Του Μάριου Ντινάκους,
Η Δημοκρατία της Γουινέας-Μπισσάου (Guinea-Bissau) είναι μία χώρα στη Δυτική Αφρική και συνορεύει με τη Σενεγάλη στα βόρεια και τη Γουινέα στα νοτιοανατολικά. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 1.8 εκατομμύρια περίπου, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, ενώ πρωτεύουσά της και μεγαλύτερη πόλη είναι το Μπισσάου. Γλωσσικά στη χώρα ομιλείται η γλώσσα Creole, η οποία είναι και ο επίσημος τρόπος επικοινωνίας του κράτους. Παράλληλα ομιλείται και η πορτογαλική από ένα μικρότερο ποσοστό του πληθυσμού καθώς και διάφοροι τοπικοί διάλεκτοι της Αφρικής. Η Γουινέα-Μπισσάου είναι μέλος της Αφρικανικής Ένωσης, της Οικονομικής Κοινότητας Κρατών της Δυτικής Αφρικής, του Οργανισμού Ισλαμικής συνεργασίας, της Κοινότητας των Χωρών όπου ομιλείται η πορτογαλική γλώσσα, καθώς και διαφόρων άλλων οργανισμών. Πρόκειται για μία από τις τελευταίες χώρες της Αφρικής που θα μελετηθούν από το Ραντάρ Αναπτυσσόμενων Χωρών.
Ιστορικά, η χώρα ήταν μέρος του Βασιλείου του Κάαμπου, δηλαδή της αυτοκρατορίας του Μάλι, τον 16ο αιώνα. Γενικά, η χώρα αποτελούσε σημαντική πηγή εξαγωγής σκλάβων από Ευρωπαίους στο δυτικό ημισφαίριο. Αυτό συνέβη, διότι η Πορτογαλία, η χώρα που αποίκησε την περιοχή, επωφελούνταν σημαντικά από το εμπόριο σκλάβων και ως εκ τούτου δημιουργούσε εστίες δουλεμπορίου σε όλες τις αποικίες της. Οι πρώτες αναφορές για την ύπαρξη ευρωπαϊκής επιρροής στη χώρα γίνονται τον 15ο αιώνα. Οι πρώτες αυτές επιρροές αφορούσαν τόσο την κοινωνία όσο και την οικονομία. Ωστόσο, οι ντόπιοι δεν επέτρεψαν στους Ευρωπαίους να εισέλθουν στο εσωτερικό παρά μόνο στα παράκτια μέρη, όπως στα λιμάνια του Μπισσάου και του Κατσέου.
Μετά από αρκετά χρόνια ισχυρής πορτογαλικής επιρροής στην κοινωνία, έλαβε χώρα ένοπλη εξέγερση το 1956 υπό την ηγεσία του Amilcar Cabral και ως επακόλουθο κάμφθηκε κάπως η κυριαρχία των πορτογάλων στην περιοχή. Η σύγκρουση είχε θετικά αποτελέσματα για τους ντόπιους, διότι οι τελευταίοι είχαν τον στρατιωτικό έλεγχο σε μεγάλα τμήματα της επικράτειας και, επιπλέον, το κλίμα ευνοούσε τον ανταρτοπόλεμο. Η ανεξαρτησία ήρθε ως αποτέλεσμα αυτής της κάμψης της πορτογαλικής επιρροής στις 24 Σεπτεμβρίου 1973, οπότε και κηρύχθηκε η ανεξαρτησία της χώρας. Πρώτος πρόεδρος της Γουινέας-Μπισσάου ήταν αδερφός του Amilcar (δολοφονήθηκε πριν την ανεξαρτησία), ο Luis Cabral, ο οποίος ως πρώτο έργο ανέλαβε την εξόντωση χιλιάδων ντόπιων στρατιωτών που είχανε συμπράξει με τον πορτογαλικό στρατό.
