Της Άννας-Μαρίας Μακρή,
Τον περασμένο Νοέμβριο η Λευκορωσία έβραζε μέσα σε ένα κλίμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων μετά την επανεκλογή του Αλεξάντερ Λουκασένκο. Απέναντι στις μαζικές και συνεχείς διαδηλώσεις το κυβερνητικό καθεστώς απαντούσε με άγρια καταστολή στους δρόμους με αποτέλεσμα να χαθούν ανθρώπινες ζωές. Οι δημοσιογράφοι, λόγω της αδιάκοπης παρουσίας των Λευκορώσων στον δρόμο, βρίσκονταν και αυτοί στη πρώτη γραμμή των εξελίξεων, καταγράφοντας και μεταφέροντας τις σκληρές εικόνες της κρατικής βίας απέναντι στους διαδηλωτές. Για ένα καθεστώς που αποδεικνύει με κάθε τρόπο πως η δημοκρατία είναι μια έννοια ξεχασμένη, η δημοσιογραφική κάλυψη των πράξεων του τιμωρείται, πράξεων που συντελούν μια επίθεση προς τον λαό και τις διεκδικήσεις του και πόσο μάλλον όταν βασικό σύνθημα των διεκδικήσεων αυτών η πτώση του Λουκασένκο.
Η Κατσιαρίνα Μπακαλάβα Αντέγιεβα και η Ντάρια Τσούλτσοβα, δύο δημοσιογράφοι που συνελήφθησαν σε συγκρότημα διαμερισμάτων στο Μίνσκ τον Νοέμβριο του προηγούμενου έτους τη στιγμή που κάλυπταν σε live-streaming την διαδήλωση που λάμβανε χώρα σε αυτήν την περιοχή, τώρα καταδικάζονται σε διετή φυλάκιση. Συγκεκριμένα, οι αρχές υποστηρίζουν πως οι δυο γυναίκες συντόνιζαν τους διαδηλωτές, με τις κατηγορίες να αναφέρονται σε «οργάνωση και προετοιμασία ενεργειών που παραβιάζουν σφοδρά τη δημόσια τάξη». Οι δύο γυναίκες δημοσιογράφοι, οι οποίες συνεργάζονται αμφότερες με το κανάλι Belsat TV (το οποίο έχει την έδρα του στην Πολωνία), δηλώνουν την αθωότητά τους τονίζοντας τα πολιτικά κίνητρα της δίωξής τους.
Η καταδίκη των δύο αυτών δημοσιογράφων είναι ακόμα ένα δείγμα καταστολής των μαζικών διαδηλώσεων, οι οποίες ξεκίνησαν στην Λευκορωσία μετά την επανεκλογή Λουκασένκο, μια ακόμα απόδειξη της ολοκληρωτικής κλίσης που έχει πάρει το καθεστώς της Λευκορωσίας. Σε συνέχεια αυτών, η αστυνομία προχώρησε σε εφόδους σε σπίτια και γραφεία δημοσιογράφων και ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και στην Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας, με τις συλλήψεις δημοσιογράφων να ξεπερνούν τις 400 τους τελευταίους έξι μήνες. Η επίθεση αυτή, υπό το πρίσμα μιας πιο συνολικής επίθεσης στην ενημέρωση, έχει σκοπό να τρομάξει τον δημοσιογραφικό κλάδο, ώστε ο τρόπος με τον οποίον στο μέλλον θα καλύπτονται οι διάφορες διαδηλώσεις με αντικυβερνητικό στίγμα, να καταστεί φιλικός προς το καθεστώς. Επιπλέον, θα μπορούσε η επίθεση αυτή να αποσκοπεί περισσότερο στην αποσιώπηση οποιουδήποτε συμβάντος, αποτρέποντας έτσι τους δημοσιογράφους να ασκούν το καθήκον τους προς το επάγγελμά τους και τον λαό – το καθήκον στην ενημέρωση.
Φαίνεται, όμως, πως η νόθευση της ενημέρωσης είναι ένα «φαινόμενο» που παρατηρείται σε πολλές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τις χώρες που φέρουν την «ταμπέλα» των «λιγότερο» δημοκρατικών χωρών, μια επίθεση στην πληροφόρηση επιβεβαιώνει τους εν λόγω χαρακτηρισμούς. Σε ένα κράτος, όμως, που ευαγγελίζεται τη δημοκρατία, πώς θα μπορούσε να ερμηνευτεί μια επίθεση στην ελευθερία της δημοσιογραφίας και της ενημέρωσης; Στην Γαλλία, για παράδειγμα, το προηγούμενο διάστημα η κυβέρνηση Μακρόν πρότεινε ένα νομοσχέδιο (που πρόκειται να εξεταστεί μέσα στον μήνα Μάρτιο) με το οποίο απαγόρευε σε τόσο στους απλούς πολίτες όσο και σε αυτούς που φέρουν την δημοσιογραφική ιδιότητα να απαθανατίζουν την αστυνομία εν ώρα δράσης. Απαγόρευε, δηλαδή, στον Γαλλικό λαό να έχει εικόνα του τι συμβαίνει όταν το κράτος ασκεί το μονοπώλιο της νόμιμης βίας. Στην Ελλάδα, αντίστοιχα, υπήρχαν στα σπάργανα σκέψεις για οριοθέτηση του χώρου στον οποίο οι ρεπόρτερ θα μπορούν να καλύπτουν δημοσιογραφικά τις δημόσιες συγκεντρώσεις, πράγμα που συνεπάγεται την αυτόματη «οριοθέτηση» του τρόπου και του περιεχομένου που θα βιντεοσκοπούν, βάζοντας φρένο στην ελεύθερη μετάδοση των γεγονότων. Όσον αφορά την Πολωνία, τα ΜΜΕ τίθενται υπό κρατικό έλεγχο. Η κατάσταση της δημόσιας ενημέρωσης στην Ένωση μαρτυρά ένα θολό δημοκρατικό τοπίο και εγείρει προβληματισμούς για την πορεία και την ελευθερία των ΜΜΕ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Belarus: Two journalists sentenced to two years in prison for live reporting of protest, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Belarus jails two journalists who covered Lukashenko protest, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
