Του Παναγιώτη Παναγιωτακόπουλου,
Στο παρελθόν, έχουν γίνει αναφορές γύρω από τον κόσμο του crowdfunding και το τι ακριβώς πρεσβεύει, όμως σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να αναλυθεί σε περαιτέρω τμήματα για να γίνει ακόμα πιο σαφές πως μπορεί να καλύψει και να βοηθήσει, ουσιαστικά, το μεγαλύτερο φάσμα των οικονομικών δραστηριοτήτων. Στα επόμενα δύο άρθρα θα ακολουθήσει ενδελεχής ανάλυση των διαφόρων ειδών. Η περιήγηση στον κόσμο του crowdfunding ξεκινά, προσδεθείτε.
1.1 Reward-based Crowdfunding
Αποτελεί πηγή χρηματοδότησης για μικρές επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Στη μορφή αυτή, το κοινό χρηματοδοτεί διάφορα project/ιδέες μέσω δωρεάς ενός χρηματικού ποσού, με αντάλλαγμα την καταχώρηση κάποιου προνομίου εφόσον υλοποιηθεί η ιδέα. Συνήθως, τα προνόμια αυτά διανέμονται αναλογικά με την προσφορά καθενός. Τέτοιου είδους προνόμια θα μπορούσαν να είναι ένα δημόσιο «ευχαριστώ» του επιχειρηματία στον χρηματοδότη μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κάποιο είδος επιγραφής στο προϊόν ή στη συσκευασία αυτού, η απόκτηση κάποιου αριθμού παραγόμενων προϊόντων ή μία έκπτωση σε αυτά.
Πολύ σημαντικό πλεονέκτημα της μορφής αυτής είναι ότι δεν χρειάζεται να εξοφληθεί το συγκεντρωμένο ποσό, δηλαδή η επιχείρηση δεν ξεκινά χρεωμένη, ούτε και να παραχωρηθούν μετοχές της.
1.2 Donation Crowdfunding
Αποτελεί πηγή χρηματοδότησης φιλανθρωπικών οργανώσεων καθώς και απλών ανθρώπων. Μέσω της μορφής αυτής του crowdfunding, το κοινό δωρίζει χρήματα με σκοπό την κάλυψη των αναγκών σε ενέργειες κοινωνικού, εκπαιδευτικού, πολιτιστικού, αθλητικού και ιατρικού χαρακτήρα. Οι δωρητές δεν λαμβάνουν αντάλλαγμα για την προσφορά τους παρά μόνο ηθική ικανοποίηση.
Το Kickstarter και το Indiegogo αποτελούν παγκοσμίως αυτή τη στιγμή τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες της παραπάνω κατηγορίας crowdfunding. Η διαφορά τους έγκειται στον τρόπο διαχείρισης της χρηματοδότησης. Η μεν Kickstarter προτιμά το μοντέλο All or Nothing, ενώ η Indiegogo προωθεί και το μοντέλο Keep it all.
1.3 Equity-based Crowdfunding
Το equity-based crowdfunding ή αλλιώς χρηματοδότηση με την απόκτηση μετοχών αποτελεί την νεότερη μορφή crowdfunding. Οι πλατφόρμες αυτού του είδους είναι τα «οχήματα» κεφαλαιοδότησης των μικρών ή νεοσύστατων επιχειρήσεων από το πλήθος. Στις πλατφόρμες αυτές οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις αναλύουν το πλάνο τους σχετικά με την πορεία της εταιρείας, τις επενδύσεις και τους στόχους της αναζητώντας χρηματοδότηση με αντάλλαγμα την παραχώρηση ιδιοκτησιακών πακέτων (κοινές και προνομιούχες μετοχές) στους χρηματοδότες. Το όφελος των τελευταίων δεν είναι άλλο από την είσπραξη μερισμάτων καθώς και η ευκαιρία εξασφάλισης υψηλής απόδοσης (από την επένδυση τους) σε περίπτωση εξαγοράς της επιχείρησης από μία μεγαλύτερη ή στην περίπτωση της δημόσιας διαπραγμάτευσης (ΙΡΟ) της.
