Του Νάσου Μπίρου,
Το 2021 πιθανότατα θα είναι περισσότερο ένα έτος μετάβασης για την εμπορική πολιτική των Η.Π.Α., παρά ένα έτος απότομων αλλαγών. Ο Joe Biden, όπως είναι γνωστό, επέλεξε την Katherine Tai ως εμπορική αντιπρόσωπο των Η.Π.Α., μία καταξιωμένη δικηγόρο, που ειδικεύεται σε θέματα ελεύθερου εμπορίου και αναμένεται να γίνει η πρώτη Αμερικανίδα ασιατικής καταγωγής και η πρώτη έγχρωμη γυναίκα που θα υπηρετήσει το παραπάνω χαρτοφυλάκιο. Πολλοί ειδικοί, μάλιστα, έχουν τονίσει, πως ο παραπάνω διορισμός αποτελεί κίνηση ισχυρού συμβολισμού και ένδειξη, ότι η εμπορική πολιτική του Biden θα παραμείνει σκληρή απέναντι στη Κίνα. Παρ’ όλα αυτά, η εξέλιξη της εμπορικής πολιτικής εξαρτάται από την έκβαση στο πεδίο του πανδημικού μετώπου, που οι ειδικές συνθήκες, όπως έχουν διαμορφωθεί, δημιουργούν την ανάγκη εξισορρόπησης της πολύπλοκης εξωτερικής πολιτικής με τα ανταγωνιστικά εγχώρια συμφέροντα.
Η εγχώρια ατζέντα
Παρά την ελπίδα, πως ο νέος Πρόεδρος θα σηματοδοτήσει μία αλλαγή στον τομέα των διεθνών εμπορικών σχέσεων, υπάρχει διαδεδομένα η πεποίθηση, πως η πολιτική του θα αποτελέσει συνέχεια του προκατόχου του Donald Trump και πως η εκστρατεία του “Made in America” δεν είναι παρά μια παραλλαγή του “America First”. Ο Biden δήλωσε, ότι δεν θα υπάρξουν νέες εμπορικές τομές, έως ότου ξεκαθαρίσει το τοπίο στα εσωτερικά ζητήματα για την ανταγωνιστικότητα των Η.Π.Α., καθώς η χώρα βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης, μετά τον αντίκτυπο της πανδημίας του κορωνοϊού. Σε αυτή στηρίζεται και το νέο πακέτο δημοσιονομικής τόνωσης ύψους $1,9 τρις, που περιλαμβάνει επενδύσεις σε ενέργεια, υποδομές και εκπαίδευση. Επιδιώκει, μάλιστα, να εφαρμόσει τις ομοσπονδιακές πολιτικές “Buy American”, για να ενισχύσει τους εγχώριους παραγωγούς και ταυτόχρονα να βελτιώσει τη διαπραγματευτική δύναμη των Αμερικανών εργαζομένων, σύμφωνα με το Συμβούλιο των Εξωτερικών Σχέσεων. Τον περασμένο Δεκέμβριο, μάλιστα, ο νέος Πρόεδρος δήλωσε χαρακτηριστικά στη Guardian, πως δεν πρόκειται να συνάψει καμία διμερή συμφωνία, έως ότου υλοποιηθούν οι μεγάλες εγχώριες επενδύσεις, στηριχθούν οι εργαζόμενοι και μεταρρυθμιστεί το εκπαιδευτικό σύστημα.
Οι εμπορικές σχέσεις μετά το Brexit
Όταν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου απείλησε να παρακάμψει στοιχεία του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Biden προειδοποίησε, ότι η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής δεν πρέπει να γίνει «θύμα» του Brexit και ότι μία νέα εμπορική συμφωνία μεταξύ Η.Π.Α. και Ηνωμένου Βασιλείου εξαρτάται από αυτό. Συγκεκριμένα, ο Biden έγραψε κατά λέξη στο Twitter ότι «κάθε νέα συμφωνία πρέπει να βασίζεται στη συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής και να αποτρέπει την επιστροφή στη λογική των κλειστών συνόρων». Αν και τότε είχε υπογραφεί μία εμπορική συμφωνία μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος δεν έδωσε καμία ένδειξη ότι μία εμπορική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν προτεραιότητα για τις Η.Π.Α. Από την άλλη, οι εμπορικοί αξιωματούχοι του Ηνωμένου Βασιλείου από την πρώτη στιγμή έμειναν σχεδόν αδιάφοροι για τη νίκη Biden, καθώς πιστεύουν πως ο διάλογος που ξεκίνησε από τη θητεία Trump θα συνεχιστεί και με τη νέα κυβέρνηση, με σκοπό την εξασφάλιση μιας νέας συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Η.Π.Α.
