Της Δανάης Νεστορίδου,
Στις 14 Φεβρουαρίου του 2021 πραγματοποιηθήκαν πρόωρες εκλογές στο Κόσoβο, δημιουργώντας μια γενικότερη αναταραχή στον λαό του Κοσσυφοπεδίου. Ωστόσο, οι εκλογές δεν είναι κάτι ασυνήθιστο για το αμφισβητούμενο, αλλά πλέον διεθνώς αναγνωρισμένο από τις περισσότερες χώρες, κράτος. Την τελευταία χρονιά, δύο κυβερνήσεις και δύο πρόεδροι του Κοινοβουλίου έχουν δηλώσει παραίτηση. To νεότερο κράτος της Ευρώπης, οδεύει σε συνταγματική κρίση υπό το βάρος των οικονομικών, πολιτικών και υγειονομικών πιέσεων. Το 2021, λοιπόν, δε θα μπορούσε να ξεκινήσει χωρίς ένα γύρο νέων εκλογών.
Νέος γύρος εκλογών
Στις εκλογές της 14ης Φεβρουαρίου του 2021 οι πολίτες κλήθηκαν να μεταβούν στις κάλπες και να ψηφίσουν νέο Κοινοβούλιο, το οποίο θα αναδείξει με πλειοψηφία 2/3 νέο πρόεδρο. Το αριστερό κίνημα «Αυτοδιάθεση», (Vetvendosje – LVV) του πρώην πρωθυπουργού Αlbin Kurti, επικράτησε με 48,17% στις 99,88% των ψήφων, χωρίς, ωστόσο, να καταλάβει την αυτοδυναμία. Το «Δημοκρατικό Κόμμα Κοσόβου» (PDK) ακολούθησε με 17,71% και τρίτο ήρθε το κυβερνών κόμμα «Δημοκρατική Ένωση Κοσόβου» (LDK) με 13,49%. Το κόμμα «Αυτοδιάθεση» θα χρειαστεί να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού για να κυβερνήσει. Όμως, το Δημοκρατικό Κόμμα Κοσόβου και η Δημοκρατική Ένωση απέκλεισαν το ενδεχόμενο συνεργασίας.
Ο νέος πρωθυπουργός, Albin Kurti, είχε αναλάβει ξανά την εξουσία το 2019 χωρίς να κρατήσει τη θέση του για πολύ (υπηρέτησε 51 ημέρες). Στην προεκλογική του εκστρατεία αναφερόταν στην ανάγκη μιας νέας πολιτικής συμμαχίας, ώστε να υπερκεραστούν τα προβλήματα διαφθοράς και να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της παγκόσμιας υγειονομικής κρίση του κορωνοϊού που πλήττει τη χώρα. Ως εκ τούτου, η αέναη σύγκρουση με την γειτονική Σερβία, που συνεχίζει και αρνείται την αναγνώριση της χώρας, δεν αποτέλεσε μέρος της προεκλογικής εκστρατείας των υπόλοιπων υποψηφίων, όπως και του κινήματος Vetvendosje. Ο Kurti, έχοντας στο πλευρό του την Vjosa Osmani ως πρόεδρο του Κοσόβου, συγκέντρωσε την πλειοψηφία στο κόμμα του, κάτι που είχε να πραγματωθεί από τότε που το βαλκανικό κράτος κήρυξε την ανεξαρτησία του.
Το προφίλ της νέας κυβέρνησης
Ο Albin Kurti αποτελεί τη φωνή των νέων και προέρχεται από την αριστερά. Είναι κυρίαρχος υποστηριχτής της δικαιοσύνης και της εργασίας και εστιάζει στη νέα γενιά, η οποία αποτελεί το μισό πληθυσμό του κράτους. Η καριέρα του εν λόγω πολιτικού εμφανίζει μερικά μελανά σημεία, στιγματισμένα από τη σύγκρουση στα βαλκάνια. Ο Kurti είχε συλληφθεί κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών από την ηγεσία του ΝΑΤΟ το 1999, παραμένοντας στη φυλακή για τρία χρόνια, ενώ στη συνέχεια καταδικάστηκε. Ύστερα από την πτώση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και την απελευθέρωσή του, ήταν κύριος οργανωτής διαμαρτυριών με στόχο τη μετάβαση του Κοσόβου στη δημοκρατία. Τα επεισόδια που προκάλεσε σε συνεδρίαση μεταξύ των προέδρων του Κοσόβου και της Σερβίας το 2013, του απαγόρευσαν τη συμμετοχή στις εκλογές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να εκλεχθεί πρωθυπουργός μέσω του κόμματός του.
H Vjosa Osmani, από την άλλη, προέρχεται από τη δεξιά και αποτελεί μια ισχυρή γυναικεία παρουσία στο ανδροκρατούμενο πολιτικό καθεστώς. Mάλιστα, εκτελούσε χρέη προέδρου μετά την αναγκαστική απομάκρυνση του πρώην πρωθυπουργού, Hashim Thaçi, από τα καθήκοντά του, όταν κατηγορήθηκε από το ειδικό δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα πολέμου κατά της ανθρωπότητας.
