Της Μαρίας – Ειρήνης Τζαμάκου,
Το έγκλημα τελέστηκε. Τώρα βρισκόμαστε στο στάδιο της εξιχνίασής του. Ποια στοιχεία θα εξετασθούν προκειμένου να έρθει στο φως η αλήθεια; Η ομολογία του κατηγορουμένου και οι μάρτυρες σε συνδυασμό με τα δακτυλικά, γενετικά (ανάλυση DNA) και χημικά (ανάλυση ισοτόπων πολλών στοιχείων με φασματογράφο) ίχνη αποτελούν τα σημαντικότερα αποδεικτικά στοιχεία. Οι περισσότερες εγκληματικές ενέργειες έχουν ως αποτέλεσμα τη γένεση ιχνών είτε πάνω στον δράστη είτε στον τόπο του εγκλήματος, γιαυτό και η συλλογή και η αξιοποίησή τους κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική.
Από τα παραπάνω τρία είδη ιχνών (δακτυλικά, γενετικά και χημικά), τα δακτυλικά αποτυπώματα αποτελούν την πιο καθιερωμένη μέθοδο εξακρίβωσης της ταυτότητας του δράστη. Η δακτυλοσκοπική, όπως ονομάζεται, αποτελεί μια αλάνθαστη μέθοδο, χάρη στο αμετάβλητο, το αναλλοίωτο και το ανόμοιο των δακτυλικών αποτυπωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι θηλοειδείς γραμμές των δακτύλων από τον τέταρτο μήνα της κύησης και έπειτα παραμένουν αμετάβλητες, αναλλοίωτες, ακόμη κι αν καταστράφηκε η επιδερμίδα του δακτύλου και τέλος, τα χαρακτηριστικά τους είναι διαφορετικά από άτομο σε άτομο.
Πιο συγκεκριμένα, λοιπόν, το αποτύπωμα σχηματίζεται από ιδρώτα που βγαίνει από τους πόρους των θηλοειδών γραμμών κατά την επαφή με μια επιφάνεια. Η εικόνα που σχηματίζεται στην επιφάνεια επηρεάζεται από το σχήμα των πόρων των θηλοειδών γραμμών και από την ποσότητα του ιδρώτα. Η ποιότητα των αποτυπωμάτων μπορεί να εξαρτάται από περιστασιακούς παράγοντες, όπως η διάρκεια επαφής με την επιφάνεια, το είδος της επιφάνειας που ακούμπησε ο δράστης και η ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόταν (ταραγμένος κ.λπ.). Η σημαντικότερη πρόκληση, όμως, είναι η διατήρηση ανέπαφων των επιφανειών και των αντικειμένων του τόπου του εγκλήματος. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει η συλλογή των στοιχείων να γίνει στον μικρότερο δυνατό χρόνο, προκειμένου να εξασφαλιστεί παράλληλα ότι τα αποτυπώματα δεν θα αλλοιωθούν ή δεν θα καταστραφούν εξαιτίας της διαμεσολάβησης μεγάλου χρονικού διαστήματος από την αποτύπωση μέχρι την ανεύρεση.
Τα δακτυλικά αποτυπώματα δεν είναι πάντα ευδιάκριτα. Στον χώρο του εγκλήματος ανευρίσκονται κατ΄ εξοχήν και λανθάνοντα αποτυπώματα. Πρόκειται για ίχνη, των οποίων η επεξεργασία και η συλλογή αποτελεί επίπονη διαδικασία, διότι δεν είναι εύκολα ορατά. Η βασική τεχνική για την εμφάνισή τους είναι η επικάλυψη τους με μια πολύ λεπτή σκόνη και η χρήση ενός «εμφυσητήρα», μιας συσκευής που μοιάζει με ψεκαστήρα αρώματος. Επίσης, μπορούν να αποκαλυφθούν με δέσμες ακτίνων laser.
Πώς γίνεται η λήψη των αποτυπωμάτων;
Σε μια πρωτότυπη σειρά δακτυλικών αποτυπωμάτων λαμβάνονται δύο σειρές αποτυπωμάτων. Τα πρώτα λαμβάνονται σε 10 αριθμημένα μέρη. Κάθε δάκτυλο καλύπτεται με μελάνι και στη συνέχεια κυλιέται από τη μια του άκρη έως την άλλη, σε όλη την επιφάνεια, έτσι ώστε να καταγραφούν οι ανάγλυφοι σχηματισμοί που βρίσκονται γύρω από την καμπύλη του δακτύλου. Στη συνέχεια λαμβάνονται τα ίδια 10 αποτυπώματα ως απλά εντυπώματα, δίχως να κυλιστούν. Αυτό γίνεται κατά κύριο λόγο για να εξασφαλιστεί ότι τα ίδια αποτυπώματα λαμβάνονται με τη σωστή σειρά, αφού έχουν υπάρξει περιπτώσεις κατά τις οποίες οι κατηγορούμενοι πρότειναν τα δάχτυλά τους με λανθασμένη σειρά ή κατάφεραν να δώσουν δύο φορές τα αποτυπώματα του ίδιου χεριού.
Τα δακτυλικά αποτυπώματα είναι μέσα που υπόσχονται ύψιστη ακρίβεια ταυτοποίησης. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν ότι τα αποτυπώματα υποδηλώνουν ότι ο ύποπτος «πέρασε» από τον τόπο του εγκλήματος και όχι ότι αναγκαστικά διέπραξε το έγκλημα. Αυτός είναι, άλλωστε, και ο λόγος που γίνεται διαχωρισμός των «υπόπτων» και των «δικαιολογημένως θιξάντων» δακτυλικών αποτυπωμάτων. Σε κάθε περίπτωση, τα αποδεικτικά μέσα εκτιμώνται ελεύθερα από τον δικαστή στην ποινική δίκη (άρθρο 177 ΚΠΔ) και σε αστυνομικό επίπεδο είναι γεγονός ότι όλα τα αποδεικτικά μέσα χρειάζονται ενισχυτική μαρτυρία, προκειμένου να στοιχειοθετηθεί κατηγορία, η οποία δεν θα καταδικάζει έναν αθώο, αλλά θα είναι αμερόληπτη και θα δίνει φως στην αλήθεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δημήτρης Κιούπης, «Δικαστική Ψυχολογία και Ψυχιατρική», Νομική Βιβλιοθήκη, 2η έκδοση εμπλουτισμένη
- “Δακτυλικά αποτυπώματα”, άρθρο στο odigosautoprostasias.blogspot.com, διαθέσιμο εδώ
