων προς χρηματοδότηση έγιναν πιο αυστηρά, οι επιχειρήσεις αναζήτησαν νέες πηγές κεφαλαιοδότησης. Έτσι, οι επιχειρηματικές πλατφόρμες (P2P) αποτέλεσαν σημαντική πηγή άντλησης κεφαλαίων για τις επιχειρήσεις αυτές. Πιο συγκεκριμένα, οι επενδυτές, που προσφέρονται να παραχωρήσουν δάνεια σε επιχειρήσεις που το έχουν ανάγκη, χρησιμοποιούν την πλατφόρμα προκειμένου να διαλέξουν την καταλληλότερη για αυτούς επιχείρηση με βάση το επίπεδο κινδύνου. Σημειώνεται πως ανάλογα με το είδος της πλατφόρμας, παρέχεται στον επενδυτή η δυνατότητα να διαφοροποιήσει το χαρτοφυλάκιο του, επιλέγοντας περισσότερες από μία, επιχειρήσεις με το ελάχιστο δάνειο να είναι 20$ ανά επιχείρηση.
1.4.1.2 Δανεισμός προς ιδιώτες
Σε πλατφόρμες όπως η Zopa ή η RateSetter οι επενδυτές δύνανται να εξασφαλίσουν ελκυστικές αποδόσεις δανείζοντας αποκλειστικά ιδιώτες. Μέσα από πλατφόρμες του είδους, οι δανειστές παραχωρούν δάνεια μικρής αξίας σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων πετυχαίνοντας έτσι, την επιθυμητή για αυτούς διαφοροποίηση και ως εκ τούτου, επιτυγχάνεται η ελαχιστοποίηση του αναλαμβανόμενου ρίσκου. Όσον αφορά το κέρδος για τους δανειστές, είναι ο τόκος που λαμβάνουν μαζί με την μηνιαία επιστροφή του κεφαλαίου τους, σε αντίθεση με τις πλατφόρμες, οι οποίες κερδίζουν μέσω μικρής χρέωσης επί του ποσού δανεισμού.
1.4.1.3 Δανεισμός με εγγύηση (Asset-backed)
Ο «δανεισμός με εγγύηση» (asset-backed) αποτελεί τον νεότερο τύπο peer-to-peer δανεισμού. Στον τύπο αυτό, οι χρηματοδότες επενδύουν τα χρήματα τους, έχοντας ασφαλίσει την επένδυση τους υποθηκεύοντας κάποιο περιουσιακό στοιχείο του δανειζόμενου. Φυσικά, οι εγγυήσεις των δανειζόμενων περιλαμβάνουν, εκτός των άλλων, κοσμήματα, έργα τέχνης, αντίκες κ.λπ.. Αποτέλεσμα της ύπαρξης εγγυήσεων από την πλευρά του δανειζόμενου αποτελεί ουσιαστικά η «ανάδειξη» του συγκεκριμένου τύπου δανεισμού ως ασφαλέστερη επιλογή επένδυσης σε σχέση με τον «δανεισμό χωρίς εγγυήσεις» (non asset-backed). Τέλος, τονίζεται, ότι στην περίπτωση χρεοκοπίας του δανειζόμενου η πλατφόρμα είναι υποχρεωμένη να κατάσχει και να πουλήσει τις εγγυήσεις και με τα έσοδα που θα προκύψουν να αποπληρώσει τον επενδυτή, τόσο για την αρχική επένδυση όσο και για τους τόκους που έχει κερδίσει, ενώ εάν υπάρχει υπολειπόμενο ποσό δίνεται στον δανειζόμενο.
1.4.2 Mini Bonds
Τα Mini Bonds είναι ομόλογα, τα οποία εκδίδονται από επιχειρήσεις προκειμένου να πουληθούν σε επενδυτές ώστε να εξασφαλιστεί η απαραίτητη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη τους. Θέτουν, στην ουσία, σε ισχύ τα IOUs (IOweYou’s), τα οποία πουλούν στους επενδυτές. Η διάρκεια τους κυμαίνεται από τρία έως πέντε έτη και όσο βρίσκονται σε ισχύ οι επενδυτές κερδίζουν τακτικές πληρωμές τόκων, που καταβάλλονται ετησίως, ενώ στην λήξη τους, λαμβάνουν και ολόκληρο το ποσό της αρχικής τους επένδυσης.
