Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Τι είναι η σχιζοφρένεια;
Ως σχιζοφρένεια ορίζεται μια σοβαρή και χρόνια ψυχική διαταραχή που έχει επιπτώσεις στη συμπεριφορά, τη διάθεση και τη σκέψη του ατόμου με αποτέλεσμα οι ασθενείς συχνά να νιώθουν αποκομμένοι από την πραγματικότητα. Παρόλο που δεν εμφανίζεται στον γενικό πληθυσμό με τη συχνότητα άλλων ψυχικών διαταραχών, επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη λειτουργικότητα του ασθενή σε σημείο να μοιάζει παραιτημένος από τη ζωή και αδύναμος να σταθεί στο ύψος των υποχρεώσεών του και να μιλήσει για τα συναισθήματα που βιώνει. Στο σημείο αυτό να ξεκαθαρίσουμε πως δεν συνδέεται η σχιζοφρένεια με τη διχασμένη ή πολλαπλή προσωπικότητα και πως οι ασθενείς με σχιζοφρένεια δεν παρουσιάζουν σημάδια βιαιότητας ή επικινδυνότητας προς τους άλλους ή τον εαυτό τους, όταν ακολουθούν μια σωστή φαρμακευτική αγωγή και λαμβάνουν την απαραίτητη ιατρική φροντίδα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας;
Η σχιζοφρένεια εκδηλώνεται με δυσλειτουργίες στη συμπεριφορά, στη σκέψη και στα συναισθήματα, οι οποίες ενδέχεται να ποικίλουν από άτομο σε άτομο τόσο στη σοβαρότητα -περίοδοι ύφεσης και έξαρσης- όσο και στην ακριβή μορφή. Η μορφή αυτών των δυσλειτουργιών μπορεί να είναι ψευδαισθήσεις, αποδιοργανωμένος λόγος ή και παραληρηματικές ιδέες. Η έναρξη των συμπτωμάτων στους άνδρες ξεκινάει περίπου στις αρχές της δεκαετίας των 20 χρόνων, ενώ στις γυναίκες περίπου στο τέλος αυτής. Σπάνια θα γίνει διάγνωση σχιζοφρένειας σε ανθρώπους άνω των 45 ετών και σε παιδιά.
Ποια είναι τα αίτια;
Ακόμα η επιστήμη δεν έχει καταλήξει σε ένα βασικό αίτιο, με πιο πιθανή θεωρία να προκρίνεται ένας συνδυασμός γενετικών, βιολογικών λόγων μαζί με διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα και πιθανή προσβολή από ιούς.
Η μόνη θεραπεία είναι ο εγκλεισμός σε ψυχιατρείο;
Η σχιζοφρένεια θεωρείται μια χρόνια νόσος εφ’ όρου ζωής και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Καθώς εξελίσσεται, ενδέχεται ο ασθενής να βιώσει περιόδους υποτροπής και τότε να χρειαστεί να νοσηλευτεί σε κάποια κλινική, έως ότου σταθεροποιηθεί η κατάστασή του και παρουσιάσει ύφεση. Η έγκαιρη προσέλευση σε ειδικό και η σωστή φαρμακευτική αγωγή θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό την ομαλή πορεία της νόσου ώστε ο ασθενής να έχει μια ποιότητα ζωής και να παραμένει λειτουργικός. Επίσης, η οικογένεια του ασθενή είναι σημαντικό να λαμβάνει σωστές συμβουλές και να παρακολουθείται από ειδικό θεραπευτή ώστε να έχει τις απαραίτητες γνώσεις να παρέμβει, όταν κρίνεται απαραίτητο.
Υπάρχει φαρμακευτική αγωγή;
Η πλέον ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή θεωρείται η αντιψυχωτική, η οποία έχει ως στόχο τη μείωση των βιοχημικών ανισορροπιών που προκαλούν τη νόσο και τον περιορισμό των υποτροπών. Μόνο ο γιατρός που έχει αναλάβει τον ασθενή και γνωρίζει το ιστορικό του μπορεί να χορηγήσει και να παρέμβει στην αγωγή του. Πλέον με την πρόοδο της ιατρικής και της φαρμακολογίας έχουμε δύο είδη αντιψυχωτικών φαρμάκων. Ο διαχωρισμός έγκειται στο γεγονός ότι τα άτυπα αντιψυχωτικά (ή νέας γενιάς) έχουν λιγότερες παρενέργειες και δεν παρεμβάλουν τις γνωστικές λειτουργίες του ατόμου σε αντίθεση με τα κλασικά αντιψυχωτικά.
