Της Ερμιόνης Μπάδα,
Έχοντας ήδη κλείσει ένα μήνα από την εκλογική αναμέτρηση και με τον Πρόεδρο Faustin-Archange Touadéra να επανεκλέγεται για νέα προεδρική θητεία μετά τις εκλογές στις 27 Δεκεμβρίου 2020, η χώρα αντιμετωπίζει τη σοβαρή επιδείνωση της κατάστασης και τον εκ νέου συντονισμό των αντιπολιτευτικών και αντικυβερνητικών ομάδων και επαναστατών. Η άρνηση αποδοχής της εκλογικής έκβασης είναι το κίνητρο των παραδοσιακών αντιπολιτευτικών ενόπλων ομάδων και επαναστατών να ξαναπιάσουν τα όπλα και υπό ένα νέο συνασπισμό να οργανώσουν επιθέσεις προς τις κυβερνητικές δυνάμεις. Οι πληροφορίες των υπηρεσιών των Ηνωμένων Εθνών για τέτοιου είδους δράσεις δεν ήταν ικανές να προετοιμάσουν για το αποτέλεσμα, κάτι που έχει θέσει σε κίνδυνο την κρατική ασφάλεια αλλά και την κυβερνητική ακεραιότητα. Τα προβλήματα, ωστόσο, είναι ζωτικότερα και πλήττουν τον κυρίως πληθυσμό και τους υπέρμαχους της εξομάλυνσης της κατάστασης.
Πιθανολογείται ότι ο πρώην Πρόεδρος François Bozizé, αφού εκδιώχθηκε το 2013 από τους επαναστάτες Seleka, πυροδοτώντας έναν εμφύλιο μεταξύ ενόπλων ομάδων, κυρίως χριστιανών και μουσουλμάνων, και μετά την απαγόρευση της υποψηφιότητάς του από το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας για τις τρέχουσες εκλογές, ήρθε σε επαφή με τους επαναστάτες και υποκίνησε κατ’ αυτό τον τρόπο την προ και μετεκλογική βία. Απώτερος σκοπός του ήταν να εμποδίσει τη διεξαγωγή της εκλογικής αναμέτρησης αρχικά, κάτι που δεν επετεύχθη, και να αναλάβει σε δεύτερο χρόνο τα ηνία, «προελαύνοντας» στην πρωτεύουσα. Οι περισσότερες επαναστατικές ομάδες είχαν υπογράψει συμφωνία για εκεχειρία το 2019, εντούτοις φαίνεται πως τελικά η αντιπολιτευτική δράση επανεργοποιήθηκε.
Αυτό γίνεται πρόδηλο με την συγκρότηση και συγκέντρωση ενόπλων αντικυβερνητικών και αντιπολιτευτικών ομάδων στο νέο Συνασπισμό Πατριωτών Για Την Αλλαγή (Coalition Des Patriotes Pour Le Changement-CPC). Επομένως, σε τακτικό επίπεδο, ο ένοπλος αυτός συνασπισμός ελέγχει πλέον περίπου το 70% της χώρας, με τελευταίο επίτευγμά τους την περικύκλωση και τον αποκλεισμό της πρωτεύουσας Bangui και των πολιτών που διαμένουν σε αυτή, ενώ ελέγχουν επίσης και τον οδικό άξονα με το Καμερούν που εξυπηρετεί πολλά κομβόι ανθρωπιστικής αρωγής των Ηνωμένων Εθνών με τρόφιμα και ιατρική περίθαλψη. Ενδεικτικά, αναφέρονται 1.600 φορτηγά, όπου το 1/3 εξ αυτών μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια και προμήθειες και τα οποία έχουν καθηλωθεί στα σύνορα ή σε χειρότερη περίπτωση καταστρέφονται με υλικές αλλά πολύ περισσότερο ανθρώπινες απώλειες. «Στρατηγικός» στόχος των αντικυβερνητικών να εξαναγκάσουν μία θέση στο τραπέζι μίας πιθανής διαπραγμάτευσης.
