Της Θένιας Λαμπρινουδάκη,
Με αφορμή το κύμα καταγγελιών που έχει ξεσπάσει τις τελευταίες ημέρες στο χώρο του θεάματος και όχι μόνο, πολλοί μιλούν και καταγγέλλουν πράξεις γενετήσιου χαρακτήρα που προσβάλλουν τη γενετήσια και ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προκαλώντας έτσι την απορία πολλών ως προς το ποιες είναι αυτές οι πράξεις και τι εν τέλει περιλαμβάνουν. Στον Ελληνικό Ποινικό Κώδικα τυποποιείται ξεχωριστή διάταξη για το έγκλημα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στο άρθρο 337 το οποίο αναφέρει: «Όποιος με χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, με γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα την τιμή άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση». Πρόκειται για μια αρκετά αόριστα διατυπωμένη διάταξη που χωρεί ερμηνεία ως προς τις έννοιες που τυποποιεί. Σύμφωνα με τις κρατούσες απόψεις οι χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα είναι εκείνες που με την κίνηση του χεριού προσβάλλουν την τιμή και την αξιοπρέπεια του θύματος χωρίς ωστόσο να φτάνουν σε βαθμό ασελγών πράξεων. Για παράδειγμα, το φιλί, το χάδι σε περιοχές γενετήσιες θεωρούνται ασελγείς χειρονομίες. Η δεύτερη περίπτωση που υπάγεται στο ανωτέρω έγκλημα δεν αφορά την έμπρακτη χειρονομία ή πράξη αλλά την πρόταση που έχει ως περιεχόμενο όχι την σωματική επαφή αλλά την τέλεση βαρύτερης σημασίας ασελγών πράξεων π.χ. συνουσία. Αντιθέτως προτάσεις μικρότερης σημασίας όπως η πρόταση για ένα φιλί ή ένα χάδι που δεν έχουν την ίδια βαρύτητα λογίζονται μόνο ως εξύβριση. Οποιαδήποτε πρόταση γενετήσιου χαρακτήρα δεν συνιστά αυτομάτως έγκλημα καθώς πρέπει να γίνεται με τρόπο που μειώνει την τιμή του θύματος. Για παράδειγμα η πρόταση ενός αγοριού στην κοπέλα του να έρθουν σε σωματική επαφή δεν κρίνεται ως έγκλημα εν αντιθέσει με τη πρόταση του ίδιου σε μια άγνωστη κοπέλα. Σύμφωνα με τον νόμο, η πρόταση αυτή μάλιστα απαιτείται να θίγει την τιμή κατά τρόπο βάναυσο, δηλαδή με αγένεια μειώνοντας την αξιοπρέπεια του. Υποστηρίζεται πως απαραίτητη προϋπόθεση είναι να αισθανθεί το θύμα ενόχληση. Σύμφωνα όμως με την κρατούσα άποψη αυτό είναι ένα αρκετά υποκειμενικό στοιχείο στο οποίο δεν μπορεί να στηριχτεί ο άδικος χαρακτήρας της πράξης. Ένα θύμα αρκετά ευαίσθητο που καταγγέλλει προτάσεις γενετήσιου χαρακτήρα δεν στοιχειοθετεί αυτομάτως την τέλεση του εγκλήματος αν οι πράξεις αυτές δεν μείωσαν πράγματι την τιμή του. Αντιστρόφως, ένα θύμα που δεν καταγγέλλει μια χειρονομία γενετήσιου χαρακτήρα επειδή κατά το ίδιο δεν είναι ενοχλητική δε σημαίνει πως η πράξη αυτή δεν είναι άδικη. Σε κάθε περίπτωση το θύμα είναι εκείνο που νομιμοποιείται για την υποβολή έγκλησης κατά του δράστη.
Στο ίδιο άρθρο του ποινικού κώδικα αναφέρεται και το έγκλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο: «Όποιος προβαίνει σε χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα ή διατυπώνει προτάσεις για τέλεση γενετήσιων πράξεων σε πρόσωπο που εξαρτάται εργασιακά από αυτόν ή εκμεταλλευόμενος την ανάγκη ενός προσώπου να εργαστεί, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.» Τα ίδια στοιχεία που εξετάστηκαν προηγουμένως απαιτούνται να συντρέχουν και εδώ με πρόσθετη προϋπόθεση το θύμα να είναι εργαζόμενο και ο δράστης να εκμεταλλεύεται την εργασιακή του θέση ή την ανάγκη του για εύρεση εργασίας. Εκμετάλλευση σημαίνει πως επωφελείται μια κατάσταση, χρησιμοποιώντας τη ως ευκαιρία για να πετύχει κάποιο σκοπό. Από το γράμμα του νόμου γίνεται αντιληπτό πως δράστης μπορεί να είναι μόνο ο εργοδότης ή κάποιος ιεραρχικά ανώτερος σε δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση. Μπορεί να είναι ακόμα κάποιος άλλος εργαζόμενος ή πελάτης εφόσον δύναται να εκμεταλλευτεί τη θέση του εργαζομένου.
Σήμερα εκτός από τις καταγγελίες που ήδη γνωρίζουμε είναι γεγονός πως οι καταγγελίες ιδίως από ανήλικα άτομα ολοένα και πληθαίνουν. Ο νομοθέτης με σκοπό την προστασία της ανηλικότητας έχει θεσπίσει στο ίδιο άρθρο επιβαρυντικές περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δράστης τιμωρείται βαρύτερα σε περίπτωση που το θύμα είναι ανήλικο αλλά και την περίπτωση όπου έχουμε προσβολή της αξιοπρέπειας με ανήλικο δράστη. Σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα οι γενετήσιες πράξεις μεταξύ ανηλίκων κάτω των δεκαπέντε ετών δεν τιμωρούνται παρά μόνο εάν η διαφορά ηλικίας τους είναι μεγαλύτερη από τρία έτη.
Οι νομικές διατάξεις που προστατεύουν τη γενετήσια αξιοπρέπεια στον νέο Ποινικό Κώδικα τυποποιούνται με τη μορφή πλημμελήματος και τιμωρούνται με φυλάκιση προκαλώντας την αντίδραση πολλών και κυρίως των θυμάτων που ζητούν αυστηρότερες ποινές.
Πηγές
- “ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩN” Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, σελ 219-227