Τι μπορεί να προκαλέσει η σχιζοφρένεια στη ζωή του ασθενή;
Τα άτομα με σχιζοφρένεια ενδέχεται να αντιμετωπίσουν στη ζωή τους πολύ δυσάρεστες καταστάσεις, όπως αυτοκτονικές τάσεις, κατάθλιψη, αυτοτραυματισμό και κατάχρηση αλκοόλ, τοξικών ουσιών και νικοτίνης, σε περίπτωση που αρνηθούν να λάβουν φαρμακευτική αγωγή.
Είναι μια συχνή ψυχική διαταραχή;
Είναι μια διαταραχή χωρίς φυλετικό, μορφωτικό ή κοινωνικό πρόσημο και οι πιθανότητες κάποιος να είναι πάσχον στον γενικό πληθυσμό κυμαίνονται περίπου στο 1%. Οι εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2004 την τοποθετούσαν ως μία από τις 20 παθήσεις που προκαλούν τη μεγαλύτερη αναπηρία παγκοσμίως, αλλά και με πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος θεραπείας, με 26 εκατομμύρια πάσχοντες.
Τα άτομα με σχιζοφρένεια δεν μπορούν να εργαστούν;
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί, άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες, όπως σχιζοφρένεια, παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση όταν εργάζονται και σε συνδυασμό με την εργασία και τη σωστή φαρμακευτική αγωγή έχουν θετική έκβαση. Ακόμα και η παρουσία συμπτωμάτων δεν τους εμποδίζει από το να μπορούν να εργαστούν. Επίσης, με το να έρχονται σε επαφή με ομάδες υγιών ανθρώπων έχουν περισσότερες πιθανότητες να διαμορφώσουν κοινωνικές σχέσεις.
Τα άτομα με σχιζοφρένεια είναι συνήθως βίαια και επικίνδυνα;
Όχι, αυτό είναι ένα ακόμα στερεότυπο που έχει δημιουργηθεί κυρίως από διάφορες αμερικανικές ταινίες που παρουσιάζουν συχνά σχιζοφρενείς μανιακούς δολοφόνους. Στην πραγματικότητα, βάσει ερευνών που έχουν διεξαχθεί:
- η πλειοψηφία των ανθρώπων με ψυχική ασθένεια δεν χρησιμοποιεί βία και δεν είναι περισσότερο βίαη, αν συγκριθεί με τον υγιή πληθυσμό.
- οι σχιζοφρενείς που δεν λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή ή λαμβάνουν μη κατάλληλη αγωγή και ιατρική φροντίδα ή έχουν ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ και ουσιών παρουσιάζουν ελαφρώς αυξημένους δείκτες στα εγκλήματα βίας.
- όταν οι ασθενείς με σχιζοφρένεια εκδηλώνουν βίαιη συμπεριφορά, αυτή σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με την επιβίωσή τους, καθώς συχνά δεν είναι θύτες αλλά θύματα κακοποίησης ή βίαιης συμπεριφοράς και προσπαθούν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους.
- τα κίνητρα και τα θύματα των εγκλημάτων των σχιζοφρενών διαφέρουν από αυτά των «υγιών» ανθρώπων, καθώς στην πρώτη κατηγορία είναι συνήθως άτομα του στενού οικογενειακού κύκλου.
Συμπερασματικά, για να μειωθεί ο κίνδυνος εκδήλωσης παραβατικής και βίαιης συμπεριφοράς στους σχιζοφρενείς ασθενείς, απαιτείται πρόσβαση σε θεραπευτικές υπηρεσίες, κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, συνεχή παρακολούθηση από ειδικό θεραπευτή και κυρίως μείωση των διακρίσεων και του στίγματος που συχνά δρουν αποτρεπτικά από το να λάβει κάποιος την ενδεδειγμένη θεραπεία για το πρόβλημά του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Tsuang MT, Farone SV. Schizophrenia. Second edition. Oxford University Press Inc., New York: 2005
- schizophrenia.com. Accessed 22/09/11
- American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Fifth Edition. Arlington, VA, American Psychiatric Assosiation 2013
- Bustillo J, Weil E. Psychosocial Interventions for Schizophrenia
