Της Άννας Αρκούδη,
Αποτελούν στοιχείο της καθημερινότητάς μας. Από εκεί που τις θεωρούσαμε καθαρά ιατρικό αξεσουάρ, πλέον όλοι τις χρησιμοποιούμε και μάλιστα δεν μπορούμε να φύγουμε από το σπίτι μας χωρίς αυτές.
Ο λόγος για τις μάσκες είναι ολοένα και πιο συχνός εδώ και έναν χρόνο, από τη στιγμή που αποτελούν τη βασική ασπίδα προστασίας κατά του κορωνοϊού. Και είναι πράγματι πολύ σημαντική για την προστασία μας, αφού η χρήση μάσκας μπορεί να μειώσει τη διασπορά της λοίμωξης στην κοινότητα, ελαχιστοποιώντας την απελευθέρωση αεροσταγονιδίων από άτομα που έχουν μολυνθεί από τον κορωνοϊό. Φυσικά, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η χρήση της μάσκας είναι ένα συμπληρωματικό μέτρο και δεν υποκαθιστά τα καίριας σημασίας προληπτικά μέτρα, όπως η φυσική απόσταση, η αναπνευστική υγιεινή (χρήση χαρτομάντηλου για τον βήχα ή το φτέρνισμα), η υγιεινή των χεριών και η αποφυγή αγγίγματος του προσώπου με τα χέρια.
Είδη μασκών
Με το ξέσπασμα της πανδημίας σταδιακά η χρήση μάσκας έγινε υποχρεωτική και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να κυκλοφορήσουν στην αγορά πολλά διαφορετικά είδη μασκών. Οι επιμέρους κατηγορίες μασκών έχουν διαφορετικό σκοπό και τρόπο προστασίας και είναι λογικό αυτό να προκαλεί χάος και δυσκολία ως προς την επιλογή για τους εν δυνάμει χρήστες. Ποιες είναι λοιπόν οι κατηγορίες μασκών και ποια είναι η καταλληλότερη για να σας προστατέψει από τον αόρατο εχθρό COVID-19;
- Χειρουργικές μάσκες
Αυτές οι μάσκες πραστατεύουν από εκπνεόμενα σταγονίδια. Τις χρησιμοποιούν οι χειρουργικές ειδικότητες για να προστατεύουν το χειρουργικό πεδίο από την εκπνοή τους κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό αυτές τις μάσκες να τις χρησιμοποιούν οπωσδήποτε οι ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα, ώστε να μην διασπείρουν τον ιό με την ομιλία ή τον βήχα.
- Μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας ffp2 και ffp3
Αυτές οι μάσκες προστατεύουν από εισπνεόμενα σταγονίδια και σωματίδια πολύ μικρού μεγέθους. Τις χρησιμοποιούν οι επαγγελματίες υγείας κυρίως των μονάδων εντατικής θεραπείας, για να προστατεύονται από ασθενείς με αναπνευστικά συμπτώματα, γιατί φιλτράρουν τον αέρα που εισπνέουν. Αν οι μάσκες αυτές έχουν βαλβίδα η εκπνοή γίνεται μέσω βαλβίδας εκπνοής, δεν φιλτράρεται όμως, οπότε αν κάποιος έχει συμπτώματα όπως βήχα διασπείρει τον ιό. Οι μάσκες αυτές δεν συνιστώνται για ασθενείς.
- Υφασμάτινες επαναχρησιμοποιούμενες μάσκες
Η μη χειρουργική μάσκα είναι συνήθως κατασκευασμένη από ύφασμα και δεν προορίζεται για χρήση σε δομές υγείας ή από επαγγελματίες υγείας. Χρησιμοποιείται από το ευρύ κοινό με στόχο την κάλυψη του προσώπου (μύτη και στόμα) του ατόμου που τη φορά. Διατίθεται έτοιμη, όμως μπορεί να κατασκευαστεί και στο σπίτι από ποικίλα υλικά (συνήθως βαμβακερό ύφασμα). Μια αυτοσχέδια μάσκα θα πρέπει να θεωρείται ως η έσχατη λύση για την πρόληψη της μετάδοσης σταγονιδίων από μολυσμένα άτομα, αλλά σίγουρα είναι καλύτερο από το να αφήνουμε ακάλυπτο το πρόσωπο μας. Οι υφασμάτινες μάσκες, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ξανά, θα πρέπει να πλένονται στους 60 βαθμούς και έπειτα να σιδερώνονται, έτσι ώστε να είναι πλήρως αποστειρωμένες.