Ωστόσο, οι πρώτες εκλογές πραγματοποιήθηκαν το 1994 μετά τις αλλεπάλληλες εξεγέρσεις και συγκρούσεις μεταξύ των ντόπιων και της κυβέρνησης. Έπειτα και από αυτό το σημαντικό γεγονός (όπου θεσπίστηκε η ελευθερία ιδεών), σημειώθηκαν επιπλέον εξεγέρσεις το 1998 και το 1999, κατά τις οποίες ανατράπηκε ο πρόεδρος. Με τις εκλογές του 2000 ο Kumba Lala εξελέγη πρόεδρος, ωστόσο και σε αυτή τη διακυβέρνηση πραγματοποιείται στρατιωτικό πραξικόπημα, το οποίο έχει κύρια αιτία την αδυναμία επίλυσης των προβλημάτων της κοινωνίας. Τη δεκαετία του 2000 σημειώνονται αρκετά γεγονότα που επηρέασαν την πολιτική και την κοινωνία. Όπως οι νοθευμένες εκλογές του 2005, έτσι και η ανάληψη της εξουσίας από το αντάρτικο κόμμα εξόντωσε τους Πορτογάλους το 2008. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε η δολοφονία του προέδρου Vierex το 2009. Σημερινός πρόεδρος της Γουινέας-Μπισσάου είναι ο Umaro Sissoco Embaló και το πολίτευμα της χώρας είναι Ημιπροεδρική Δημοκρατία.
Οικονομικά η χώρα αποτελεί μία από τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες στον κόσμο, με ένα από τα μικρότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον πλανήτη. Αυτό ουσιαστικά την καθιστά μία από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και η αλιεία. Σημαντική πηγή εσόδων είναι και οι εξαγωγές στην Ασία, όπου εξάγονται ψάρια, φιστίκια και ξύλα. Όπως αποτυπώνεται και στο ΑΕΠ, παρατηρείται μία ελαφρά ανοδική τάση μέχρι και το 1997. Το 2000 λαμβάνει χώρα μία καθίζηση του ΑΕΠ λόγω των πολιτικών συγκρούσεων της περιόδου. Ωστόσο, από το 2000 και μετά η οικονομία άρχισε να βελτιώνεται μέχρι και το 2008. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πενταπλασιάστηκε το ΑΕΠ της Γουινέας-Μπισσάου, ενώ το 2009 παρατηρείται μία μικρή μείωσή του λόγω των πολιτικών αναταραχών της περιόδου, οι οποίες γίνονται εμφανείς μέσω της δολοφονίας του προέδρου. Σημαντικό ρόλο στην κάμψη των Ρυθμών Ανάπτυξης έπαιξε και η κρίση του 2008.
Κύριοι λόγοι σταθεροποίησης του ΑΕΠ σε πολύ χαμηλά επίπεδα πριν το 2000 ήταν η καταστροφή μεγάλου μέρους υποδομών της χώρας καθώς και οι συγκρούσεις μεταξύ κυβέρνησης και κατοίκων. Σημαντική ήταν επίσης και η επιρροή από τις διεθνείς τιμές των εμπορευμάτων που εξάγει η χώρα. Αποτέλεσμα αυτών ήταν η επιδείνωση της οικονομίας και η καθήλωση του ΑΕΠ γύρω από το επίπεδο των 200 εκατομμυρίων για ένα μεγάλο διάστημα. Πριν από αυτές τις συγκρούσεις έγιναν μεταρρυθμίσεις στο εμπόριο, απελευθερώθηκαν οι τιμές από την κρατική διαχείριση και όλα αυτά αποτέλεσαν επιτυχημένα μέτρα του προγράμματος προσαρμογής της χώρας που θεσπίστηκε από το ΔΝΤ εκείνη την περίοδο. Επίκεντρο του προγράμματος ήταν η αυστηρότερη νομισματική πολιτική και η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Με βάση τις πολιτικές αυτές, το πραγματικό ΑΕΠ βελτιώθηκε περίπου 8% το 1999. Επιπλέον, τον Δεκέμβριο του 2000, μετά από τα μέτρα στα οποία προέβη η κυβέρνηση, το χρέος μειώθηκε περίπου κατά 800 εκατομμύρια δολάρια στο πλαίσιο της ελάφρυνσης των χρεών των φτωχών οικονομιών (HIPC) και της εφαρμογής της στρατηγικής μείωσης της φτώχειας.