Οι πλατφόρμες του equity-based crowdfunding -και συνεπώς ολόκληρη η συγκεκριμένη μορφή- διαχωρίζονται σε δύο υποκατηγορίες, το investor-led και το company/entrepreneur-led equity crowdfunding.
1.3.1 Investor-led Crowdfunding
Το είδος αυτό είναι βασισμένο στο κλασικό μοντέλο επενδυτικής τραπεζικής και χρησιμοποιείται από venture capitals, «αγγέλους» επενδυτές ή μεσολαβητές. Συχνά, δημιουργούνται κοινοπραξίες επενδυτών, οι οποίες αναλαμβάνουν τον ρόλο του κύριου επενδυτή και είναι αυτές που ηγούνται των διαπραγματεύσεων με την επιχείρηση. Όταν ο στόχος της διαπραγμάτευσης επιτευχθεί, δηλαδή όταν τα συμβαλλόμενα μέρη καταλήξουν στην εκτίμηση της επιχείρησης στην οποία και οι δύο πλευρές είναι ωφελημένες, τότε επιτρέπεται και στους μη διαπιστευμένους επενδυτές η είσοδος στην κοινοπραξία. Εν κατακλείδι, λοιπόν, οι όροι της επένδυσης συμπεριλαμβανομένων της εκτίμησης της εταιρείας, αλλά και των νομικών συμβάσεων είναι απόρροια της διαπραγμάτευσης του κύριου επενδυτή με την επιχείρηση. Το όφελος των ατομικών επενδυτών από το investor-led crowdfunding είναι η δυνατότητα που έχει ο επενδυτής να προσφέρει τα χρήματα του για την αγορά των μετοχών ιδίου τύπου και ίδιας τιμής, όπως θα έκανε λειτουργώντας ως κύριος επενδυτής.
Γνωστές πλατφόρμες για investor-led είναι η AngelList και η SyndicateRoom, οι οποίες εκτός του ότι προχωρούν στην δημιουργία κοινοπραξιών αναλαμβάνοντας τον ρόλο του κύριου επενδυτή, επενδύουν και οι ίδιες τα χρήματα τους προκειμένου να προσφέρουν ένα ασφαλές και ήρεμο επενδυτικό περιβάλλον για τους πελάτες τους. Στόχος τους είναι η πρόσβαση των ατομικών επενδυτών σε κορυφαίες συμφωνίες, όπου οι επαγγελματίες επενδύουν εκτός διαδικτύου. Παράλληλα βέβαια, οι ατομικοί επενδυτές έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν την ίδια επενδυτική προστασία με αυτή των επαγγελματιών, όπως επίσης και τα ίδια δικαιώματα αποφεύγοντας μια ενδεχόμενη αποτυχία.
1.3.2 Company/entrepreneur-led Crowdfunding
Το company/entrepreneur-led crowdfunding είναι ακόμα μια «αγορά» στην οποία οι επιχειρήσεις απευθύνονται με σκοπό την άντληση χρηματοδότησης. Στη μορφή αυτή όμως, οι όροι της συμφωνίας καθορίζονται μονομερώς και εξαρχής από την πλευρά της επιχείρησης και οι επενδυτές απλά αποδέχονται ή όχι τους όρους αυτούς και αναλόγως πράττουν. Αυτό συμβαίνει αφενός γιατί δεν υπάρχει στην διαδικασία της συμφωνίας κύριος επενδυτής και αφετέρου διότι από πλευράς επιχειρήσεων ασκούνται έντονες πιέσεις ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή εκτίμηση. Φυσικά, το παραπάνω καθεστώς δρα υπέρ των επιχειρήσεων καθώς με τον τρόπο αυτό πετυχαίνουν χρηματοδοτήσεις οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα θεωρούνταν υπερβολικές. Επιπρόσθετα, το καθεστώς συμφωνίας και ο ελαστικός τρόπος επιλογής των επιχειρήσεων από τις πλατφόρμες του είδους παρέχουν τη δυνατότητα στους επιχειρηματίες να κερδίζουν σε βάρος των επενδυτών, αφού το προσφερόμενο ιδιοκτησιακό πακέτο μετοχών αντιστοιχεί σε μικρότερο μέγεθος από αυτό επένδυσης. Για παράδειγμα, για μια επένδυση της τάξεως του 20-25% του κεφαλαίου της επιχείρησης παραχωρείται μόλις το 5-10% αυτής.