Νέο κεφάλαιο στις σχέσεις με Ε.Ε
Παράλληλα, ο Biden θα επιδιώξει να βελτιώσει τις σχέσεις Η.Π.Α.-Ε.Ε., σταματώντας την κλιμάκωση στην πολιτική της επιβολής δασμών, όπως αυτή αναδείχθηκε μετά από τη διαμάχη, σχετικά με τις αεροπορικές επιδοτήσεις, και ανοικοδομώντας το ευρύτερο πεδίο διαλόγου, που τα τελευταία χρόνια έχει συρρικνωθεί αισθητά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ακύρωσαν τους δασμούς 25% στα γαλλικά είδη πολυτελείας, πριν από την ορκωμοσία Biden, σύμφωνα με τους FT. Οι δασμοί αυτοί επιβλήθηκαν, αρχικά, από τον Πρόεδρο Trump ως απάντηση στον γαλλικό ψηφιακό φόρο, που επηρέασε, κυρίως, τις ψηφιακές επιχειρήσεις των Η.Π.Α. Προβλέπεται, μάλιστα, και η απόσυρση των επιπλέον δασμών, που αναμενόταν να επιβληθούν στα αυτοκίνητα.
Το τέλος του απομονωτισμού και η επιστροφή των Η.Π.Α ως παγκόσμια δύναμη
Ο Trump απέσυρε τις Η.Π.Α. από την εμπορική συμφωνία Ασίας-Ειρηνικού της κυβέρνησης Obama, τη γνωστή και ως συμφωνία Trans-Pacific (TPP), και σταμάτησε τις συνομιλίες για εμπορική συμφωνία Η.Π.Α.-Ε.Ε. Επίσης, παρεμπόδισε το έργο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (Π.Ο.Ε), μπλοκάροντας συναντήσεις και υπονομεύοντας τη λειτουργία του σημαντικού αυτού οργάνου, εκτοξεύοντας και αρκετές φορές, μάλιστα, απειλές για πιθανή μονομερή αποχώρηση των Η.Π.Α. από τον παγκόσμιο οργανισμό. Από την άλλη, ο Biden προτίθεται να ακολουθήσει μία πολυμερή προσέγγιση, καθώς έχει δεσμευτεί να συνεργαστεί και με άλλες δυτικές δημοκρατίες, για να ξαναγράψει τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου και να επιλυθούν τα μείζονα θέματα της εποχής. Ο νέος Πρόεδρος, μάλιστα, έχει αποδείξει, κατά τη διάρκεια της πολιτικής του πορείας, πως αποτελεί υποστηρικτής της φιλελευθεροποίησης του εμπορίου, υποστηρίζοντας την TPP ως τότε Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Obama και ψηφίζοντας τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) και την είσοδο της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ως τότε γερουσιαστής.
Κοινό μέτωπο κατά της Κίνας
Ο Trump μπορεί να προκάλεσε έναν οξύ και διαρκή εμπορικό πόλεμο με την Κίνα καθ’ όλη τη θητεία του, αλλά ο Biden έχει τη δική του στρατηγική, για να ξαναβάλει την αμερικανική οικονομία σε ανοδική τροχιά. Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Biden δήλωσε, πως θέλει να συμβουλευτεί όλους τους παραδοσιακούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών σε Ευρώπη και Ασία, ώστε να διαμορφωθεί μία κοινή συνεκτική πολιτική, προτού προχωρήσει στην επιβολή δασμών και άλλων κυρώσεων απέναντι στη Κίνα. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, καθώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο ρόλος των Η.Π.Α. παγκοσμίως έχει υπονομευτεί με πολιτικές που προσέβαλαν συμμάχους της και παρέβλεψαν τα διαχρονικά κεκτημένα. Η καταδίκη, όμως, της απώλειας βασικών εργασιακών δικαιωμάτων (επαρχία Xinjiang) και η πολυσυζητημένη προσφορά μαζικών επιδοτήσεων της Κίνας προς τις εγχώριες εταιρείες της αποτελούν κύρια ζητήματα της διεθνούς ατζέντας εμπορικής πολιτικής, που αναμένεται να βγουν από το πάγο σύντομα.
Συνοψίζοντας, κατανοούμε πως η εκλογή Biden σηματοδοτεί την επανεκκίνηση των διεθνών εμπορικών σχέσεων και ίσως τον τερματισμό των μακράς διαρκείας εμπορικών διενέξεων, που ναρκοθέτησαν την παγκόσμια οικονομία τα προηγούμενα χρόνια. Μπορεί η εμπορική πολιτική του Joe Biden να βρίσκει ορισμένα κοινά στοιχεία με εκείνη του Trump, αλλά, σίγουρα, κάποια από αυτά δεν θα είναι η έλλειψη διπλωματίας, η προσβολή παραδοσιακών συμμάχων και οι απρόβλεπτες και μονομερείς ενέργειες, που είναι ικανές να φθείρουν διεθνή όργανα και θεσμούς και να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα παρά λύσεις. Η ανασυγκρότηση του Π.Ο.Ε, η σύναψη διεθνών συμφωνιών ή η άρση των τωρινών δασμών ίσως να μην είναι στη λίστα προτεραιοτήτων του Biden για τις πρώτες 100 ημέρες, αλλά, σίγουρα, θα αποτελέσουν το εχέγγυο για την εξομάλυνση των διεθνών σχέσεων τα επόμενα χρόνια, για κάτι που, άλλωστε, έχει δεσμευτεί η νέα κυβέρνηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How will Joe Biden change US trade relations?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Biden aims for new course on trade, breaking with Trump and Democratic predecessors, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
