Της Γεωργίας Δέδε,
Το ζήτημα της αξιολόγησης της σχολικής εκπαίδευσης έχει απασχολήσει την παιδαγωγική σκέψη με ποικίλους τρόπους, ενώ, παράλληλα, έχει αποτελέσει ακανθώδες ζήτημα για τη σχολική κοινότητα. Ταυτόχρονα, το ζήτημα αυτό φαίνεται να εντάσσεται υψηλά στην πολιτική ατζέντα των επικεφαλής των Υπουργείων Παιδείας τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, ερωτήματα σχετικά με το ποιος πρέπει να κάνει την αξιολόγηση, πώς πρέπει να αξιολογείται η σχολική μονάδα, πότε πρέπει να αξιολογείται, καθώς και τι πρέπει να αξιολογείται, εν ολίγοις ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι και οι επιδιώξεις της αξιολόγησης, φαίνεται να διαμορφώνουν ένα θολό τοπίο γύρω από το ζήτημα της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων.
Ξεκινώντας με τον ορισμό της έννοιας, η αξιολόγηση αφορά την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και την αποδοτικότητα του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων. Θεωρητικά, η παροχή παιδείας υψηλού επιπέδου δύναται να προσφέρει μια πιο ανταγωνιστική και ποιοτική σε εθνικό και διεθνές επίπεδο εκπαίδευση και κατά συνέπεια να παρέχει μεγαλύτερη εργασιακή απορρόφηση. Παράλληλα, η αξιολόγηση μπορεί να πραγματωθεί είτε με τη μορφή εξωτερικής αξιολόγησης (μέσω των Περιφερειακών Κέντρων Εκπαιδευτικού Έργου), είτε με την μορφή εσωτερικής αξιολόγησης/αυτό-αξιολόγησης (μέσω του Διευθυντή και του Συλλόγου Διδασκόντων της σχολικής μονάδας), είτε ακόμη με τη μορφή και των δύο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Έκθεση για την Ποιότητα στην Εκπαίδευση: «Η ανάγκη για υψηλά επίπεδα γνώσεων, για διαρκή απόκτηση νέων δεξιοτήτων σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όπου κυριαρχούν οι τεχνολογίες των επικοινωνιών και της πληροφορίας είναι εμφανής σε μια σειρά αποφάσεων που έλαβαν τα μέλη της Ένωσης. Η προσπάθεια να καταστεί η Ευρώπη η πιο ανταγωνιστική οικονομία του κόσμου απαιτεί αλλαγή προσανατολισμών και προτεραιοτήτων, κατάργηση των φραγμών ανάμεσα στα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα, ανταλλαγή εκπαιδευτικού δυναμικού, ιδεών, και το σημαντικότερο: συγκρίσιμων στοιχείων και πληροφοριών».
Όλα τα παραπάνω καθιστούν αναγκαία την πραγμάτωση της Αξιολόγησης, μέσω της οποίας θα εξασφαλιστεί η αναβάθμιση των σχολικών συστημάτων και θα μεγιστοποιηθεί η απόδοση και η αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου. Όμως, το ερώτημα που τίθεται είναι για ποιον λόγο σχεδόν σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα αντιδρά και αρνείται να συμμετέχει σε οποιαδήποτε μορφή Αξιολόγησης; Η απάντηση δεν κρύβεται εκεί που πολλοί πιστεύουν, ότι δηλαδή οι εκπαιδευτικοί ως δημόσιοι υπάλληλοι δεν θέλουν την αξιολόγηση, για να μην χάσουν την θέση τους, σαν άλλοι καρεκλοκένταυροι. Η υποτίμηση του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού και η κοινωνική στοχοποίησή του δεν είναι κάτι που ακούμε πρώτη φορά, άλλωστε. Οι εκπαιδευτικοί δεν λένε όχι στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης, επειδή είναι «τεμπέληδες» και δεν επιθυμούν κανέναν στα πόδια τους. Αντιθέτως, λένε όχι στη συνεχιζόμενη και συστηματική υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Σας μοιάζει λίγο οξύμωρο; Ας εστιάσουμε λοιπόν. Από τις αρχές του έτους κι εν μέσω πανδημίας, αποφασίζεται η αύξηση των μαθητών ανά τάξη. Κατά συνέπεια, τα σχολεία συμπτύσσονται και οι περιφερειακές σχολικές μονάδες κλείνουν. Ταυτόχρονα, λόγω της πανδημίας, ξεκινά από τον Νοέμβριο και για δύο τουλάχιστον μήνες η εφαρμογή της Τηλεκπαίδευσης. Εν γνώσει του Υπουργείου, στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση συμμετέχει μικρός αριθμός μαθητών χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, καθώς πολλοί μαθητές δεν διαθέτουν σύνδεση στο Internet ή συσκευή υπολογιστή. Το Υπουργείο Παιδείας δεσμεύεται για παροχή βοήθειας με την μορφή Voucher για αγορά εξοπλισμού σε μαθητές που έχουν ανάγκη. Κι ενώ, φυσικά, αρκετά σχολεία βρίσκονται στον τρίτο μήνα Τηλεκπαίδευσης, στα μέσα της σχολικής χρονιάς, η δέσμευση αυτή βρίσκεται ακόμη στα χαρτιά. Ακόμη και τώρα, πολλοί μαθητές στερούνται τη βασική δημόσια εκπαίδευση, καθώς το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει λάβει κανένα μέτρο προστασίας των δικαιωμάτων των ίδιων των μαθητών.
