Της Φωτεινής Λεγάκη,
Σήμερα, 13 Φεβρουαρίου, γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου. Το μέσο αυτό, μετρώντας πολλά χρόνια από την παρθενική του εμφάνιση το 1895, αποτελεί μέχρι και σήμερα κομμάτι της καθημερινότητάς μας, μια υπέροχη συντροφιά, ένας τρόπος ενημέρωσης αλλά και ψυχαγωγίας. Για τους τυχερούς δε, που έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται ή να ασχολούνται με αυτό, είναι ένας ξεχωριστός τρόπος επικοινωνίας και ανταλλαγής ιδεών. Με αφορμή, λοιπόν, τη σημερινή ημέρα, ας μάθουμε λίγα πράγματα για την ιστορία του κι ας αισθανθούμε -έστω νοερά- πως είμαστε στον αέρα, συζητάμε και μοιραζόμαστε απόψεις με τους ακροατές!
Το ραδιόφωνο είναι αυτό που θα βάλεις αμέσως μόλις μπεις στο αυτοκίνητο το πρωί πριν πας στη δουλειά, τις χαλαρές Κυριακές που σηκώνεσαι, φτιάχνεις καφέ και χορεύεις υπό τις μελωδίες του ή κάποιο βράδυ -άνευ κορωνοϊού- που οδηγείς μόνος. Σε κάνει να ξεχνιέσαι, να ηρεμείς, να χαλαρώνεις, να εκφράζεσαι αλλά και να ενημερώνεσαι. Είναι εκείνο το μέσο που, μολονότι δεν έχει τη δύναμη της εικόνας, όπως η τηλεόραση, καταφέρνει να σε συγκινήσει και να σε συνεπάρει με τους όμορφους ήχους του…
Πρόκειται για ένα μέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης, η λειτουργία του οποίου στηρίζεται στην ασύρματη και ενσύρματη μετάδοση, μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, εκπομπών ήχου ενημερωτικού, μορφωτικού ή ψυχαγωγικού περιεχομένου. Η ιστορία του ξεκινάει πολλά χρόνια πριν. Παρότι μέχρι και σήμερα «πατέρας» του ραδιοφώνου θεωρείται ο Ιταλός Guglielmo Marconi, υπήρξαν πολλοί επιστήμονες που σχεδόν παράλληλα, ερευνούσαν και ανακάλυπταν σημαντικά στοιχεία που οδήγησαν εν τέλει στην εφεύρεσή του.
Η αρχή όλων ήταν αναμφίβολα η διατύπωση της ηλεκτρομαγνητικής θεωρίας από το Βρετανό James Clerk Maxwell, το 1873, που λίγο αργότερα, το 1887, αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο ο Γερμανός φυσικός Heinrich Hertz με την παραγωγή στο εργαστήριό του ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Το 1894, ο Βρετανός Oliver Lodge απέδειξε ότι τα ραδιοκύματα δύνανται να μεταφέρουν μηνύματα ακόμα και με απόσταση κάποιων μέτρων. Πράγματι, ο Marconi επιδίωξε το 1895 να μεταδώσει μήνυμα μέσω ραδιοκυμάτων σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός μιλίου και το κατόρθωσε. Έκτοτε, και μέχρι το 1906, έγιναν πολλές ακόμη παρόμοιες προσπάθειες που οδήγησαν σε μια επιτυχημένη ασύρματη επικοινωνία και τηλεγραφία, ωστόσο, επρόκειτο μόνο για σήματα Μορς και όχι για μετάδοση ομιλίας.