Μονή ή διπλή μάσκα;
Μέχρι τώρα το debate της χρονιάς ήταν αν οι υφασμάτινες μάσκες προστατεύουν εξίσου με τις χειρουργικές/ιατρικές. «Οι υφασμάτινες μάσκες, οι μη χειρουργικές, μπορούν να χρησιμοποιούνται από όλους τους ανθρώπους ηλικίας κάτω των 60 ετών που δεν έχουν ιδιαίτερα προβλήματα υγείας.», υπογραμμίζει η υπεύθυνη του ΠΟΥ για τη διαχείριση της πανδημίας COVID-19, Μαρία Φαν Κερκχόβε. «Στις ζώνες στις οποίες κυκλοφορεί ο ιός, οι μάσκες πρέπει να φοριούνται όταν οι άνθρωποι συνωστίζονται και καθίσταται αδύνατο να τηρηθεί απόσταση τουλάχιστον ενός μέτρου του ενός από τον άλλο, όπως και σε δωμάτια με καθόλου ή λίγο εξαερισμό.» πρόσθεσε σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε. Με την παραπάνω δήλωση δόθηκε εν μέρει απάντηση σε αυτό το ερώτημα.
Ωστόσο, φαίνεται πως βρισκόμαστε μπροστά σε ένα τρίτο, ακόμα χειρότερο κύμα πανδημίας που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός. Τρία νέα, μεταλλαγμένα στελέχη του ιού που μεταδίδονται πιο εύκολα απ’ όσο εκείνα που επικρατούσαν ως τώρα εξαπλώνονται στον πλανήτη και δεν γνωρίζουμε κατά πόσο τα μέχρι τώρα εμβόλια μπορούν να καλύψουν όλο το φάσμα των νέων αυτών μεταλλάξεων. Έτσι, η συζήτηση μετατοπίσθηκε σε ένα νέο debate το οποίο έγκειται στο αν η χρήση διπλής μάσκας είναι απαραίτητη και κατά πόσο ένα τέτοιο μέτρο θα μας προστατέψει περισσότερο.
Η «απάντηση»
Η εμφάνιση των νέων μεταλλάξεων που έχει δημιουργήσει ο νέος κορωνοϊός έχει κάνει πολίτες και ειδικούς να αναρωτιούνται μήπως πρέπει να φοράμε δύο-δύο τις μάσκες για έξτρα προστασία. Και αυτό γιατί οι μεταλλάξεις κάνουν τον κορωνοϊό πιο μεταδοτικό και επικίνδυνο.
Η απάντηση; Ουδείς γνωρίζει. Προς το παρόν, όμως, διότι τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (CDC) έχουν αρχίσει έρευνες στις οποίες εξετάζεται αν μία χειρουργική/ιατρική μάσκα κάτω από μία υφασμάτινη είναι πιο προστατευτική.
«Θεωρητικώς, κάτι τέτοιο αποτελεί ιδανική λύση στο πρόβλημα με τα μεταλλαγμένα στελέχη. Ωστόσο, δεν έχουμε ακόμα δεδομένα από τις έρευνές μας.», είπε ο Dr John Brooks, επικεφαλής της ομάδας κρούσης των CDC για τον κορωνοϊό. «Αυτές έχουν ήδη αρχίσει από επιστήμονες των CDC και μόλις υπάρξουν αποτελέσματα, θα δοθούν στη δημοσιότητα».
