Της Ελευθερίας-Μαρίας Γκίκα,
Αν έπρεπε να τοποθετήσουμε χρονικά την εμφάνιση του παιδικού κινηματογράφου, θα λέγαμε πως ξεκινάει δειλά δειλά περίπου κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. Κατά τα πρώτα του χρόνια και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα οι παιδικές ταινίες ήταν σχετικά λίγες και μόνο μικρού μήκους. Την δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα και πιο συγκεκριμένα το 1921, προβάλλεται στους κινηματογράφους η πρώτη παιδική ταινία με τίτλο “The kid” με πρωταγωνιστή τον Τσάρλι Τσάπλιν. Η συγκεκριμένη ταινία θεωρείται, μάλιστα, το εφαλτήριο της παιδικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Από την αρχή της προβολής της πέτυχε να εγείρει ερωτήματα κοινωνικής και νομικής φύσεως, όπως το ζήτημα των παιδιών-ηθοποιών και τον τρόπο με τον οποίο οι οικογένειες τους διαχειρίζονται τα κέρδη τους.
Κατά τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 πραγματοποιήθηκαν αρκετές μεταφορές από λογοτεχνικά έργα, ενώ έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα κινούμενα σχέδια. Ενδεικτικοί τίτλοι των παιδικών ταινιών της εποχής είναι τα: Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, ο Πινόκιο και ο Όλιβερ Τουίστ. Έτσι, μπορούμε με τη σειρά μας να πάρουμε μια γεύση για τα θέματα τα οποία πραγματεύτηκε ο παιδικός κινηματογράφος της εποχής. Ταξίδια, οι συνέπειες κατακριτέων κοινωνικά συμπεριφορών όπως το ψέμα στην περίπτωση του Πινόκιο και μέσα από τον Όλιβερ Τουίστ του Τσαρλς Ντίκενς, το μήνυμα πως η δύναμη του «καλού» μπορεί τελικά να υπερνικά κάθε αντιξοότητα που παρουσιάζεται. Επομένως, δεν θα ήταν καθόλου υπερβολικό αν λέγαμε ότι ο παιδικός κινηματογράφος είχε από πολύ νωρίς αναπτύξει άμεσο κοινωνικό αντίκτυπο, αφού μέσα από τα ηθικά του διδάγματα, τους διαλόγους και τα μηνύματα που μπορούσε να μεταδίδει, έβαζε το δικό του προσωπικό λιθαράκι στη διαμόρφωση της ψυχολογίας ενός παιδιού και ταυτόχρονα ενός μελλοντικού ενήλικα.
Σταδιακά από το 1950 μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, ο παιδικός κινηματογράφος γίνεται αντικείμενο αλματώδους επιστημονικής κριτικής και προσέγγισης. Μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου πολέμου κατευθύνεται σε πιο ρεαλιστικά, ανθρώπινα, προσιτά δεδομένα, ακολουθώντας την ευρύτερη κοινωνική και πολιτική τάση της εποχής. Συγκεκριμένα τις δεκαετίες του 1960 και 1970, παρατηρείται έντονη επιρροή από το πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής, το οποίο σχετίζεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το φεμινιστικό κίνημα, τον αντι-ρατσισμό και την πολύ-πολιτισμικότητα.
Σήμερα, θεωρώ, πως ο παιδικός κινηματογράφος δύναται να απολαμβάνει την δική του ξεχωριστή θέση στο λαμπερό βάθρο της έβδομης τέχνης. Οι σύγχρονες παιδικές ταινίες, κινουμένων σχεδίων ή μη, δεν υστερούν σε τίποτα συγκριτικά με τον κινηματογράφο ενηλίκων, αφού εξακολουθούν να περνάνε σημαντικά μηνύματα όπως την αποδοχή της διαφορέτικοτητας, κρατώντας πάντοτε τον διαπλαστικό τους χαρακτήρα και με τεχνικά τους χαρακτηριστικά καλύτερα από ποτέ, δύνανται να συγκινήσουν όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τον πιο δύσπιστο ενήλικα, χαρίζοντας και σε εκείνον πολύτιμα μαθήματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
