Του Χάρη Πασχάλη,
Η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία αποτελεί εμβληματική φυσιογνωμία της Αθήνας των μεσαιωνικών χρόνων. Έζησε τον 16ο αιώνα, όταν η Αθήνα βρισκόταν κάτω από τον τουρκικό ζυγό.
Η Ρηγούλα ή Ρεβούλα Μπενιζέλου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Νοεμβρίου 1522 στην Αθήνα και ήταν γόνος μίας εύπορης οικογένειας. Γονείς της ήταν ο Άγγελος Μπενιζέλος και Σηρίγη Παλαιολογίνα και λέγεται ότι απέκτησαν τη Ρηγούλα μετά από αρκετές προσευχές. Όταν ήταν μόλις 14 ετών, η Ρηγούλα παντρεύτηκε χωρίς τη θέλησή της τον κατά πολύ μεγαλύτερό της, Ανδρέα Χειλά, ο οποίος ήταν, επίσης, γόνος εύπορης οικογένειας. Μόλις τρία χρόνια μετά τον γάμο τους, η Ρηγούλα έμεινε χήρα και, πάρα τις αντιρρήσεις των γονιών της, επέλεξε να αφοσιωθεί σε φιλανθρωπικά έργα παρά να ξαναπαντρευτεί.
Μετά τον θάνατο τον γονιών της, το 1549, η Ρηγούλα ακολούθησε τον μοναχισμό και ίδρυσε τη μονή του Αγίου Ανδρέα. Ήταν πλέον γνωστή ως μοναχή Φιλοθέη. Η μοναχή Φιλοθέη αξιοποίησε την περιουσία της, προκειμένου να ιδρύσει σχολεία, νοσοκομεία και διάφορα εργαστήρια, να περιθάλψει τους αδύναμους και να βοηθήσει όσους είχαν ανάγκη. Σκοπός της ήταν, σε συνδυασμό με τη βοήθεια, που προσέφερε, να κρατήσει ζωντανό το θρησκευτικό και το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων. Πολλές φορές, για να επιτύχει αυτό τον σκοπό, στράφηκε και σε βοήθεια από το εξωτερικό, με κύρια αυτή της Βενετίας.
Η Φιλοθέη βοηθούσε νεαρές γυναίκες, να καταφύγουν στα κοντινά στην Αθήνα νησιά, προκειμένου να γλιτώσουν από τα χαρέμια των Τούρκων. Υποστηρίζεται ότι οι περιοχές της Αθήνας Φιλοθέη, Καλογρέζα (όπου η Φιλοθέη ίδρυσε τη Μόνη της Καλογρέζας) και το Ψυχικό (όπου η Φιλοθέη έκανε «ψυχικό» ανοίγοντας ένα πηγάδι) πήραν τα ονόματά τους χάρη στις δράσεις της Αγίας εκεί. Η δράση της Φιλοθέης εξόργιζε τους Τούρκους, με αποτέλεσμα, στις 2 Οκτωβρίου 1588, αυτοί να εισβάλουν στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα εν ώρα λειτουργίας, να τη συλλάβουν και να την ξυλοκοπήσουν έξω από τη μόνη.
Η Αγία Φιλοθέη υπέκυψε στα τραύματά της στις 19 Φεβρουαρίου 1589, με την Ορθόδοξη Εκκλησία να τιμά κάθε χρόνο τη μνήμη της εκείνη την ημέρα. Το έργο και η θυσία της αποτελούν μέχρι σήμερα παράδειγμα προσήλωσης στο κοινωνικό έργο και την αφοσίωση στον Θεό.