Πλεονέκτημα της χώρας αποτελεί ο χρηματοοικονομικός τομέας, ο οποίος είναι αρκετά ανεπτυγμένος, ενώ η πρόσβαση στις χρηματαγορές είναι η δεύτερη πιο σημαντική πηγή εσόδων για τις επιχειρήσεις, ενώ οι πιστώσεις που λαμβάνονται μέσα στην οικονομία της Γουινέας-Μπισσάου βελτιώνονται κάθε χρόνο. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει ένα σχέδιο, το οποίο υπογράφηκε το 2015 με την ονομασία «Ένα νέο ξεκίνημα» και υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αφρικάνικη Τράπεζα Ανάπτυξης και την Παγκόσμια Τράπεζα και έχει ως στόχο τη βελτίωση της κοινωνίας και της οικονομίας έως και το 2025 με δεσμεύσεις πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει έξι πυλώνες: την ειρηνική διακυβέρνηση, τη βελτίωση των υποδομών, την εκβιομηχάνιση της χώρας, την αστική ανάπτυξη, την ανθρώπινη ανάπτυξη και την βιοποικιλότητα.
Σχετικά με τον πληθωρισμό βλέπουμε στο παρακάτω διάγραμμα ότι πριν το 2000 παρατηρείται υπερπληθωρισμός της τάξης του 60% για αρκετό διάστημα. Αυτό οφείλεται κυρίως στις αναταραχές που λαμβάνουν χώρα στην κοινωνία. Επίσης, οι τιμές αποσταθεροποιήθηκαν εκείνη την περίοδο και το χρήμα έγινε πιο φθηνό. Αν και κάτι τέτοιο μπορεί να ευνοήσει την επενδυτική δραστηριότητα αρχικά, είναι μοιραίο, όταν διαρκεί για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και αγγίζει τόσο μεγάλα ποσοστά. Με την εκτίναξη του πληθωρισμού μίκρυνε η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Μετά από αυτήν την ταραχώδη συγκυρία, όπως παρατηρείται, έχουμε σταθεροποίηση του πληθωρισμού γύρω στο 0%, πράγμα το οποίο δεν είναι όμως απόλυτα θετικό. Αυτό οφείλεται στην αυστηρή νομισματική πολιτική που ακολούθησε η χώρα με βάση τα μέτρα που θεσπίστηκαν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τέτοια μέτρα ήταν η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού για τη μείωση του πληθωρισμού και της ποσότητας χρήματος στην οικονομία. Έτσι, το φαινόμενο του πληθωρισμού είναι κυρίως νομισματικό στην περίπτωση της Γουινέα-Μπισσάου, ο οποίος ωστόσο επηρεάζεται και από τις διεθνείς τιμές των αγαθών που εξάγει η χώρα.
Εν κατακλείδι, η χώρα μετά από αρκετά χρόνια αποικιοκρατίας και ισχυρών συγκρούσεων μεταξύ της εξουσίας και των κατοίκων της, τα τελευταία χρόνια απολαμβάνει σταθεροποίηση της οικονομίας όσον αφορά το ΑΕΠ και τον Πληθωρισμό. Επίσης, αρκετά σημαντική είναι η βοήθεια από το εξωτερικό με το σχέδιο «Ένα νέο ξεκίνημα», το οποίο έχει ως στόχο τη βελτίωση όλων των δεικτών της οικονομίας. Έτσι, είναι αρκετά σημαντικό να εξαλειφθεί η φτώχεια, να αυξηθεί η κοινωνική ευημερία, καθώς και να υπάρχει μία ειρηνική διακυβέρνηση και ελευθερία ιδεών έτσι ώστε η χώρα να βαδίζει προς ένα καλύτερο μέλλον .
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Guinea-Bissau, Britannica, Retrieved from here
- Guinea-Bissau, Nations Online, Retrieved from here
- Guinea-Bissau, The world factbook, CIA, Retrieved from here
- Guinea-Bissau, Freedom House, Retrieved from here
- Guinea-Bissau 2012, AFDB, Retrieved from here
- Guinea-Bissau, IMF, Retrieved from here
- International Development Association, International Finance Corporation, Multilateral Investment, Guarantee Agency, Country Partnership Framework For, Republic Of Guinea‐Bissau, 2017, Retrieved from here
