Της Γεωργίας Δέδε,
Τι είναι άραγε η Ετερότητα; Τι αφορά και ποιον συμπεριλαμβάνει; Είναι γεγονός πως η Ετερότητα είναι μια έννοια διευρυμένη, η οποία εκτείνεται σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής, κι έχει συνδεθεί άρρηκτα με την προάσπιση αναφαίρετων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς, ωστόσο, να έχει προσδιοριστεί με σαφήνεια.
Ξεκινώντας, η Ετερότητα συνδέεται με την έννοια της διαφορετικότητας, της διαφοράς, δηλαδή, από τα χαρακτηριστικά που συγκροτούν την ταυτότητα του εαυτού. Με τον τρόπο αυτό, η διαφοροποίηση ενός ατόμου ή μιας ομάδας στις κοινωνικές διαστάσεις της εθνικής ταυτότητας, της πολιτισμικής καταγωγής, της γλώσσας, του θρησκεύματος, της ηλικίας, του φύλου, του σεξουαλισμού προσανατολισμού ή της εκπαίδευσης σε σχέση με άτομα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος, συνιστούν την έννοια της ετερότητας. Η ετερότητα εναντιώνεται στην ομοιογένεια, μια κατάσταση όπου τα άτομα διαθέτουν κοινά κοινωνικά χαρακτηριστικά, και ως εκ τούτου πολλές φορές εμφανίζεται ως τροχοπέδη της κοινωνικής συνοχής. Είναι γεγονός πως την σύγχρονη εποχή, η ελεύθερη διακίνηση ιδεών, κεφαλαίων, αγαθών και ανθρώπων, με λίγα λόγια η παγκοσμιοποίηση, συνθέτουν μια εικόνα πολυμορφίας που συνοδεύεται από την αμφισβήτηση του γνώριμου, του κοινώς αποδεκτού. Στο μυαλό πολλών, η ετερότητα αποτελεί το άκρον άωτον της ενότητας και της ομοψυχίας. Είναι μήπως η ετερότητα η πηγή όλων των δεινών των σύγχρονων κατακερματισμένων κοινωνιών; Η απάντηση είναι σαφής και ρητή. Όχι.
Η ετερότητα έχει πολλά να προσφέρει. Βασική προϋπόθεση διαχείρισής της αποτελούν ο σεβασμός και η αμοιβαιότητα. Μέσω αυτής, μπορούμε να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας και τα όριά μας, να επικοινωνούμε με το διαφορετικό με όρους ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης, να αγκαλιάζουμε και να αξιοποιούμε την ποικιλία οπτικών, εμπειριών και διαφορών υπέρ μας, θέτοντας ένα θετικό πρόσημο μπρος σε κάθε μορφή «έτερου» και «αλλότριου», με στόχο την κοινωνική ευημερία, όπου ο καθένας μόνος του και συνάμα όλοι μαζί, βάζουμε το λιθαράκι μας για την κοινωνική ευημερία.
Παραδοσιακά, η απόρριψη της ετερότητας εκπορεύεται από τις συντηρητικές πολιτικές φωνές. Ο αποκλεισμός και η φίμωση των μορφών της ετερότητας έχει αποτελέσει μείζον ζήτημα τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η κρίσιμη, αλλά «άχαρη» και θρασύδειλα αναποτελεσματική διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος που οδήγησε στην διαμόρφωση πολλαπλών στρατοπέδων συγκέντρωσης προορισμένων για ανθρώπους-απορρίμματα, δηλαδή πρόσφυγες και μετανάστες, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της χώρας, σε συνδυασμό με τις εθνικιστικές κορόνες ενός παλιομοδίτικου αλυτρωτισμού στο εσωτερικό (Μακεδονικό ζήτημα και οι περίφημοι «μακεδονομάχοι», τα πρόσφατα γεγονότα του Μαρτίου με τους αβοήθητους πρόσφυγες και μετανάστες να ψάχνουν λιμάνι), αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα μιας μορφής διαχείρισης της ετερότητας που αυστηροποιούν τα διακριτικά όρια μεταξύ των ατόμων και των κοινωνικών ομάδων, υπερτονίζουν τις διαφορές, κι ενισχύουν την ρητορική του μίσους και της κοινωνικής εσωστρέφειας. Θα τολμούσαμε να πούμε πως οι μάταιες προσπάθειες ομογενοποίησης κι εξάλειψης κάθε μορφής ετερότητας, οδηγεί στην ανάδυση ανισοτήτων, διακρίσεων, στην καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι εν τέλει στην κοινωνική απορρύθμιση.
Η ετερότητα βρίσκεται παντού γύρω μας, ενώ ο σεβασμός σε κάθε μορφή αυτής θεσμοθετείται ως αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα. Η αποδοχή αυτής δεν είναι θέμα επιλογής, είναι θέμα λογικής. Οι κοινωνίες αλλάζουν, οι κοινωνίες αναπτύσσονται, και ο δρόμος της υγιούς ανάπτυξης είναι ο δρόμος μπροστά μας.