Αναρωτιέστε ακόμη γιατί λένε όχι οι εκπαιδευτικοί; Ας εστιάσουμε κι άλλο. Αυτή τη φορά, στις ευθύνες που έχει το ίδιο το Υπουργείο. Στην αξιολόγηση, που το ίδιο το Υπουργείο οφείλει να κάνει μπρος στις ελλείψεις που υπάρχουν στην εκπαίδευση και επιδεικτικά αγνοεί. Ποιος φέρει την ευθύνη για τις ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές, όταν 25 μαθητές στοιβάζονται σε αίθουσες προκάτ; Ποιος φέρει την ευθύνη για την επερχόμενη σχολική διαρροή, αποτέλεσμα του αποκλεισμού από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση προσφύγων, μεταναστών και μαθητών χαμηλού κοινωνικού εισοδήματος από την Τηλεκπαίδευση; Ποιος ευθύνεται για την ύπαρξη 50.000 αναπληρωτών, οι οποίοι κάθε χρόνο βρίσκονται σε διαφορετική σχολική μονάδα με μια βαλίτσα στο χέρι; Ποιος ευθύνεται για την ελλιπή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η οποία δεν γίνεται ενδοϋπηρεσιακά, αλλά έναντι αδρής χρηματικής αμοιβής και με την υπόσχεση μορίων για την εξασφάλιση τυπικών προσόντων και την κατοχύρωση μιας θέσης εργασίας στο επόμενο σχολικό έτος; Οι εκπαιδευτικοί λένε όχι στην ανασφάλεια και την αβεβαιότητα που έχει επιβάλει το Υπουργείο Παιδείας στο σημερινό σχολείο. Λένε όχι στην θέσπιση μιας ποσοτικοποιημένης μορφής αξιολόγησης, σε μία περίοδο που το σχολείο και οι κοινωνοί του πλήττονται κυρίως λόγω της πανδημίας, που έχει επιτείνει το άγχος, τον φόβο και τη μοναξιά. Λένε όχι σε ένα Υπουργείο που δεν έχει ενδιαφερθεί για την Παιδεία και το οποίο επιθυμεί σαδιστικά να αξιολογήσει τον βαθμό των ζημιών που έχει προκαλέσει.
Η εκπαιδευτική κοινότητα δεν είναι ενάντια σε οποιαδήποτε μορφή προόδου. Είναι αντίθετη μπρος την υποκρισία και τον αυταρχισμό ενός, κατά τη γνώμη μου, ανίκανου Υπουργείου Παιδείας, το οποίο, εν μέσω πανδημίας, πρόδωσε την εμπιστοσύνη μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων. Η αξιολόγηση είναι θεμιτή και αναγκαία. Εν μέσω ενός κλίματος διαλόγου και δημοκρατίας, το οποίο, ως φαίνεται, εκλείπει σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Καρατζιά- Σταυλιώτη, Ε. & Λαμπρόπουλος, Χ. (2006). Αξιολόγηση Αποτελεσματικότητα και Ποιότητα στην Εκπαίδευση
- Απόφαση Δ.Σ. ΔΟΕ: Θέμα: Ν. 4692/2020 και Υπουργική απόφαση «Συλλογικός προγραμματισμός, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο». Η πολιτική ηγεσία του Υ.ΠΑΙ.Θ. σε πλήρη διάσταση με τις ανάγκες της εκπαίδευσης επιλέγει να μετακυλήσει όλες τις ευθύνες της στους εκπαιδευτικούς: doe.gr, διαθέσιμο εδώ