Συνοψίζοντας, είναι φανερό πως το καλύτερο μοντέλο είναι εκείνο που εξυπηρετεί τις επιθυμίες και καλύπτει τις ανάγκες καθενός. Από την μία πλευρά, η company/entrepreneur-led πλατφόρμες είναι αυτές που επιτρέπουν στους επιχειρηματίες να εξασφαλίζουν φθηνή κεφαλαιοδότηση, ενώ από την άλλη οι investor-led πλατφόρμες επιτρέπουν στους ενδιαφερόμενους να επενδύσουν υπό τους καλύτερους όρους και σε περισσότερο μελετημένες και διαφανείς επιχειρήσεις.
1.4 Debt-based Crowdfunding
Ένας μεγάλος αριθμός επενδυτών προμηθεύει, μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, δανειακή χρηματοδότηση σε επιχειρήσεις ή ιδιώτες, έχοντας ως στόχο να λάβει πίσω τα κεφάλαια που παραχώρησε, συν τους τόκους. Αυτό είναι το debt-based crowdfunding. Στην πραγματικότητα, ο πάροχος επενδύει στην ασφάλεια της εταιρείας. Δανείζει χρήματα με συγκεκριμένους όρους και καθορισμένο επιτόκιο. Η μορφή αυτή, του crowdfunding, ενδείκνυται για τους επενδυτές οι οποίοι επιθυμούν μια σταθερή απόδοση της επένδυσης τους. Άλλωστε το γεγονός ότι μέσω των ειδικά διαμορφωμένων πλατφορμών παραλείπονται οι μεσάζοντες –οι οποίοι συναντώνται στις τραπεζικές συναλλαγές- βοηθά αφενός στην διατήρηση του κόστους χρηματοδότησης για τους δανειζόμενους σε χαμηλά επίπεδα και αφετέρου στην παροχή βελτιωμένων ποσοστών απόδοσης στους επενδυτές. Τα ποσοστά απόδοσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον κίνδυνο της κάθε επένδυσης και ως εκ τούτου οι δανειακές επενδύσεις οι οποίες καλύπτονται από μία υποθήκη περιουσιακού στοιχείου, παρέχουν χαμηλότερο επιτόκιο από τις αντίστοιχες «ανασφάλιστες». Παρόλα αυτά, ακόμα και οι επιχειρήσεις χαμηλού κινδύνου επιβάλλεται να δείχνουν την δέουσα επιμέλεια, καθώς και να ελέγχονται τακτικά για την ικανότητα τους να τηρήσουν το πρόγραμμα αποπληρωμής προς τους επενδυτές.
Παρακάτω αναλύονται οι τρεις υπομορφές του συγκεκριμένου είδους crowdfunding:
- Peer-to-Peer (P2P).
- Mini bonds.
- Invoice financing.
Στο επόμενο μέρος θα ακολουθήσει ανάλυση των υπόλοιπων ειδών crowdfunding, έτσι ώστε να αποδοθεί μία πλήρης εικόνα για τον κλάδο και τις δυνατότητες του. Μείνετε συντονισμένοι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Review of Crowdfunding Regulation 2017, European Crowdfunding Network.
- Current State of Crowdfunding in Europe, Crowdfunding Hub.
- Crowdfunding in the EU Capital Markets Union, European Commision.