Η μεγάλη εξέλιξη ήρθε από τον Αμερικανό εφευρέτη Reginald Fessenden, ο οποίος, το 1906, μετέδωσε για πρώτη φορά ταυτόχρονα ομιλία και μουσική σε απόσταση αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων, θέτοντας ισχυρά θεμέλια για τη διαμόρφωση του ραδιοφώνου όπως το γνωρίζουμε. Στη συνέχεια, ο επίσης Αμερικανός Lee de Forest εφηύρε τη ραδιοφωνική λυχνία, επιτυγχάνοντας σε μεγάλο βαθμό την ενδυνάμωση αδύναμων ραδιοφωνικών σημάτων. Για τα επόμενα 50-60 χρόνια, η λυχνία αυτή αποτέλεσε τη βασική μορφή ραδιοφώνου. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το ραδιόφωνο χρησιμοποιήθηκε για την επικοινωνία των στρατευμάτων και εξαιτίας αυτού, επετεύχθη μια κάποια περαιτέρω εξέλιξη των έως τότε εφευρέσεων. Πλήθος ραδιοερασιτεχνών λειτουργούσαν ήδη από το 1910 στις Η.Π.Α., ενώ το 1912 η αυξημένη παρουσία τους συνετέλεσε στη ψήφιση του πρώτου ρυθμιστικού νόμου για τη ραδιοφωνία. Ημερομηνία σταθμός υπήρξε η 20ή Νοεμβρίου 1920, όταν λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που συνεχίζει να εκπέμπει μέχρι και σήμερα.
Από το 1930 έως και το 1950 το ραδιόφωνο έζησε τη «χρυσή εποχή» του. Η επιρροή που ασκούσε ήταν ιδιαίτερα σημαντική και ισχυρή, κάτι που αποδεικνύεται και από το περιστατικό της 30ής Οκτωβρίου 1938 οπότε και η ραδιοφωνική μεταφορά του βιβλίου του Βρετανού Herbert George Wells «Ο πόλεμος των κόσμων», έκανε χιλιάδες Αμερικανούς να πιστέψουν ότι είχε γίνει εισβολή εξωγήινων από τον πλανήτη Άρη!
Στην Ελλάδα, το ραδιόφωνο έκανε την εμφάνισή του το 1928, όταν ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στη χώρα εξέπεμψε στη συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη, έπειτα από προσπάθειες που γίνονταν ήδη από το 1923. Ο ραδιοηλεκτρολόγος Χρήστος Τσιγγιρίδης λειτούργησε με δική του πρωτοβουλία τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό, ενώ το 1938, ιδρύθηκε και λειτούργησε στην Αθήνα ο πρώτος εθνικός σταθμός. Τέλος, το 1945 ιδρύθηκε και το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας, το οποίο ανέλαβε την ευθύνη λειτουργίας της κρατικής ραδιοφωνίας. Η δεκαετία του 1990 αποτέλεσε την πιο «δυνατή» δεκαετία του εγχώριου ραδιοφώνου, με την απότομη αύξηση των ιδιωτικών ραδιοφωνικών σταθμών.
Όσον αφορά την Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου, αρχικά καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO, στις 29 Σεπτεμβρίου 2011, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου. Η αρχική ιδέα, μάλιστα, ήταν η ημέρα να γιορτάζεται στις 30 Οκτωβρίου, σε ανάμνηση του γεγονότος με τον «Πόλεμο των Κόσμων». Ωστόσο, η UNESCO επέλεξε τελικά τη σημερινή ημέρα, καθώς σαν σήμερα το 1946 λειτούργησε για πρώτη φορά το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.
Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου σαν ένα μέσο που μας ενημερώνει, μας ψυχαγωγεί και μας εκφράζει! Παράλληλος στόχος είναι και η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών, αλλά και η προώθηση της πρόσβασης στο ραδιόφωνο, έτσι ώστε όλο και περισσότεροι από εμάς να έχουμε πρόσβαση στην πληροφόρηση και τη μαγεία που προσφέρει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2007, Τόμος 31
- Ραδιόφωνο, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- «13 Φεβρουαρίου: Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου», gr, διαθέσιμο εδώ
- «Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου», Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου: All we hear is Radio ga ga, Plaisio Blog, διαθέσιμο εδώ
