Της Αγγελικής Ευαγγελακοπούλου,
Η Δημοκρατία του Πράσινου Ακρωτηρίου (Cabo Verde) αποτελεί ένα σύμπλεγμα νησιών στα δυτικά της αφρικανικής ηπείρου. Βρίσκεται ανάμεσα στον Ατλαντικό Ωκεανό και στις χώρες της Σενεγάλης, της Γκάμπια και της Γουινέας – Μπισάου. Η θέση της χώρας στο βόρειο μέρος του Ατλαντικού Ωκεανού είναι ευνοϊκή και βοηθά να υπάρχουν αυξημένες εμπορικές συναλλαγές με τις υπόλοιπες χώρες. Το Πράσινο Ακρωτήρι χωρίζεται σε δύο κατηγορίες νησιών: η πρώτη κατηγορία ονομάζεται Barlavento (και περιλαμβάνει τις νήσους Santo Antão, São Vicente, Santa Luzia, São Nicolau, Sal, και Boa Vista) και η δεύτερη Sotavento (με τα νησιά Maio, Santiago, Fogo, και Brava). Συνολικά τα δέκα νησιά έχουν πληθυσμό που φτάνει περίπου τους 550.000 κατοίκους, με βάση την τελευταία μέτρηση που έγινε το 2019. Το νόμισμα της χώρας είναι το escudo του Cape Verde. Η χώρα συμμετέχει επίσης σε πληθώρα διεθνών οργανισμών, οικονομικών και μη. Ενδεικτικά, η Αφρικανική Τράπεζα Οικονομικής Ανάπτυξης, η Διεθνής Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης, ο ΟΗΕ, ο ΠΟΕ, το ΔΝΤ οι G77 είναι μερικά από τα βασικότερα παραδείγματα των θεσμών, στους οποίους ανήκει το Πράσινο Ακρωτήρι.
Η βασική γλώσσα των νησιών είναι τα πορτογαλικά και η γλώσσα criulo, η οποία αποτελεί ένα μείγμα της πορτογαλικής γλώσσας και της διαλέκτου της Δυτικής Αφρικής. Η βασική φυλή που προσέγγισε τη χώρα και επιθυμούσε να εγκατασταθεί εκεί, ήταν η πορτογαλική. Στην αρχή είχε γίνει προσπάθεια από τους Πορτογάλους κατοίκους για ανάπτυξη της αγροτικής δραστηριότητας, όμως το στεγνό και αφυδατωμένο έδαφος λόγω κλίματος δεν βοήθησε. Έτσι, το Πράσινο Ακρωτήρι έγινε κέντρο εμπορίου δούλων. Ο μεγαλύτερος αγοραστής δούλων ήταν η Αμερική. Από τις αρχές του 1900, το ενδιαφέρον των Πορτογάλων ηγετών άρχισε να μειώνεται. Ο πληθυσμός των νησιών υπέφερε από πείνα, αρρώστιες και φτώχεια έως και τις αρχές του 1950. Τον Σεπτέμβριο του 1956, μετά από επιβολή απολυταρχικής κυβέρνησης και μετά από χρόνια υποβίβασης της ποιότητας ζωής στην περιοχή, οργανώθηκε το Αφρικανικό Κόμμα για την Ανεξαρτητοποίηση του Πράσινου Ακρωτηρίου και της Γουινέας. Το συγκεκριμένο κόμμα είχε στόχο την ανεξαρτητοποίηση και των δύο περιοχών που είχαν πληγεί από τα παραπάνω προβλήματα για πολλές δεκαετίες. Το 1974, η ανατροπή του απολυταρχικού συστήματος στην Πορτογαλία, αποτέλεσε την αφορμή για να γίνει το ίδιο και στο Πράσινο Ακρωτήρι. Μετά από ένα χρόνο προσπαθειών, τον Ιούνιο του 1975 η χώρα έγινε ανεξάρτητη και εκλέχτηκε ο πρώτος πρόεδρος.
