Του Χάρη Πασχαλάκη,
Το αν είμαστε κακοί ή καλοί από τη φύση μας, είναι κάτι που έχει απασχολήσει τόσο τους επιστήμονες όσο και τους απλούς ανθρώπους για πολλούς αιώνες. Το ίδιο ερώτημα απασχόλησε και τους φιλοσόφους, οι οποίοι ακόμα και σήμερα, αναρωτιούνται για το αν γεννιόμαστε καλοί και στη συνέχεια μας φθείρει η ίδια κοινωνία ή αν είμαστε ήδη κακοί από τη φύση μας και η κοινωνία συνεχίζει να μας κρατά έτσι.
Ένας απλός τρόπος για να διερευνήσουμε αυτήν την ανθρώπινη διάσταση, είναι παρατηρώντας τα μικρά παιδιά και τα βρέφη. Άλλωστε, το πως σκέφτονται και πράττουν μπορεί να μας δώσει μια καλή εικόνα για την ανθρώπινη φύση. Τα μωρά λοιπόν δεν έχουν φίλους, δεν επηρεάζονται από το κοινωνικό τους περιβάλλον, δεν έχουν διαβάσει ποτέ βιβλία και φυσικά δεν έχουν πάει σχολείο. Παράλληλα, δεν δύνανται καν να ελέγξουν το σώμα τους αλλά ούτε και την έκφραση τους. Έτσι, το πρόβλημα συνίσταται στο ότι, μη μπορώντας να επικοινωνήσουν, είναι δύσκολο να μάθουμε τις απόψεις τους. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητη η επικοινωνία για να μας αποκαλύψουν το τι σκέφτονται, αφού αυτά που τους ενδιαφέρουν είναι αυτά που κοιτάζουν και περισσότερο.
Το παραπάνω γεγονός οδήγησε τους επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Yale να ερευνήσουν περαιτέρω τη συγκεκριμένη παρατήρηση για να κατανοήσουν τις σκέψεις των μωρών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα μωρά έχουν αίσθηση του σωστού και του λάθους, επιλέγοντας ενστικτωδώς το καλό αντί του κακού. Έτσι, ξεκίνησαν ένα πείραμα με μικρή χρονική διάρκεια (λόγω του μικρού εύρους προσοχής των μωρών), μάλιστα διασκεδαστικό, αφού έμοιαζε με κουκλοθέατρο. Για σκηνικό χρησιμοποιήθηκε ένας καταπράσινος λόφος και για κούκλες απλά σχήματα. Η ιστορία ήταν σαν ένα σύντομο παιχνίδι, καθώς ένα από τα σχήματα προσπαθούσε να αναρριχηθεί στο λόφο, δεν τα κατάφερνε και γυρνούσε πάλι πίσω. Στη συνέχεια, τα άλλα δύο σχήματα συμμετείχαν στην ιστορία με τον εξής τρόπο: το ένα σχήμα προσπαθούσε να βοηθήσει τον ορειβάτη να ανέβει στον λόφο σπρώχνοντας τον από πίσω και το άλλο σχήμα εμπόδιζε τον ορειβάτη σπρώχνοντας τον προς τα πίσω. Με ενδιαφέρον, λοιπόν, διαπίστωσαν πως όλα τα μωρά ήταν ικανά να ερμηνεύσουν τα γεγονότα στην ιστορία, κρίνοντας τις ενέργειες των σχημάτων ως σκόπιμες και αποκαλυπτικές των χαρακτήρων τους.
Το πείραμα, όμως, δεν τελείωσε εκεί. Στο επόμενο στάδιο, μετά το κουκλοθέατρο, δόθηκε η δυνατότητα στα μωρά να προσεγγίσουν είτε το σχήμα που βοηθούσε τον «ορειβάτη» είτε το σχήμα που τον παρεμπόδιζε. Τα περισσότερα από τα μωρά ενστικτωδώς επέλεξαν να προσεγγίσουν το σχήμα που βοηθούσε τον ορειβάτη. Επομένως, φαίνεται ότι τα παιδάκια κατανόησαν ορθά όλα όσα είδαν κατά τη διάρκεια της «παράστασης», αναφορικά με τα κίνητρα και τις ενέργειες των σχημάτων, επιλέγοντας πάντα να προσεγγίσουν το «καλό» σχήμα. Οι επιστήμονες, ωστόσο, δεν έμειναν εκεί, προχωρώντας ακόμα λίγο την ιστορία. Έτσι, αποφάσισαν να δείξουν στα μωρά και μια δεύτερη σκηνή, κατά την οποία ο «ορειβάτης» επέλεγε να κινηθεί προς την κατεύθυνση που ήταν είτε το σχήμα που βοηθούσε είτε το σχήμα που παρεμπόδιζε. Χρονομετρώντας το προς τα που κοιτούσαν τα μωρά σε καθεμία από τις δύο σκηνές, κατάφεραν να καταλάβουν τι σκέφτονταν. Όταν ο ορειβάτης, λοιπόν, πήγαινε προς το «κακό» σχήμα, τα μωρά τον κοιτούσαν για περισσότερη ώρα. Πράγμα λογικό, αφού παραξενεύονταν που κάποιος πλησίαζε τον «κακό» της ιστορίας. Όμως, το να πλησιάζει ο ορειβάτης το «καλό» σχήμα δεν τους εντυπωσίαζε τόσο, καθώς περίμεναν πως αυτό θα συμβεί έτσι κι αλλιώς.
Συνεπώς, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως τα μωρά, όχι μόνο ήταν σε θέση να μπορούν να ερμηνεύσουν τις κινήσεις των σχημάτων, με βάση τις πράξεις αυτών, αλλά και το ότι επέλεγαν συνειδητά να βοηθήσουν το «καλό» σχήμα. Το παραπάνω πείραμα δεν δίνει από μόνο του μια σαφή απάντηση στο προβληματισμό για την ανθρώπινη φύση. Δείχνει, όμως, ότι είναι στη φύση του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου μας η ικανότητα κατανόησης του κόσμου σε σχέση με τα κίνητρα και τις ενέργειες κάποιου, προτιμώντας -σχεδόν- πάντα αυτούς που επιδεικνύουν καλές προθέσεις. Άλλωστε, αυτά αποτελούν και τα θεμέλια πάνω στα οποία διαμορφώνεται η ηθική των ενηλίκων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Είμαστε καλοί ή κακοί από τη φύση μας;, antikleidi.com, διαθέσιμο εδώ
- Babies may know good from evil: new study, ctvnews.ca, διαθέσιμο εδώ