Τα Mini Bonds διαφέρουν αρκετά από τα παραδοσιακά ομόλογα. Οι ρυθμιστικές αρχές είναι λιγότερο αυστηρές για αυτή την μορφή ομολόγων, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις-εκδότες να αποφεύγουν την γραφειοκρατία και την ταλαιπωρία μέσω τραπεζών. Συνήθως, τέτοιου είδους ομόλογα δεν μπορούν να διαπραγματευτούν ή να εισαχθούν σε κάποια αγορά, δηλαδή διακρατώνται μέχρι την λήξη τους και δεν εισπράττονται νωρίτερα από αυτήν. Το γεγονός αυτό, τα καθιστά λιγότερο «ευέλικτα» αλλά και ριψοκίνδυνα για τους επενδυτές. Εξάλλου, οι επενδύσεις σε Mini Bonds δεν προστατεύονται από το FSC (Σύστημα Αποζημίωσης Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών) και γενικότερα, είναι ανασφάλιστα, μη μετατρέψιμα, συνήθως μη διαπραγματεύσιμα και με μη εγγυημένη ρευστότητα και απόδοση επένδυσης.
Παρά την επικινδυνότητα τους, τα Mini Bonds γίνονται διαρκώς πιο δημοφιλή. Αυτή η αύξηση δημοτικότητας είναι απόρροια δύο παραγόντων. Αρχικά, στην μεγάλη διαφορά αποδόσεων που παρατηρείται σε σύγκριση με την επιλογή της κατάθεσης και εν συνεχεία, στην επιθυμία των επιχειρήσεων να δεσμευτούν περαιτέρω με τους πελάτες τους ώστε αυτοί να γίνουν stakeholders στην επιχείρηση και να την ενισχύσουν ακόμα περισσότερο.
Βασική διαφορά των Mini Bonds με το Equity Crowdfunding είναι πως στο δεύτερο ο επενδυτής γίνεται μέτοχος στην εταιρεία και κερδίζει μέσω μερισμάτων και σε πιθανή πώληση της. Εν αντιθέσει με τα Mini Bonds, όπου ο επενδυτής γίνεται πιστωτής της εταιρείας και κερδίζει από την τακτική πληρωμή τόκων.
1.4.3 Invoice Financing
To Invoice Financing αποτελεί μία ακόμα μορφή debt-based crowdfunding, η οποία επιλέγεται από επενδυτές και επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια. Είναι μορφή βραχυπρόθεσμου δανεισμού της επιχείρησης από έναν πάροχο (εξειδικευμένη ανεξάρτητη εταιρεία, μέρος τράπεζας ή άλλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, απλός ιδιώτης) που βασίζεται στα μη καταβληθέντα τιμολόγια. Μετρητά προωθούνται σε επιχειρήσεις έναντι τιμολογίων πώλησης τα οποία οι πελάτες των επιχειρήσεων δεν έχουν εξοφλήσει. Το όφελος της επιχείρησης από την επιλογή αυτής της μορφής χρηματοδότησης, έγκειται στην άμεση ρευστότητα των τιμολογίων (η πλειοψηφία των τιμολογίων πληρώνεται εντός 48 ωρών αντί 30+ ημερών εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις ταμειακές ροές της επιχείρησης) και στην χρηματοδότηση της ανάπτυξης της χωρίς επιπλέον υποχρεώσεις, εκμεταλλευόμενη τα υπάρχοντα στοιχεία ενεργητικού. Επισημαίνεται, φυσικά, το γεγονός ότι σε οποιαδήποτε περίπτωση η δανειζόμενη επιχείρηση δεν καταφέρει να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της απέναντι στον πάροχο δανείου της, το τιμολόγιο δύναται να χρησιμοποιηθεί σαν δικλείδα ασφαλείας.
Το Invoice Financing ως μορφή χρηματοδότησης μπορεί να πραγματοποιηθεί με τρεις τρόπους. Οι τρόποι αυτοί είναι το Invoice Factoring, το Invoice Discounting και το Invoice Trading.