Η πολιτική κατάσταση στο Πράσινο Ακρωτήρι πέρασε από διαβαθμίσεις μέχρι να γίνει αυτή που είναι σήμερα. Ξεκίνησε ως μονοκομματική χώρα με το Αφρικανικό Κόμμα για την Ανεξαρτητοποίηση του Πράσινου Ακρωτηρίου και της Γουινέας, το οποίο είχε στόχο να ενοποιήσει τις δύο χώρες και να υπάρχει συγκυβέρνηση. Ωστόσο, το 1980 μετά από πραξικόπημα που έγινε στην Γουινέα τα νησιά αποφάσισαν να αφήσουν αυτό το όραμα και να συγκροτηθούν μόνα τους πολιτικά δημιουργώντας το Αφρικανικό Κόμμα Ανεξαρτησίας του Πράσινου Ακρωτηρίου. Μια δεκαετία μετά, επετράπη μετά από συνταγματικές ρυθμίσεις να πραγματοποιηθούν εκλογές για να μετατραπεί το σύστημα σε πολυκομματικό. Έτσι, δημιουργήθηκε το κόμμα που νίκησε και τις πρώτες εκλογές, το «Κίνημα για τη Δημοκρατία». Η κυβέρνηση της χώρας δινόταν εναλλάξ στα δύο κόμματα, ανάλογα τις επιτυχίες και αποτυχίες του καθενός κατά καιρούς, ο οποίες οδηγούσαν τους ψηφοφόρους σε υπερψήφιση ή καταψήφιση. Σήμερα, πρωθυπουργός της χώρας από το 2016 είναι ο Ulisses Correia De Silva, ο οποίος προέρχεται από το κόμμα «Κίνημα για την Δημοκρατία». Αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται για μια σημαντική νίκη αφού το κόμμα του κατέβασε από την εξουσία το άλλο κόμμα της χώρας, που βρισκόταν στην εξουσία για 15 χρόνια.
Όσον αφορά την οικονομία της χώρας, το σύμπλεγμα των νησιών του Πράσινου Ακρωτηρίου βρίσκεται χαμηλά στην κατάταξη των παγκόσμιων οικονομιών με βάση το ΑΕΠ.
Πιο συγκεκριμένα, το ΑΕΠ της χώρας φαίνεται πως μέχρι το 2000 είχε μια σταθερά ανοδική πορεία. Αν και το Πράσινο Ακρωτήρι απέκτησε την ανεξαρτησία του σχετικά αργότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της ευρύτερης περιφέρειας, έγιναν εξαρχής γρήγορες προσπάθειες για μια ενιαία και εναρμονισμένη οικονομική δραστηριότητα. Δεν πρέπει να παραληφθεί το γεγονός πως η συγκεκριμένη χώρα αποτελεί μια ομάδα νησιών, οπότε υπάρχει δυσκολία στο να οργανώνονται τα οικονομικά δεδομένα του καθενός κάτω από κοινούς εμπορικούς και δημοσιονομικούς άξονες. Ένα επιπλέον εμπόδιο αποτελεί το ότι το σύμπλεγμα δεν έχει ενοποιημένη αγορά!
Από την ανεξαρτησία της χώρας έως και το 1990, υπήρξε προσπάθεια για κρατικό έλεγχο της οικονομίας σε συνδυασμό με ιδιωτικές πρωτοβουλίες από επιχειρήσεις που ασχολούνταν κυρίως με την γεωργία και το λιανεμπόριο. Στο λιανεμπόριο ανήκαν κυρίως η υπόδηση, η ένδυση, το σαπούνι, το αλεύρι και βασικά φαρμακευτικά είδη. Έτσι, έως το 1990 το ΑΕΠ είχε φτάσει περίπου στα 306 εκατομμύρια. Έκτοτε η χώρα ακολούθησε το μοντέλο ανάπτυξης των σοσιαλιστικών κρατών. Αυτό σημαίνει πως έδωσε βάση στην βιομηχανία της χώρας και στην δημιουργία υποδομών (δρόμοι, λιμάνια και αεροδρόμια) που θα μπορούσαν να την στηρίξουν με σκοπό να αυξήσει τις εξαγωγές της. Προτεραιότητα στα παραπάνω ήταν η εύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση των περιόδων ξηρασίας που αντιμετώπιζε η χώρα λόγω του πολύ ζεστού κλίματος, δεδομένης της θέσης της κοντά στον ισημερινό.
