Της Διώνης Ζούβελου,
H χιλιοειπωμένη έννοια της «κοινωνίας» ορίζεται από τους κοινωνιολόγους ως το σύνολο των ανθρώπων που συμβιώνουν σε κάποιον τόπο ή σε μία ιστορική περίοδο και έχει είτε ευρεία (ανθρωπότητα) είτε στενή εφαρμογή (ομάδες ανθρώπων στο χώρο και τον χρόνο). Η κοινωνία προστατεύεται μόνο απ’ αυτούς που νιώθουν την πραγματική ανάγκη να ανήκουν σ’ αυτή, απ’ αυτούς που ενδιαφέρονται να επιτύχουν κοινωνικά και «πολιτισμικά» και δεν μιλάμε αυτή την στιγμή για κοινωνικές διαβαθμίσεις, αριστερούς, δεξιούς, απολιτίκ και πολιτικές συσπειρώσεις, άλλα για το έμφυτο αίσθημα διατήρησης της ανθρώπινης φύσης και κληρονομιάς. Με την νέα τάξη πραγμάτων τα υπαρξιακά ερωτήματα είναι πολλά και μόνο οι μικρονοϊκοί δεν έχουν παρατηρήσει ότι η σύγχρονη κοινωνική ακεραιότητα είναι υπό αμφισβήτηση. Ως κοινωνική κατάρρευση εννοούμε την πτώση μιας πολύπλοκης κοινωνίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την απώλεια πολιτιστικής ταυτότητας, από την πτώση της κυβέρνησης και την άνοδο της βίας ή την φυσική καταστροφή.
Δυσοίωνες οι προβλέψεις για την ζωή πολλών όντων, μαζί και των ανθρώπων, για τις επόμενες δεκαετίας, καθώς η περιβαλλοντική κατάσταση πλέον είναι μη ανατρέψιμη, απλά γίνεται πιθανόν μια προσπάθεια επιβράδυνσης των επιπτώσεων. Και, καθώς η κοινωνία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το περιβάλλον απ’ το οποίο «στεγάζεται», η ανερχόμενη περιβαλλοντική καταστροφή θα οπισθοδρομήσει την ανθρωπότητα, καθώς δεν θα της επιτρέπει κάποια παραπάνω πνευματική εξέλιξη εις βάρος της.
Βέβαια, οι καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες, δεν υπήρξαν ποτέ αρκετές, ώστε να συγκινήσουν ένα όν δυνάστη, καταπιεστικό μονάρχη και δούλο των ακόρεστων αναγκών του, όπως ο άνθρωπος. Οι πορείες και οι δημόσιες κατακραυγές πλέον είναι διακοσμητικά αλαλιάσματα μπροστά στην τραγικότητα της κατάστασης, χρειάζεται αναθεώρηση παγκόσμιας οικονομικής διαχείρισης και ανιδιοτελής πολιτική ή τουλάχιστον η οικονομία να οικειοποιηθεί την φύση. Όμως, η κοινωνική κατάρρευση που επέρχεται είναι περισσότερο πνευματική παρά περιβαλλοντική, η ερημοποίηση περιοχών και η μετατροπή τους σε ρυπογόνα κέντρα δεν είναι μόνο κάποια ανθρώπινη κερδοφόρα διαδικασία, αλλά αποτέλεσμα μιας πολιτισμική φτωχοποίηση ή αλλιώς μιας λεγόμενης «οικοκτονίας».
Σε πολλές ιστορικές κοινωνικές καταρρεύσεις προηγήθηκε η πνευματική περιστολή και η πληθυσμιακή συρρίκνωση. Οι φρενήρεις ρυθμοί ζωής, η απουσία κίνητρου και ο κρατικός παρεμβατισμός έχουν διαμορφώσει έναν ομογενοποιημένο δυτικό κόσμο, ο οποίος πάσχει απ’ την βαθύτατη ψευδαίσθηση ότι έχει την δύναμη να επηρεάσει τους πολιτικούς μηχανισμούς γύρω του. Δεν υπάρχει κοινή γνώμη, υπάρχει ανταλλαγή ιδεών και ιδανικών που δεν θα αξιωθούν ποτέ με την ανάλογη απήχηση, διότι η πνευματικότητα δεν συμβάδιζε ποτέ με τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Δεν υπάρχει κοινή γνώμη, διότι η κοινή γνώμη αποτελεί μια «συνήχηση» αδαών που αδυνατούν να υιοθετήσουν βασικές κοινωνικές ευαισθησίες και στοιχειώδεις επιστημονικές γνώσεις. Δεν υπάρχει κοινή γνώμη, γιατί η «εκτός των τειχών» μόρφωση θεωρείται απ’ τους ευέξαπτους προνόμιο των δεξιών και κομματοποιημένων, αυτοαποκαλούμενων διανοούμενων και η ανάγκη εξάλειψης των κακώς κειμένων θεωρείται η αντικοινωνική συμπεριφορά ενός αριστεριστή. Τεχνοκρατική εκπαίδευση, απουσία ανθρωπιστικής παιδείας και τεχνών που προωθούν τον πολιτισμό. Αντί για πολιτισμό, γίνεται λόγος για την «νεωτερικότητα» της Ευρώπης, τον ιστορικό υλισμό και τον διεθνισμό των πάντων για χάρη της παγκοσμιοποιημένης αγοράς.
Ο μοντέρνος αμόρφωτος νομίζει ότι ο αντιρατσισμός είναι η αρνησιπατρία και η απομάκρυνσή του απ’ την κουλτούρα και τον πολιτισμό του. Έτσι, αυτός ο ισοπεδωτικός διεθνισμός είναι και γενέτειρα του εθνικισμού, καθώς ο εξίσου αμόρφωτος επαρχιώτης θα προσπαθήσει με αντικοινωνικό και αντιδημοκρατικό στίγμα να «διαφυλάξει» το όνομα της καταγωγής και του πολιτισμού του. Το αποτέλεσμα είναι: τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα (μαζί και με τους αδιάφορους βέβαια) να λογομαχούν αιώνια, απουσία πολιτικοποίησης, ο πολιτισμός πολλών χωρών να αφανίζεται σιωπηρά και ταυτόχρονα στο παρασκήνιο να εξελίσσεται ένα πολιτικό και οικονομικό παιχνίδι που ευνοείται από τις κυνομαχίες μεταξύ ανθρώπων. Η σύγχρονη κοινωνική κατάρρευση συνεχίζεται πολιτισμικά και ταυτόχρονα περιβαλλοντικά και ο εκθέτης για την αντίστροφη μέτρηση αυξάνεται. Σ’ αυτήν την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, χωρίς καμία σύγχρονη πολιτισμική ιδιαιτερότητα αφιερώνω την φράση: «Δεν κράτησε η διάρκεια τον λόγο της, ηρεμούν ερημώνοντας όλα», της Κικής Δημουλά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Societal collapse, Wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνική κατάρρευση, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Physicists: 90% Chance of Human Society Collapsing Within Decades, ecowatch.com, διαθέσιμο εδώ