1.4.3.1 Invoice Factoring
Η επιχείρηση προκειμένου να αποκτήσει ρευστό πωλεί τα μη καταβληθέντα τιμολόγια σε κάποιον πάροχο με αντάλλαγμα το 85% του συνολικού ποσού των τιμολογίων. Ο πάροχος, λοιπόν, παίρνει στην κατοχή του τα τιμολόγια, από τα οποία εισπράττει τα οφειλόμενη χρήματα των πελατών της επιχείρησης προς αυτήν. Από το εισπραγμένο ποσό, ο δανειστής διακρατά το 85% του ποσού δηλαδή τα χρήματα που δάνεισε στην επιχείρηση και στη συνέχεια, από το υπόλοιπο 15% του ποσού, αφαιρεί ένα τέλος επεξεργασίας της τάξεως του 3% και το τέλος παράγοντα (factor fee), το οποίο εξαρτάται από την διάρκεια της αποπληρωμής του δανείου και υπολογίζεται εβδομαδιαία, συνήθως 1% για κάθε εβδομάδα μέχρι και την πληρωμή. Παρ’ όλα αυτά, το Invoice Factoring έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα και αυτό είναι ότι οι πελάτες της επιχείρησης ενημερώνονται σχετικά με την πώληση του τιμολογίου από την επιχείρηση στον πάροχο. Αυτό, μπορεί να βλάψει την φήμη και το πελατολόγιο της επιχείρησης.
1.4.3.2 Invoice Discounting
Στο Invoice Discounting ο χρηματοδότης δανείζει ένα χρηματικό ποσό στην επιχείρηση έναντι ενός ποσοστού της αξίας των μη καταβληθέντων τιμολογίων. Η επιχείρηση έχει την υποχρέωση να εισπράξει τα χρήματα από τα τιμολόγια των πελατών της και με τα έσοδα να αποπληρώσει τον χρηματοδότη καθώς και να καταβάλλει ένα επιπλέον ποσό στον χρηματοδότη ως τέλος υπηρεσίας. Κατά τον τρόπο αυτό έχει την δυνατότητα να δανειστεί περισσότερο χρησιμοποιώντας τιμολόγια από νέες πωλήσεις. Συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του Invoice Factoring είναι το γεγονός ότι λόγω την μη πώλησης αλλά «δέσμευσης», υπό συγκεκριμένους όρους, των τιμολογίων οι πελάτες της επιχείρησης δεν ενημερώνονται για την κίνηση αυτή της εταιρείας και συνεπώς, δεν επηρεάζεται η φήμη και το πελατολόγιο της.
1.4.3.3 Invoice Trading
Το Invoice Trading αποτελεί την νεότερη μορφή Invoice Financing. Με τη μέθοδο αυτή, οι επιχειρήσεις θέτουν τα μη καταβληθέντα τιμολόγια τους σε ηλεκτρονική δημοπρασία, είτε μεμονωμένα είτε σε πακέτα-δέσμες. Οι υποψήφιοι χρηματοδότες υποβάλλουν με την σειρά τους την προσφορά τους για την αγορά των τιμολογίων, της οποίας τα έσοδα καταλήγουν στο ταμείο της επιχείρησης. Στην συνέχεια, με την αποπληρωμή των τιμολογίων από τον πελάτη στην επιχείρηση, η τελευταία εξοφλεί τον πάροχο έναντι των τιμολογίων, ενώ καταβάλλει παράλληλα και ένα τέλος πληρωμής. Το Invoice Trading ίσως αποτελεί την πιο ευνοϊκή μέθοδο Invoice Financing για την επιχείρηση, διότι μέσω της δημοπρασίας η επιχείρηση επιτυγχάνει να εξασφαλίσει ανταγωνιστικά και χαμηλά επιτόκια.
Σημειώνεται, ότι το Invoice Trading αύξησε την κίνηση του κατά 179% το 2014, με μέση διάρκεια πλειστηριασμού των τιμολογίων τις 8 ώρες.
Κάπως έτσι, κλείνει ο κύκλος της παρουσίασης όλου του φάσματος του crowdfunding, ο οποίος παρουσιάζει, αναμφίβολα, εξαιρετικές προοπτικές για το προσεχές μέλλον και πρόκειται να μας απασχολήσει για αρκετό καιρό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Review of Crowdfunding Regulation 2017, European Crowdfunding Network.
- Current State of Crowdfunding in Europe, Crowdfunding Hub.
- Crowdfunding in the EU Capital Markets Union, European Commision.
