Του Ανδρέα-Άγγελου Σκόνδρα,
Η κυβέρνηση του Joe Biden το τελευταίο χρονικό διάστημα προσπαθεί να επανεξετάσει όλες τις βιαστικές και άσκοπες ενέργειες του προκατόχου της. Οι αποχωρήσεις από διεθνείς συνθήκες και από όργανα διεθνών οργανισμών αποτέλεσαν το κληροδότημα της κυβέρνησης Trump. Μέσα σε ένα γενικότερα κλίμα μεταρρυθμίσεων της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Biden αποφασίζει να επανεντάξει τη χώρα στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, που στόχο έχει να προστατέψει τη διεθνή κοινότητα από καταχρηστικές κυβερνήσεις.
Η ένταξη των Η.Π.Α. ως κράτους–παρατηρητή (observer) έρχεται να διορθώσει ένα σημαντικό κενό στο συγκεκριμένο όργανο του ΟΗΕ, από το οποίο ο Trump είχε αποχωρήσει το 2018, εξαιτίας της συνεχούς επίκρισης στην Ισραηλινή Κυβέρνηση. Το Ισραήλ έχει λάβει μακράν τον μεγαλύτερο αριθμό κρίσιμων αποφάσεων του Συμβουλίου (περίπου 90 καταδικαστικές αποφάσεις), μονοπωλώντας έτσι το έργο του εν λόγω οργάνου. Ο Trump απέσυρε επίσης τις Η.Π.Α., επειδή το Συμβούλιο δεν κατάφερε να ανταποκριθεί σε έναν εκτενή κατάλογο μεταρρυθμίσεων που ζήτησε ο τότε πρεσβευτής των Ηνωμένων Εθνών, Nikki Haley, όπως την κατάργηση της μυστικής ψηφοφορίας, με την οποία κάποια κράτη διατηρούσαν την ανωνυμία τους και τάσσονταν υπέρ των παραβιάσεων. Το Συμβούλιο ιδρύθηκε το 2006 με σκοπό να καταδείξει και να καταδικάσει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αποτελεί δηλαδή ένα διακυβερνητικό όργανο διεθνούς συνεργασίας που εκδίδει ψηφίσματα και λειτουργεί επικουρικά κυρίως μέσω της διαδικασίας Universal Periodic Review, η οποία αποτελεί μία έκθεση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η απόφαση των Η.Π.Α. να συμμετάσχουν εκ νέου, εντάσσεται στα γενικότερα πλαίσια της μεταρρύθμισης που προωθεί η κυβέρνηση Biden για τα δικαιώματα. Συνιστά μία επιβεβαίωση των όσων είχε εξαγγείλει ο Biden στον αμερικανικό λαό. Μια επιβεβαίωση που θα αφήσει πίσω την αφελή προσέγγιση του Trump, ο οποίος με πρόσχημα το σύνθημα “America First” υπονόμευσε τη λειτουργία θεσμών και συνθηκών. Αξίζει, ωστόσο, να μελετηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα πραγματοποιηθεί η ομαλότερη ένταξη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Συμβούλιο, ώστε να δοθεί μια ξεκάθαρη απάντηση σε καταχρηστικές κυβερνήσεις, ότι η περίοδος χάριτος έχει λήξει.
Η κυβέρνηση Biden γνωρίζει πως το Συμβούλιο αντιμετωπίζει από τη σύστασή του μια ενδογενή αδυναμία να επιτελέσει καθοριστικό ρόλο στην προστασία των δικαιωμάτων, αφού μέχρι σήμερα φαίνεται πως ελάχιστες παραβιάσεις έχουν επιλυθεί ουσιαστικά. O Blinken είπε πως αναγνωρίζει «ότι το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι ένα ελαττωματικό σώμα, που χρειάζεται μεταρρύθμιση στην ατζέντα, την ένταξη και την εστίασή του». Ανάμεσα στα 47 μέλη του βρίσκονται κράτη όπως η Κίνα και η Ρωσία, τα οποία δεν χαρακτηρίζονται για τη βαρύτητα που αποδίδουν στα ανθρώπινα δικαιώματα. Το γεγονός αυτό καταδικάζει το όργανο αυτό σε μία ατέρμονη στασιμότητα. Οι Η.Π.Α. με αφορμή την επανένταξή τους πρέπει να πείσουν την πλειοψηφία των μελών να συνασπιστούν εναντίον των παραβατών και να τους αποκλείσουν από την ανάδειξή τους μέσα στο ίδιο το όργανο. Ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η αντιπροσωπεία των Η.Π.Α. στο Συμβούλιο είναι και η στάση της Κίνας, η οποία φαίνεται πως εκμεταλλεύεται το σύστημα του ΟΗΕ, προσπαθώντας να καθαρίσει το μητρώο της σχετικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υποθάλπει. Συνεπώς, οι Η.Π.Α. πρέπει να αντιμετωπίσουν την Κίνα μέσα στο σύστημα του ίδιου του Συμβουλίου. Ένα σχέδιο ιδιαίτερα επίφοβο, αφού θα αναταραχθούν σημαντικές ισορροπίες.
Παρ’ όλα αυτά, διαφαίνεται πως ο Biden είναι αποφασισμένος να επιβληθεί μέσα στο Συμβούλιο, ώστε αυτό να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα. Είναι σημαντικό τα ανθρώπινα δικαιώματα να γίνονται σεβαστά από όλα τα κράτη, αλλιώς η ύπαρξη του ίδιου του οργάνου έχει αποτύχει παταγωδώς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
How Biden Should Re-engage with the UN Human Rights Council, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
-
Can Biden Fix the U.N. Human Rights Council?, Foreign Policy, διαθέσιμο εδώ
- Theodor Rathgeber (2013), Performance and Challenges of the UN Human Rights Council, Friedrich-Ebert-Stiftung, διαθέσιμο εδώ
