Της Νεφέλης Θεοφανοπούλου,
Θα περίμενε κανείς, πως μέχρι τώρα το ταμπού θέμα της περιόδου και η ανάγκη για βασικά προϊόντα υγιεινής θα είχε αλλάξει από την εποχή που οι μητέρες μας ντρέπονταν να προφέρουν τη λέξη «περίοδος» μπροστά σε άλλους, και κυρίως άντρες, υπό τον φόβο του χλευασμού και του στιγματισμού τους. Όλες μεγαλώσαμε με τη νοοτροπία αυτή για κάτι απόλυτα φυσικό, όπως είναι για παράδειγμα και το να πίνεις νερό. Και αν στο δυτικό κόσμο αυτό καλά κρατεί, ας αναλογιστούμε για λίγο το Γολγοθά των ανθρώπων με περίοδο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στη Σρι Λάνκα για παράδειγμα, τις συγκεκριμένες ημέρες του μήνα τα κορίτσια απουσιάζουν από το σχολείο, για λόγους όπως η δυσφορία, ο πόνος, ο φόβος να λερωθούν. Σε έρευνα της UNICEF το 2015, οι μισές και παραπάνω από τις κοπέλες, που συμμετείχαν, απάντησαν πως δεν τους επιτρέπονταν ή δεν ήθελαν να πάνε σχολείο τις ημέρες που είχαν περίοδο. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο τη στιγμή που τα προϊόντα περιόδου υπόκεινται σε υψηλούς φόρους, εκτοξεύοντας τις τιμές τους και δημιουργώντας ένα τεράστιο πρόβλημα αγοράς τους από οικογένειες που ζουν στα όρια και κάτω από το επίπεδο της φτώχειας. Από τα σχεδόν 5 εκατομμύρια άτομα που τα χρειάζονται στη Σρι Λάνκα, μόλις το 30% έχει πρόσβαση σε κάποιου είδους προϊόν υγιεινής. Οι υπόλοιποι καταφεύγουν σε ανθυγιεινές λύσεις, χρησιμοποιώντας παλιά και βρώμικα υφάσματα, κινδυνεύοντας από μολύνσεις που μπορούν να γίνουν αιτία για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, τη δεύτερη πιο συνηθισμένη μορφή καρκίνου που πλήττει γυναίκες στη χώρα.
Τις τελευταίες ημέρες, η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα ανακοίνωσε πως θα παρέχει δωρεάν, τοπικά φτιαγμένες σερβιέτες σε περίπου 1.000.000 κορίτσια που πηγαίνουν στο σχολείο, στις φτωχές αγροτικές περιοχές του κράτους. Στοχεύοντας ολοκληρωτικά στη λύση του προβλήματος αυτού, ανακοίνωσε επίσης πως θα δημιουργήσει τουαλέτες σε περίπου 2.500 σχολεία για να δημιουργηθούν οι σωστές συνθήκες υγιεινής που απαιτούνται. Έτσι, περισσότερα κορίτσια θα μπορούν να πηγαίνουν σχολείο χωρίς να χάνουν σχολικές ημέρες!
Η προσφορά δωρεάν ειδών και η δημιουργία εγκαταστάσεων, όμως, δε δίνει μία λύση σε βάθος και κυρίως δεν αλλάζει την έντονη κουλτούρα μισογυνισμού που έχει καλλιεργηθεί γύρω από την περίοδο. Ένα ποσοστό της τάξεως του 60% των εκπαιδευτικών στη Σρι Λάνκα πιστεύουν πως το αίμα περιόδου είναι βρώμικο και η γυναίκα, που έχει έμμηνο ρύση, ακάθαρτη. Αυτές οι απόψεις καλλιεργούνται από πολύ νωρίς και αναπαράγονται μέσα στο ίδιο το σχολικό σύστημα.
Ο κοινωνικός στιγματισμός που αναπαράγεται οδηγεί και σε άγνοια πάνω στις σωστές πρακτικές που θα πρέπει να ακολουθούνται από τα μικρά κορίτσια κατά τη διάρκεια της περιόδου τους. Μέλη φιλανθρωπικών οργανώσεων ανέφεραν πως υπάρχει ένα έντονο κλίμα ντροπής, όταν κάποιος θέλει να αγοράσει σερβιέτες ή ταμπόν από συνοικιακά μαγαζιά, στα οποία πολλές φορές δε μπορούν καν να βρουν προϊόντα περιόδου. Γι’ αυτό παράλληλα η κυβέρνηση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη σωστή ενημέρωση των παιδιών και κυρίως των ανθρώπων που είναι υπεύθυνοι για την εκπαίδευσή τους, μέσω του σχολείου, ούτως ώστε να αρχίσει να μπαίνει ένα φρένο στα φυλετικά στερεότυπα. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται η στενή συνεργασία της κυβέρνησης με εργαζόμενους στην υγεία, μέλη οργανώσεων, κοινωνικούς λειτουργούς.
Υπάρχουν ήδη πρωτοβουλίες από οργανώσεις, οι οποίες ξεκινούν συζητήσεις με γυναίκες από τοπικές κοινότητες για τη σεξουαλική υγεία και την έμμηνο ρύση. Παρόλο που υπάρχει αρχικά δισταγμός, βλέπουν πως στη συνέχεια οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά και ανοίγονται μεταξύ τους αλλά και με τους υπεύθυνους των δράσεων για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ως γυναίκες αλλά και ως άτομα με περίοδο. Μία από τις οργανώσεις που έχουν επιχειρήσει να ανοίξουν τέτοιους διαλόγους είναι το Arka Initiative, που ταυτόχρονα έχει δημιουργήσει ένα εργαστήριο για την κατασκευή σερβιετών, όπου απασχολούνται αποκλειστικά γυναίκες, σε όλα τα στάδια, από την παραγωγή μέχρι τη διανομή, δημιουργώντας έτσι θέσεις εργασίας για γυναίκες και βοηθώντας τις να συνδράμουν στην αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος.
Σε μία εποχή που βλέπουμε τα δικαιώματά μας ως γυναίκες να παραμερίζονται και να καθορίζονται από άντρες βουτηγμένους στην άγνοια και τον μισογυνισμό, στη Σρι Λάνκα παλεύουν ακόμη για τα αυτονόητα. Η κουλτούρα της χώρας ευνοεί ακόμα τον πολιτιστικό αποκλεισμό των γυναικών με περίοδο από την καθημερινή ζωή. Η περίοδος, όμως, δεν είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ατομικά, καθώς αφορά το μισό πληθυσμό του πλανήτη. Είναι ένα πεδίο φεμινιστικής παρέμβασης που δυστυχώς ξεκινάει σήμερα σε πολλές χώρες, αλλά τουλάχιστον ξεκινάει. Και η περίοδος θα σταματήσει κάποια στιγμή να είναι ταμπού και θα παρασύρει μαζί της και τον βαθιά ριζωμένο μισογυνισμό και την πατριαρχία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
‘They use old cloths’: Sri Lanka to give schoolgirls free period products, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Left in the Dark: How Period Taboos Put Women and Girls at Risk, Friends of UNFPA, διαθέσιμο εδώ
- The Arka Initiative, Arka Initiative, διαθέσιμο εδώ