Έπειτα, από το 1991 και μετά οπότε και έγιναν εκλογές, η κυβέρνηση έγινε πολυκομματική και εγκαινιάστηκε ένα νέο σύστημα οικονομικής ανάπτυξης. Η οικονομική πολιτική στράφηκε προς την ελεύθερη αγορά, την αναζήτηση εταίρων, την δημιουργία εμπορικών δεσμών και την δημιουργία σχέσεων αλληλεξάρτησης. Χαρακτηριστικά, αλλαγές που έγιναν ήταν η ιδιωτικοποίηση των κρατικών εταιριών, η απελευθέρωση του εμπορίου και η αφοσίωση στις εξαγωγές. Αποτέλεσμα ήταν να αυξηθούν σημαντικά τα κρατικά έσοδα. Ουσιαστικά τέθηκαν τότε τα θεμέλια για μια μεικτή οικονομία. Με τη στρατηγική αυτή η χώρα προσπαθούσε να ενισχύσει την βιομηχανία με ιδιωτικές επιχειρήσεις και πρωτοβουλίες, στρέφοντας τις προσπάθειές της στην περεταίρω ανάπτυξη αυτού του κλάδου.
Για τα επόμενα οχτώ χρόνια, η οικονομία των νησιών ακολουθούσε μόνο ανοδική πορεία. Το 2001 οπότε και νίκησε το Κίνημα της Δημοκρατίας, ο προσανατολισμός προς μια φιλελεύθερη οικονομία ενισχύθηκε περεταίρω. Στόχος της κυβέρνησης ήταν η είσοδος στους διεθνείς οικονομικούς θεσμούς και η συμμετοχή στην διεθνή σκηνή της παγκόσμιας οικονομίας. Πρωτοβουλίες που βοήθησαν την ταχεία ανάπτυξη της χώρας εκείνη την περίοδο ήταν η εφαρμογή τεχνολογικών εξελίξεων στις υπηρεσίες, η αφοσίωση στην εξέλιξη της δημόσιας και κοινωνικής διοίκησης και η βελτίωση του επιχειρηματικού προφίλ της χώρας. Έτσι, το ΑΕΠ το 2006 ξεπέρασε το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, φτάνοντας στα 1.8 περίπου δισεκατομμύρια το 2008. Η εσωτερική πολιτική σκηνή εναρμονιζόταν με τις οικονομικές εξελίξεις, λύνοντας έτσι επιτυχώς πολλά ζητήματα της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί πως οι τομείς με τους οποίους ασχολήθηκε αρκετά η κυβέρνηση για την έλευση ευημερίας ήταν η γεωργία και ο τουρισμός. Οι δύο αυτοί κλάδοι της οικονομίας άνθισαν ιδιαίτερα κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου, όπου η χώρα γνώρισε ανάπτυξη. Δυστυχώς η περίοδος αυτή κράτησε μέχρι το 2008.
Τέλος, από το 2010 έως και το 2015, η οικονομία έχει υποστεί κάποια πλήγματα με συνέπεια να υπάρχει αστάθεια στους Ρυθμούς Ανάπτυξης, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα. Πιο συγκεκριμένα, η παγκόσμια οικονομική κρίση που επηρέασε τις οικονομίες όλων των κρατών εκείνη την περίοδο (βλέπε κατάρρευση της Lehman Brothers), οδήγησε στο να βγει εκτός πορείας η οικονομική πολιτική του Πράσινου Ακρωτηρίου για κάποιο διάστημα. Το ΑΕΠ της χώρας παρέμεινε πάνω από τα 1.5 δισεκατομμύρια δολάρια. Από το 2015 το ΑΕΠ της χώρας ακολουθεί μία καθαρά ανοδική πορεία μέσω του τουρισμού και των υπηρεσιών. Ταυτόχρονα οι κυβερνώντες προσπαθούν να βελτιώσουν τις υποδομές του Πράσινου Ακρωτηρίου για διευκόλυνση των εμπορικών δραστηριοτήτων. Σύμφωνα με τελευταία μέτρηση, το ΑΕΠ έφτασε στα 1.9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019.
