Της Γεωργίας Βέλμαχου,
Το τελευταίο διάστημα έρχονται στην επιφάνεια όλο και περισσότερες επιθέσεις στο πλαίσιο του εργασιακού χώρου μέσα από καταγγελίες. Πολλοί εργαζόμενοι, ίσως κι εσύ που διαβάζεις αυτό το άρθρο, έχουν έρθει αντιμέτωποι με το φαινόμενο της ψυχολογικής-ηθικής παρενόχλησης έστω και μια φορά στον εργασιακό τους χώρο. Κι ενώ τα περιστατικά βίας με την πάροδο των χρόνων και την προοδευτικότητα της κοινωνίας θα έπρεπε να εξαλείφονται, αυτά λαμβάνουν νέες διαστάσεις. Μια νέα διάσταση είναι ένα νέο φαινόμενο γνωστό και ως σύνδρομο mobbing. Όμως, τι ακριβώς είναι αυτό το σύνδρομο και ποιες οι επιπτώσεις του στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων;
Το νέο αυτό φαινόμενο αποτελεί ένα κοινωνικό πρόβλημα που έχει άμεσες επιπτώσεις στη ζωή του εργαζομένου. Ο όρος “mobbing” προέρχεται από τη λέξη “mob”, που σημαίνει «επιτίθεμαι». Αυτό εκφράζει άμεσα το σύνδρομο, η επίθεση. Μια τακτική ψυχολογικής επίθεσης και στρατηγική παραγκωνισμού μιας ομάδας ανθρώπων στο πλαίσιο της εργασίας από ιεραρχικά ανώτερους ή ακόμη και συναδέλφους, διότι τους θεωρούν ανεπιθύμητους ή και «βάρος» από το οποίο θέλουν να απαλλαγούν. Το mobbing αποτελείται από ένα σύνολο υβριστικών χαρακτηρισμών, εκφοβισμού, χειρονομιών οι οποίες θίγουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική ακεραιότητα του ατόμου, αλλά ταυτόχρονα προσβάλλουν και την ηθική του.
Τι μπορεί να παρακινεί ένα άτομο να εκδηλώσει τέτοιου είδους συμπεριφορές σε έναν από τους συναδέλφους του; Θα μπορούσαν πίσω από την πράξη να «κρύβονται» εσωτερικευμένα αρνητικά συναισθήματα του θύτη, όπως ζήλεια και φόβος. Άλλοτε, δημιουργείται ένα εχθρικό περιβάλλον μεταξύ συναδέλφων που έχει σκοπό τον αφανισμό της ανταγωνιστικότητας μέσω της υποτίμησης και της ταπείνωσης. Με λίγα λόγια, είναι η συστηματική επιθετική μεταχείριση του θύματος προκειμένου να ωθηθεί στην παραίτηση από τη θέση εργασίας του. Συνήθως, ο θύτης καθιστά το θύμα «ευάλωτο» και το αποπροσανατολίζει από τους στόχους του.
Κι όμως, ο χώρος εργασίας είναι ένα μέρος όπου το άτομο περνάει σημαντικό χρόνο. Οι δυσλειτουργίες, ωστόσο, που μπορεί να βιώνουν μέσα σε ένα μόνιμα εχθρικό κλίμα μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχοσωματικές διαταραχές και καταστάσεις υψηλού κινδύνου για την υγεία του θύματος. Βέβαια, οι επιπτώσεις φαίνονται και στην επιχείρηση, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Φαντάσου πέρα από τον φόρτο εργασίας σου να έχεις να αντιμετωπίσεις και τη διαρκή παρενόχληση από κάποιον που το μόνο που προσπαθεί είναι να σε αποσυντονίσει από τις προσδοκίες σου.
Οι ημικρανίες, οι πονοκέφαλοι, οι ταχυκαρδίες, η απομόνωση, η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αβεβαιότητα και οι κρίσεις πανικού είναι ενδεικτικά κάποια από τα πρώτα συμπτώματα στο θύμα. Ωστόσο, στη συνέχεια το θύμα παρουσιάζει άρνηση να ασχοληθεί με την εργασία του ή ακόμη χειρότερα δεν θέλει να πηγαίνει σε αυτή. Έτσι, δεν αργούν να φανούν οι αρνητικές συνέπειες και στην επιχείρηση, καθώς χάνονται ώρες από τη δουλειά και κατά συνέπεια μειώνεται η παραγωγικότητα. Τέλος, επιδοκιμάζονται οι σχέσεις του θύματος με την οικογένειά του, με το κοινωνικό του περιβάλλον, καθώς το ίδιο εκδηλώνει ευερεθιστότητα ή ακόμα και εκρήξεις θυμού. Είναι σαφές πως η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι αρκετά δύσκολη και δημιουργεί στο άτομο εναντιωματικές συμπεριφορές.
Κι όμως, η λύση στο φαινόμενο αυτό προέρχεται κυρίως από το ίδιο το θύμα. Αυτό που πρέπει να κάνει είναι να «χτίσει» τα τείχη των ορίων του απέναντι σε κάθε συμπεριφορά που τον ενοχλεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αποστασιοποιείται από τους συναδέλφους του. Βέβαια, πρέπει να διατηρήσει και το θύμα την ψυχραιμία του και να αντιδράσει με τρόπο που να μη χάνει το δίκιο του. Αν κάτι παραβαίνει τα όρια της ανοχής σας, καλό είναι να το εκφράζετε με ευθύτητα κι αν αυτό δεν αλλάξει την κατάσταση, να απευθυνθείτε σε κάποιον «ανώτερο». Αν πάλι ο «ανώτερός» σας είναι αυτός που σας ασκεί τέτοιου είδους ψυχολογική βία, τότε αναφέρετέ το σε κάποιον προϊστάμενό του. Σπάστε τη σιωπή και αλλάξτε ό,τι σας προβληματίζει.
Ο σεβασμός είναι μια βασική αρετή που πρέπει να διατίθεται σε όλους τους τομείς. Αν δεν υπάρχει, πρέπει να τον απαιτείς. Αυτό που δεν θα ήθελες να κάνει κάποιος σε εσένα, μη το κάνεις εσύ σε κάποιον άλλον. Και να θυμάσαι, όπως είπε ο Wayne W. Dyer, το πώς συμπεριφέρονται οι άλλοι σε εσένα είναι το κάρμα τους. Το πώς εσύ αντιδράς είναι το δικό σου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Η Συναισθηματική Βία (Mobbing) στο χώρο εργασίας», okana.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Σύνδρομο Mobbing», inhealthcare.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Σύνδρομο mobbing: Η ψυχολογική καταδίωξη του εργαζομένου», sciencearchives.wordpress.com, διαθέσιμο εδώ