Η πολιτική γραμμή του κόμματος «Αυτοδιάθεση» εστιάζει στα προβλήματα του εσωτερικού της χώρας και στην ανάγκη ανάπτυξης ενός βιώσιμου μέλλοντος συνεργασίας, διαγράφοντας τις διαφορές του παρελθόντος. Ο μεγαλύτερος εχθρός, όπως υποστηρίζει, βρίσκεται στο εσωτερικό του κράτους και στην «κρατική σύλληψη» που αποτελεί τύπο πολιτικής συστηματικής διαφθοράς. Η διαφθορά περνάει από τα υψηλά στρώματα εξουσίας και κατεβαίνει μέχρι τη βάση της πυραμίδας. Αν και πολλοί πολίτες ιδεολογικά είναι υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς, η επικρατούσα κατάσταση ευνοεί την ολιγαρχία, το μονοπώλιο και τα καρτέλ. Παρότι το κόμμα του Kurti έχει φαινομενικά επικρατήσει στις τελευταίες εκλογές, ο δρόμος διαφαίνεται δύσκολος για τον αριστερό πολιτικό. Σύμφωνα με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, του απαγορεύθηκε να ασκήσει το δικαίωμα της εξουσίας μετά από τα επεισόδια το 2015 (λόγω ρίψης δακρυγόνων στο Κοινοβούλιο).
Παρά ταύτα, τα κόμματα που διεκδικούν την εξουσία μετά την «Αυτοδιάθεση» είναι η Δημοκρατική Λίγκα του Κοσόβου (LDK), που αποτελεί το παλαιότερο κόμμα της χώρας και το «Δημοκρατικό Κόμμα» (PDK) του Thaçi, με αρχηγό αυτή τη φορά τον πρώην υπουργό Εξωτερικών. Το πρόβλημα σχηματισμού κυβέρνησης επικρατεί και στην παρούσα κατάσταση, καθώς τα δύο κόμματα φέρουν σημαντικές διαφορές στην πολιτική γραμμή τους, γεγονός που δεν ευνοεί κάποια προσπάθεια μετεκλογικού συνασπισμού.
Προκλήσεις για το μέλλον
Το Κόσοβο αποτελεί για πολλούς το «πτωχοκομείο της Ευρώπης», με την ανεργία να χτυπάει στο κόκκινο αγγίζοντας το 40% του συνολικού πληθυσμού. Οι προκλήσεις της υγειονομικής κρίσης και τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα ήρθαν αντιμέτωπα με τις προεκλογικές εκστρατείες και συγκεντρώσεις. Το ερώτημα που έγκειται είναι το κατά πόσο ήταν σωστή η χρονική στιγμή για την πραγματοποίηση των εκλογών.
Η γενικότερη εσωτερική κρίση έχει προκύψει και από την γενικότερη αντιπαράθεση με τη Σερβία που από την διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008 αρνείται να αναγνωρίσει το κράτος. Ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση θα είναι το ζήτημα συμφιλίωσης με την Σερβία, ένα επαναλαμβανόμενο αίτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Κόσοβο, εδώ και χρόνια, βρίσκεται παγιδευμένο στα κύματα αγώνων εξουσίας που το παρασύρουν να ανταποκριθεί στις πολιτικές πιέσεις. Η επιθυμία του να ενταχθεί επίσημα στην Ε.Ε., βρίσκεται υπό τη σκιά των σχέσεων του με τη Σερβία. Ο Albin Kurti, αν και φαβορί των εκλογών, έχει κατηγορήσει, ανά καιρούς, στις θέσεις του την μεγαλύτερη γείτονα χώρα για αναστάτωση και ερειστική συμπεριφορά. Οι καλές σχέσεις που διατηρεί με τη Ρωσία και την Κίνα αποτελούν έναν από τους ανασταλτικούς παράγοντες της βελτίωσης των δεσμών των δύο κρατών. Επιπλέον, ο πρόεδρος της Σερβίας, Aleksandar Vučić, σε δηλώσεις του έχει τονίσει την αρνητική και απόλυτη στάση του σε οποιοδήποτε αίτημα αναγνώρισης του Κοσόβου από την Ευρώπη ή τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η πρόεδρος του Κοσόβου, Vjosa Osmani, πιστεύει ότι οι αλλαγές θα έρθουν μέσα από τη διεθνή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Από τις αρχές του έτους, όμως, το Κόσοβο επέδειξε πως επιζητά την παγκόσμια αναγνώριση και αναζητά συμμάχους πέρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πέντε ευρωπαϊκά μέλη, η Ισπανία, η Σλοβακία, η Ρουμανία, η Ελλάδα και η Κύπρος δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος. Η απροθυμία αυτή έστρεψε το ενδιαφέρον της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης του Κοσόβου στο Ισραήλ. Την 1η Φεβρουαρίου του 2021, οι υπουργοί εξωτερικών των δύο κρατών συναντήθηκαν διαδικτυακά για να συζητήσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ, κάτι που είναι αντίθετο με τα αιτήματα της Ε.Ε. Ωστόσο, το Κόσοβο παρά τις οδηγίες της Ε.Ε. θα αποτελέσει το τρίτο κράτος μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γουατεμάλα με πρεσβεία στα Ιεροσόλυμα.
Αυτές οι προκλήσεις και oι κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές πιέσεις, θα αποτελέσουν εν γένει την ατζέντα των θεμάτων της νέας κυβέρνησης που θα αναλάβει την εξουσία. Παρόλο αυτά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν παύει να υπενθυμίζει στο Κόσοβο ότι από το 2008 έχει δαπανήσει 1.21 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη και την ανοικοδόμηση του κράτους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Kosovo president resigns: What you need to know in 500 words, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Candidates in Kosovo election call for alliance against corruption, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Κόσοβο: Το κόμμα «Αυτοδιάθεση» κέρδισε τις εκλογές -Δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κόσοβο: Η διαφθορά και οι εντάσεις με την Σερβία κυριαρχούν στις εκλογές, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- EU: No Kosovo accession to the EU if it opens an embassy in Jerusalem, EU Reporter, διαθέσιμο εδώ