Προχωρώντας στο διάγραμμα του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αποδεικνύονται ακριβώς τα ίδια σχόλια που έχουν γίνει και παραπάνω. Αναλυτικότερα, έως το 1991 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξανόταν με σταθερούς ρυθμούς φτάνοντας στα 923 δολάρια. Η χώρα εξαρχής αντιλήφθηκε τις αδυναμίες της και προσπάθησε να ανέλθει βασιζόμενη κυρίως στην γεωργία και εξερευνώντας νέες προοπτικές αξιοποίησης του εργατικού δυναμικού για οικονομική ανάπτυξη. Μετά το 1991 και έως το 2002, τα εισοδήματα του πληθυσμού εξακολουθούσαν να αυξάνονται. Ξεπέρασαν τα 1000 δολάρια, φτάνοντας στα 1.400 δολάρια το 2002. Και κατ’ αυτή την περίοδο, η βασική δραστηριότητα της χώρας ήταν ο αγροτικός τομέας, που τώρα είχε συνδυαστεί και με την ανάπτυξη της βιομηχανίας για επεξεργασία της πρώτης ύλης, ώστε τα αγροτικά εμπορεύματα να καταστούν προϊόντα εξαγωγής. Στόχος ήταν να υπάρχει όσο το δυνατό περισσότερο εργατικό δυναμικό το οποίο απασχολείται για να ενισχύεται συνεχώς η παραγωγή. Δηλαδή ο κύριος παραγωγικός συντελεστής της οικονομίας του Πράσινου Ακρωτηρίου εκείνη την περίοδο ήταν η εργασία. Στη συνέχεια, από το 2002 έως και το 2009 η πορεία του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν και πάλι μόνο ανοδική. Κατάφερε να τριπλασιαστεί, αφού από τα 1.401 δολάρια έφτασε στα 3.721 δολάρια. Το γεγονός αυτό κατέταξε τη χώρα ανάμεσα στις χώρες μεσαίου εισοδήματος. Μετά το πλήγμα της οικονομικής κρίσης υπήρξε κάποια απορρύθμιση από το 2009 έως το 2015. Συγκεκριμένα, αν και η πτώση του Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ ήταν χαμηλή (περίπου 300-400 δολάρια κατά μέσο όρο), επηρέασε σίγουρα κατά ένα σημαντικό βαθμό την απασχόληση και την πορεία της παραγωγής. Οι τιμές του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμάνθηκαν από 3.378 δολάρια έως 3.043 δολάρια. Μετά από τις προσπάθειες που έγιναν για να ξεπεραστούν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης, το κατά Κεφαλήν ΑΕΠ ανέρχεται στα 3.600 δολάρια, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις. Το Πράσινο Ακρωτήρι έχει καταφέρει να αναπτυχθεί και να συμβαδίσει με τα πρότυπα της διεθνούς οικονομίας.
Συμπερασματικά, το σύμπλεγμα των νησιών του Πράσινου Ακρωτηρίου αποτελεί μια εξαίρεση ανάμεσα στα αφρικανικά κράτη. Δεν έχει αποτελέσει επίκεντρο πολιτικών συγκρούσεων και αναταραχών, δίνοντας στην οικονομία κάθε ευκαιρία για άνθιση και για εξέλιξη μέσα στο ανταγωνιστικό διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Όπως φάνηκε από τα παραπάνω οικονομικά μεγέθη, έχει καταφέρει να αξιοποιήσει πλήρως τις ευκαιρίες που του έχουν δοθεί στον γεωργικό και τουριστικό τομέα προσελκύοντας ξένες επενδύσεις και ευκαιρίες για περεταίρω ανάπτυξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Cape Verde, Nation Line, Retrieved from here
- Membership of International organizations of Cape Verde, Περιοδικό Fortune, Retrieved from here
- Cape Verde: Country on the West Coast of Africa, Retrieved from here
- Cape Verde Profile Timeline, BBC, Retrieved from here
- Cape Verde: Politics, government, and taxation, Retrieved from here
- Cape Verde Country Profile, Retrieved from here
- Economy, Cape Verde Website, Retrieved from here
- Cape Verde, African Development Bank, Retrieved from here
- The World Bank in Cape Verde, World Bank, Retrieved from here
