Του Νικόλαου Τσελέντη,
Ένα χρόνιο και συνάμα ακανθώδες ζήτημα του διεθνούς στερεώματος είναι η καταπάτηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στο άκουσμα της φράσης «καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων», αυθαίρετα η σκέψη πολλών εξ ημών οδηγείται σε κράτη της Ασίας και της Αφρικής, στα οποία η θρησκεία και η παράδοση επικρατούν με τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε να καταγράφονται κατάφορες αδικίες και ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων. Πράγματι, παρατηρούνται φαινόμενα οικονομικής, κοινωνικής, εργασιακής και πάσης φύσεως εκμετάλλευσης στις προαναφερθείσες ηπείρους, αλλά το γεγονός αυτό δε συνεπάγεται της εξαίρεσης και των υπόλοιπων γεωγραφικών τμημάτων του πλανήτη μας. Στη Λατινική Αμερική, μάλιστα, η βία που υπόκεινται οι γυναίκες σε οικογενειακό ή μη περιβάλλον έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, οδηγώντας και σε ειδεχθή εγκλήματα, όπως αυτό της γυναικοκτονίας.
Προ εξαετίας, το 2015, η 14χρονη Chiara Páez αγνοείτο και βρέθηκε εν τέλει νεκρή στην αυλή της οικογένειας του φίλου της. Το βάναυσο αυτό περιστατικό, σε συνδυασμό με τα ολοένα και υψηλότερα ποσοστά βίας κατά των γυναικών, πυροδότησε ένα νέο κύμα ακτιβισμού στην Αργεντινή, γνωστό ως “Ni Una Menos” («Ούτε Μία Λιγότερη»). Η ονομασία της εν λόγω οργάνωσης προέκυψε από τη χρήση του hashtag #NiUnaMenos σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το οποίο έδειχναν την ένθερμη συμπαράσταση στα θύματα κακοποίησης. Το ανωτέρω σύνθημα χρησιμοποιήθηκε στη μεγάλη διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε έξω από το Μέγαρο του Κογκρέσου, στο Buenos Aires κι έκτοτε έγινε σήμα κατατεθέν της δράσης των πολιτών που μάχονται για την απόδοση της δικαιοσύνης και για την επίτευξη της ισότητας.
Ύστερα από ένα έτος, το 2016, το αργεντίνικο κράτος συνταράχθηκε από το βιασμό και τη δολοφονία της 16χρονης Lucía Pérez. Η νεκροψία έδειξε πως η αποθανούσα κοπέλα έφυγε από τη ζωή κατόπιν χορήγησης ναρκωτικών ουσιών και σεξουαλικής κακοποίησης από 3 νεαρούς άνδρες. Η δημόσια οργή για το έγκλημα αυτό εντάθηκε ακόμη περισσότερο, προκαλώντας την πρώτη εθνική απεργία των γυναικών στη χώρα. Δυστυχώς, όμως, οι έντονες διαμαρτυρίες του λαού δεν ήταν αρκετές για να αποτρέψουν την κάλυψη του εγκλήματος από τις δικαστικές αρχές, αθωώνοντας τον έναν και κατηγορώντας τους δύο μόνο για εμπορία ναρκωτικών. Φυσικά, με μία δικαιοσύνη να εθελοτυφλεί διαρκώς στις καταστάσεις βίας και γυναικοκτονιών, οι παραβατικές συμπεριφορές όχι μόνο συνεχίστηκαν, αλλά ακολούθησαν ανοδική πορεία. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με έρευνες οργανισμών, τουλάχιστον 300 γυναικοκτονίες καταγράφηκαν μέσα στο 2020, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου.
Ερχόμενοι στο σήμερα, μέσα στις πρώτες 52 ημέρες του 2021 έχουν σημειωθεί 43 ανθρωποκτονίες γυναικών και διεμφυλικών ατόμων (transgender). Στις 8 Φεβρουαρίου, η 18χρονη Úrsula Bahillo άφησε την τελευταία της πνοή στη γενέτειρά της, εν ονόματι Rojas, επαρχία του Buenos Aires. Το νεαρό κορίτσι μαχαιρώθηκε 15 φορές στην πλάτη, στον κορμό και το λαιμό της από τον πρώην 19χρονο φίλο της, Matías Martínez, ο οποίος εργάζεται ως αστυνομικός. Η φρικαλεότητα αυτή έγινε αμέσως γνωστή και λίγες ημέρες αργότερα, στις 17 Φεβρουαρίου, χιλιάδες πολίτες ξεχύθηκαν στους δρόμους συλλήβδην, διαδηλώνοντας έξω από το Κογκρέσο της χώρας. Κατά τους δικηγόρους της υπόθεσης Bahillo, έγινε πλέον αντιληπτή σχεδόν σε όλους τους πολίτες η αδυναμία του κράτους να προστατεύσει το γυναικείο πληθυσμό από τέτοιου είδους κακουργήματα.