Η θεωρία πίσω από την τοποθέτηση μιας υφασμάτινης μάσκας πάνω από μία χειρουργική/ιατρική είναι απλή. Η ιατρική μάσκα δρα ως φίλτρο, ενώ η υφασμάτινη αυξάνει τη διηθητική ικανότητά της και ταιριάζει καλύτερα στο πρόσωπο. «Ο συγκεκριμένος συνδυασμός ενδεχομένως δεσμεύει το 90% των αναπνευστικών σταγονιδίων και μορίων που χρησιμοποιεί ο κορωνοϊός για να διασπαρθεί. Η προστασία αυτή είναι εφάμιλλη με εκείνη που παρέχουν οι καλύτερες μάσκες που διαθέτουμε, οι Ν95.», είπε ο Dr. Brooks.
Ωστόσο, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχουν απρόσμενες, δυσάρεστες εκπλήξεις από τη χρήση. Αν μη τι άλλο, δεν είναι πάντοτε πιο προστατευτικό να φοράει κανείς ταυτοχρόνως τρία ζευγάρια γάντια από λατέξ. Αντιθέτως, μερικές φορές έχει ακριβώς την αντίθετη δράση. Ακριβώς όπως συμβαίνει και με τη χρήση δύο προφυλακτικών ταυτοχρόνως, πρόσθεσε. «Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί μερικές φορές. Το περισσότερο δεν είναι πάντοτε καλύτερο.», τόνισε σε ομιλία του σε εκδήλωση της Εταιρείας Λοιμωδών Νόσων της Αμερικής (IDSA).
Τι να προσέχετε
Από την πλευρά του, ο Dr Amesh Adalja, ειδικός σε θέματα αναδυόμενων λοιμωδών νόσων στο Πανεπιστήμιο Τζων Χόπκινς, εκτιμά ότι οι δύο μάσκες πιθανότατα είναι πιο προστατευτικές όταν πρόκειται για:
- Υφασμάτινες μάσκες από υφάσματα αραιής πλέξης
- Υφασμάτινες μάσκες από ένα στρώμα ύφασμα
«Οι μάσκες με αυτά τα χαρακτηριστικά δεν συνιστούν αποτελεσματικό φραγμό εναντίον του κορωνοϊού. Επομένως, καλό είναι να φοριούνται δύο-δύο.», είπε. «Αν όμως η μάσκα που χρησιμοποιεί κάποιος είναι χειρουργική ή υφασμάτινη καλής ποιότητας, ίσως δεν χρειάζεται διπλή χρήση».
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να ταιριάζει η μάσκα στο πρόσωπό σας. «Οι καλής ποιότητας μάσκες που καλύπτουν απ’ όλες τις πλευρές το πρόσωπο μπορεί να φθάσουν την αποτελεσματικότητα των μασκών Ν95», τονίζει ο Dr. Brooks.
Σε κάθε περίπτωση, εάν θέλετε να φοράτε δύο-δύο τις μάσκες, βεβαιωθείτε κατ’ αρχάς ότι δεν εμποδίζουν την αναπνοή σας. Δεν πρέπει επίσης να εμποδίζουν ούτε την όρασή σας, σύμφωνα με τους ειδικούς. Απαραίτητο είναι ακόμα να πλένετε καθημερινά την υφασμάτινη μάσκα. Και να χρησιμοποιείτε τις ιατρικές/χειρουργικές μάσκες «αυστηρά με βάση τις οδηγίες των κατασκευαστών τους», καταλήγει ο Dr. Brooks.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σωστή χρήση της μάσκας, hygeia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Should You Tell Patients to Double Mask?, generalsurgerynews.com, διαθέσιμο εδώ
- Maximizing Fit for Cloth and Medical Procedure Masks to Improve Performance and Reduce SARS-CoV-2 Transmission and Exposure, 2021, cdc.gov, διαθέσιμο εδώ
- As New COVID Variants Emerge, Do You Need to ‘Double Mask’?, healthlibrary.brighamandwomens.org
