Της Μαρίας Τζαμάκου,
Μετά από μια δύσκολη μέρα γεμάτη υποχρεώσεις, ήρθε η στιγμή να χαλαρώσεις, να αφιερώσεις λίγο χρόνο στον εαυτό σου και να «χαζέψεις» στο Instagram. Ξαφνικά, λοιπόν, βομβαρδίζεσαι από πλήθος φωτογραφιών, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν τραβηχτεί σε ιδανικούς προορισμούς, με απίστευτα ρούχα και κοσμήματα. Τα εικονιζόμενα πρόσωπα είναι αψεγάδιαστα και το αποτέλεσμα που έχεις μπροστά σου είναι απροσέγγιστο και ονειρικό. Και τότε πιθανόν συμβαίνει κάτι μαγικό: ξεκινάει στο μυαλό σου ένας μαραθώνιος φωτογραφιών, στον οποίο θέλεις να συμμετάσχεις. Πρέπει να βγάλεις κι εσύ την τέλεια λήψη, με μια πόζα που θα αναδεικνύει τα προσόντα σου και φυσικά χωρίς να μπορεί κανείς να εντοπίσει ατέλειες στο σώμα, το πρόσωπο ή το δέρμα σου. Όλα πρέπει να γίνουν σωστά. Και πάνω απ’ όλα…τέλεια.
Εκείνη την στιγμή, θα μπεις στον πειρασμό να ψάξεις την εφαρμογή που θα καλύψει οποιοδήποτε ψεγάδι και θα κάνει τη φωτογραφία σου να μοιάζει όπως εκείνη που είδες στο προφίλ ενός διασήμου χθες βράδυ. Οι εφαρμογές αυτές είναι πολλές και τα διαθέσιμα φίλτρα εκατομμύρια προκειμένου να αναζητήσεις αυτό που σου ταιριάζει. Μόλις το βρεις και το εφαρμόσεις, είσαι έτοιμος/η! Η φωτογραφία σου είναι τέλεια κι εσύ ευτυχισμένος/η για το αποτέλεσμά σου!
Ίσως όλη αυτή η διαδικασία να φαίνεται φυσιολογική και αθώα, όμως στην πραγματικότητα, η καθημερινή μας επαφή με φίλτρα που αλλοιώνουν την εξωτερική μας εμφάνιση μας κάνουν να έχουμε δεύτερες σκέψεις για το ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να γίνουμε. Μέσω των φίλτρων ξεκινάμε να δημιουργούμε στο μυαλό μας μια φαντασιακή λίστα των χαρακτηριστικών που θα θέλαμε να βελτιώσουμε, με σκοπό να θυμίζουμε το σύνολο των «επιτυχημένων» ανθρώπων στη σημερινή κοινωνία. Με λίγα λόγια, να υιοθετήσουμε την εικόνα των σημερινών προτύπων.
Ωστόσο, όλη αυτή η διαδικασία είναι ιδιαίτερα στρεσογόνα, αφού η διαρκής σύγκριση του εαυτού μας με τους υπολοίπους και η μάχη για την εξωτερική μας εμφάνιση μας βλάπτει και μας αλλοιώνει. Οδηγεί στη συγκέντρωση των ανθρώπων στο «φαίνεσθαι» και όχι στο είναι. Το «φαίνεσθαι» μας δίνει αξία και βάσει αυτού είμαστε τελικά αρεστοί στο κοινωνικό σύνολο. Διαδίδεται με αυτόν τον τρόπο το πιο λάθος μήνυμα: πρέπει να προσπαθούμε διαρκώς να διορθώσουμε την εικόνα μας ώστε να είμαστε τέλειοι.
Κάνοντας scroll στα φίλτρα του Instagram, ενώ έχεις ξεκινήσει να βγάζεις μια φωτογραφία, θα διαπιστώσεις ότι μόλις αφαιρείται το φίλτρο αισθάνεσαι περίεργα και πιο μειονεκτικά. Αυτό συμβαίνει, διότι επηρεάζεται η αυτοεικόνα μας και το προσωπικό μας σύστημα αξιών. Η χρήση των φίλτρων δημιουργεί την εντύπωση ότι υπάρχουν στοιχεία που πρέπει να διορθωθούν και αυτό έχει ως συνέπεια να δημιουργούνται καθημερινά μικρές πληγές στην αυτοπεποίθησή μας. Τότε κοιτάμε τον εαυτό μας στον άφιλτρο καθρέφτη και το αποτέλεσμα δεν μας ικανοποιεί. Δεν μας ικανοποιεί, διότι αισθανόμαστε ότι εμείς ευθυνόμαστε και πως εμείς ανήκουμε στην μειονότητα που δεν υπηρετεί το πρότυπο.
Η καθημερινή μας επαφή με τα φίλτρα μας βλάπτει από μέσα προς τα έξω. Επιδρά αρνητικά, τόσο στην εξωτερική μας εικόνα, στην οποία αναγκαζόμαστε να επέμβουμε για χάρη του «συρμού» όσο και στον ψυχικό μας κόσμο, διότι αποτελεί πιθανή πηγή ανάπτυξης ψυχικών διαταραχών. Οι ψυχικές διαταραχές βασίζονται εκ πρώτης όψεως στη χαμηλή αυτοπεποίθηση, στις μη υγιείς κοινωνικές σχέσεις και στα πρότυπα. Το πρόβλημα ξεκινάει από εμάς και επιστρέφει πάλι σε εμάς και ειδικότερα στα άτομα που επιλέγουμε να «ακολουθήσουμε» και να παρακολουθήσουμε στο Instagram, αλλά και στα υπόλοιπα social media. Η καλύτερη συμβουλή είναι να πάψουμε να παρακολουθούμε άτομα τα οποία μας κάνουν να αισθανόμαστε άβολα για την εικόνα μας και μας παρασύρουν σε μια ψεύτικη πραγματικότητα.
Είναι αλήθεια ότι τα φίλτρα είναι τόσο προσιτά, διότι αποτελούν την πιο εύκολη και μη δαπανηρή μέθοδο προκειμένου να μπορέσει κάποιος να επέμβει στην εξωτερική του εικόνα. Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι η χρήση τους αποτελεί ανάγκη μας. Η ψεύτικη-ψηφιακή εικόνα μας δεν πρέπει να επεμβαίνει στην αληθινή, φυσική εμφάνιση, η οποία αποτελεί ειδοποιό μας διαφορά και μας κάνει ξεχωριστούς. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους υπόλοιπους ανθρώπους και την εντύπωση μας για εκείνους. Στο τέλος, τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την αυθεντικότητά μας, η οποία πηγάζει από μέσα μας.
Γι’ αυτούς τους λόγους, επομένως, τα φίλτρα του Instagram μας κάνουν να φαινόμαστε καλύτερα, αλλά να αισθανόμαστε χειρότερα…