Άλλωστε, η Bahillo είχε πολλάκις απευθυνθεί στην τοπική αστυνομία για τη βίαιη συμπεριφορά του αγοριού της, ζητώντας μάλιστα την επιβολή περιοριστικών μέτρων. Ωστόσο, οι αρμόδιες αρχές αδιαφόρησαν σε τέτοιο βαθμό που η εντολή περιορισμού δεν εφαρμόστηκε ποτέ, παρά μόνον εγκρίθηκε όταν η κοπέλα είχε αποβιώσει. Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το γεγονός πως και στις περιπτώσεις της Ivana Módica και της Guadalupe Curual, όπου θανατώθηκαν με απάνθρωπο τρόπο, οι αστυνομικοί θεωρούσαν ψευδείς τις καταθέσεις των δύο αυτών γυναικών για την παρενόχληση που υφίσταντο από τους πρώην συντρόφους τους. Εύλογα, οι πολίτες και πολλώ δε μάλλον το κίνημα “Ni Una Menos” δε ζητούν απλώς την τιμωρία των θυτών, αλλά εξαπολύουν μύδρους εναντίον της κυβερνήσεως, η οποία προβαίνει μεν σε μεταρρυθμίσεις, δίχως όμως ουσιαστικά αποτελέσματα.
Ο Πρόεδρος της Αργεντινής, Alberto Fernández, ανακοίνωσε στο Twitter την ημέρα της διαμαρτυρίας πως: «Οι γυναικοκτονίες είναι η πιο αιματηρή έκφραση μίας φαλλοκρατικής κοινωνίας και γι’ αυτό πρέπει να τελειώσουν οριστικά». Επιπλέον, προέβη στην αποκάλυψη του σχεδίου δημιουργίας ενός ομοσπονδιακού συμβουλίου για την πρόληψη των ανθρωποκτονιών, διότι κάθε χρόνο αυξάνονται δραματικά τα ποσοστά της εγκληματικότητας. Η αποστολή του συμβουλίου θα είναι ο συντονισμός των δράσεων όλων των κυβερνητικών υπηρεσιών, εξασφαλίζοντας την πρόληψη, την παροχή βοήθειας, την επιβολή κυρώσεων και την αποκατάσταση της βίας βάσει φύλου, εστιάζοντας στην προώθηση ενός καινούριου κοινωνικοπολιτικού και πολιτιστικού μοντέλου διακυβέρνησης. Εν τοις πράγμασι, το νεοσυσταθέν όργανο θα επικουρεί το Υπουργείο Γυναικών, Φύλου και Διαφορετικότητας, το οποίο θεωρητικά μυεί ήδη τους κυβερνητικούς υπαλλήλους σε ζητήματα ίσης μεταχείρισης και αντιμετωπίζει τη βία έναντι των γυναικών στους χώρους εργασίας και στα πανεπιστήμια μέσω ειδικών πρωτοκόλλων.
Παρά τις όποιες κυβερνητικές προσπάθειες, το πρόβλημα της ανεξέλεγκτης βίας και κατ’ επέκταση των γυναικοκτονιών παραμένει δυσεπίλυτο. Η Soledad Deza, γνωστή δικηγόρος από την επαρχία Tucuman, έχει εργαστεί εκτενώς στον τομέα των δικαιωμάτων των γυναικών και υποστηρίζει ότι η σύσταση ενός νέου οργάνου δεν πρόκειται να βοηθήσει την υφιστάμενη κατάσταση να βελτιωθεί. Από τη στιγμή που υπάρχει το Υπουργείο Γυναικών, Φύλου και Διαφορετικότητας, πρέπει να δοθεί έμφαση στη βάση του προβλήματος κι όχι να δημιουργηθούν περαιτέρω υπηρεσίες που θα περιπλέξουν τις αρμοδιότητές τους. Η βία είναι ένα πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό ζήτημα που βασίζεται σε μοτίβα ανισότητας, μοτίβα που επιβάλλουν την αρρενωπότητα. Η εκπαίδευση, λοιπόν, μπορεί να συνεισφέρει τα μέγιστα στη διάλυση των παραπάνω προτύπων, παρεισφρέοντας στις πρώτες κιόλας τάξης του σχολείου. Μάλιστα, ενδείκνυται η ενεργή συμμετοχή των ανδρών σε συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο πρόληψης, εξάλειψης και κύρωσης της βίας, αφενός γιατί αποτελούν μέρος του προβλήματος, αφετέρου διότι πρέπει να αποτελέσουν μέρος και της λύσης.
Αναμφίβολα, η βία δε γίνεται να εξαλειφθεί εν μία νυκτί. Χρειάζονται μεθοδικά βήματα, τα οποία θα είναι αμφίπλευρα τόσο από τη μεριά των πολιτών όσο και από τη μεριά των κρατών. Η κυβέρνηση της Αργεντινής έχει στα χέρια της μία ωρολογιακή βόμβα τη δεδομένη στιγμή. Με τους απαραίτητους χειρισμούς θα κατορθώσει να την απενεργοποιήσει, ειδάλλως θα προκληθεί η αναμενόμενη έκρηξη. Κι αν αφουγκραστεί κανείς την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, τότε το κόστος θα είναι ανυπολόγιστο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Rage boils over amid Argentina’s unrelenting femicide crisis, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- #NiUnaMenos five years on: Latin America as deadly as ever for women, say activists, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- How a schoolgirl’s brutal rape and murder united the women of Argentina, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Lucía Pérez: Mar del Plata court acquits 3 men accused of gruesome rape, murder, Buenos Aires Times, διαθέσιμο εδώ
