Του Χάρη Πασχαλάκη,
Συχνά αναρωτιόμαστε αν η χρεοκοπία αξιών και εννοιών, σχέσεων και θεσμών ακολουθεί μια αμφίδρομη διαχρονικά πορεία. Έχουν υπάρξει κοινωνίες οι οποίες χάθηκαν οικονομικά, όμως, στάθηκαν στο ύψος στους βασιζόμενες στις υψηλές αξίες και στον πολιτισμό που είχαν ήδη κατακτήσει. Και αντίστροφα, εύκολα μπορούμε να θυμηθούμε κοινωνίες που πέρασαν από δύσκολες περιόδους πνευματικής παρακμής και εκμηδένισαν την όποια οικονομική άνθιση και διαγράφτηκαν από τις σελίδες της ιστορίας. Είναι τουλάχιστον τρομακτικό το γεγονός πως στη χώρα μας, ειδικά αυτές τις σκιερές μέρες, η εδραιωμένη χρεοκοπία των αξιών, των πνευματικών αρχών και των εννοιών έχουν υπονομευθεί.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με την άποψη που έχουμε οι Έλληνες, υποτίθεται πως είναι μια κοινωνία αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Λέγεται, επίσης, ότι ο Έλληνας διαθέτει μια μοναδική ευαισθησία για τον συνάνθρωπο, πως στέκεται δίπλα του και τον βοηθάει. Δυστυχώς, όμως, και κρίνοντας πάντα εμπειρικά, τα γεγονότα δείχνουν πως ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Στην διαπίστωση αυτή μπορούν να προστεθούν στοιχεία ερευνών τα οποία είναι συντριπτικά εις βάρος μας.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Ερεύνα (2010), το ποσοστό των Ελλήνων που συμφωνούν αρκετά ή πολύ με την πρόταση «είναι σημαντικό να είναι κανείς πλούσιος, να έχει χρήματα και ακριβά πράγματα» είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Έτσι, ο υλισμός για αρκετούς συνανθρώπους μας αποτελεί «θρησκεία», καθιστώντας μας πρωτοπόρους όχι μόνο στον Ευρωπαϊκό χώρο, αλλά και την Δύση. Την ίδια στιγμή, η έρευνα δείχνει ότι οι Έλληνες έχουν από τους πιο χαμηλούς δείκτες αμοιβαίας εμπιστοσύνης στην Δύση.
Ένα, ακόμη, αρνητικό χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας είναι η διχόνοια, η οποία καταστρέφει τις βάσεις του Ελληνισμού. Ωστόσο, πού οφείλεται αυτή η διχόνοια των Ελλήνων; Είναι αποτέλεσμα της εύκολης απόρριψης της αξίας του διπλανού μας; Είναι προϊόν των τάσεων εγωισμού που μας διακρίνει; Επιπλέον, έχει να κάνει με την έμφυτη ροπή μας να νομίζουμε πως γνωρίζουμε τα πάντα και ότι είμαστε ανώτεροι και σημαντικότεροι από τον διπλανό μας; Μήπως φταίει η πλεονεξία, η «κουτοπονηριά», που ορισμένες φορές μας διακατέχει, ή η εριστική μας διάθεση να επιβάλουμε πάντοτε το συμφέρον μας, το οποίο πρέπει να γίνεται σεβαστό από τους όλους; Μήπως όλα αυτά είναι προϊόντα φθόνου και ζήλιας;
Ορισμένοι βρίσκουν την αιτία της διχόνοιας των Ελλήνων σε έναν από τους παραπάνω λόγους, άλλοι σε όλους μαζί. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η διχόνοια αυτή ακολουθεί τη σκιά μας συνεχώς. Δυστυχώς και σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε τώρα. Είναι κάτι το οποίο μέχρι και σήμερα δεν καταφέραμε να απεμπολίσουμε. Τρανό παράδειγμα η φρασεολογία και ο τόνος κατά του ονόματος των Σκοπίων, αλλά και αυτή που σήμερα χρησιμοποιούμε με αφορμή τον κορωνοϊό. Γίνεται να ξεχαστεί από κανέναν αυτή η ασχήμια; Αυτός ο λεκές του εμφύλιου διχασμού;
Με βάση τις προαναφερθείσες έρευνες και διαπιστώσεις, η ελληνική κοινωνία είναι μια κοινωνία εσωστρεφής, σκληρή και κατακερματισμένη και σίγουρα όχι μια κοινωνία αλληλεγγύης, ανθρωπιάς και αξιών, όπως -κακώς- έχουμε την ψευδαίσθηση. Ορισμένοι δεν έχουμε, ακόμα, συνειδητοποιήσει πως αυτή τη στιγμή γράφεται ιστορία και πως ο κόσμος μας αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Κάποτε η Ελλάδα ήταν συνώνυμο του πολιτισμού, των αξιών και των ανθρώπων. Σήμερα, τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι έχουμε το ηθικό πλεονέκτημα να υπερασπιζόμαστε την Ελλάδα, χωρίς να έχουμε κατακτήσει ως κοινωνία στοιχειώδεις αξίες; Η μόνη λύση είναι να στραφούμε στην αναζήτηση της αλήθειας για την πραγματική γνώση και τον σκοπό της ύπαρξής της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Θεσμοί – Αξίες – Συμπεριφορές Μελέτη των ευρημάτων της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας (2008-2009), ekke.gr, διαθέσιμο εδώ