Από την άλλη πλευρά, την πρωτεύουσα υπερασπίζονται οι κυβερνητικές δυνάμεις υποστηριζόμενες από την ειρηνευτική αποστολή των Ηνωμένων Εθνών, εν ονόματι MINUSCA, η οποία έχει εξουθενωθεί υλικά και αριθμητικά, με τελευταίο χτύπημα την επίθεση σε κομβόι των ΗΕ, λίγες μέρες πριν τις εκλογές με απώλεια τριών κυανόκρανων και πρόκληση τραυματισμών και ζημιών. Μία από τις μεγαλύτερες επιδιώξεις της κυβέρνησης της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας είναι η αίρεση του εμπάργκο όπλων που θεωρείται αιτία της αδυναμίας αντιμετώπισης των ανταρτών και επαναστατών. Παράλληλα, η ειρηνευτική αποστολή επανειλημμένα ζητά για υλική και ανθρώπινη στήριξη και εφοδιασμό, καθώς χάνει σταδιακά τη δυναμικότητα και την αποτελεσματικότητά της.
Σε πρακτικό και ουσιώδες επίπεδο, ο εμφύλιος που αναζωπυρώνεται και εντείνεται στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ισούται με τεράστιες ελλείψεις τροφίμων και ιατρικής φροντίδας για τον πληθυσμό στην ευρύτερη επικράτεια αλλά και στην πρωτεύουσα ειδικότερα. Οι προβλέψεις των ειδικών και του FAO των ΗΕ (Food and Agriculture Organisation) δείχνουν επιδείνωση της πρόσβασης σε σίτιση μέσα στο 2021 και μεγάλο κίνδυνο υποσιτισμού του πληθυσμού και ιδιαίτερα των παιδιών. Οι τιμές των τροφίμων έχουν υποστεί κατακόρυφη αύξηση της τάξεως του 50% μετά τον αποκλεισμό και τον έλεγχο της οδικής «παροχής» από τους επαναστάτες. Ταυτόχρονα, σοβαρό ζήτημα που προκύπτει από την έκρυθμη κατάσταση είναι η εσωτερική πληθυσμιακή μετατόπιση σε πρώτο χρόνο και η μετ’ έπειτα μετανάστευση στις όμορες χώρες. Στατιστικά, αναφερόμαστε σε 100.000 άτομα που μετατοπίστηκαν λόγω της σύρραξης, με το 80% αυτών να δραπετεύουν σε γειτονικά κράτη. Το πιο πρόσφατο περιστατικό σημειώθηκε στα μέσα Ιανουαρίου, όταν 10.000 πρόσφυγες πέρασαν τα σύνορα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, μόνο κατά τη διάρκεια 24 ωρών. Οι πληροφορίες που έρχονται από το πεδίο μιλούν για εικόνες αποκάλυψης και εξαθλίωσης που πρόκειται να γίνουν μονιμότητα και να ενταθούν στο προσεχές διάστημα, αν δεν υπάρξει κάποια κινητοποίηση.
Η κατάσταση κινδυνεύει, αν δεν έχει ήδη, να ξεφύγει εκτός ελέγχου και η κήρυξη έκτακτης ανάγκης από κυβερνητικής πλευράς δεν φαίνεται να αμβλύνει καθόλου τις κινητοποιήσεις των επαναστατών. Το χειρότερο, ωστόσο, έγκειται στο γεγονός ότι οι εμπόλεμοι αντικυβερνητικοί δεν δείχνουν σεβασμό απέναντι στις διατάξεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου αλλά και Δικαίου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, παραβιάζοντας βασικές αρχές ανθρωπισμού αλλά και σεβασμού και προστασίας του άμαχου πληθυσμού, εφόσον δεν επιτρέπουν την πρόσβασή τους σε τρόφιμα και ιατροφαρμακευτικές προμήθειες. Επίσης, δεν δίστασαν να επιτεθούν σε ανθρωπιστικά κομβόι και να προκαλέσουν, εκτός από υλική καταστροφή, και ανθρώπινες απώλειες προστατευόμενου προσωπικού. Όλα τα παραπάνω, δεικνύουν, με εστιασμένη προσέγγιση, την ανησυχητική κατάσταση που επικρατεί στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την οποία αντιμετωπίζει ο λαός της, αλλά και σε ένα ολικό πλάνο, τις αδυναμίες και τα κενά που εμφανίζει η διεθνής δικαιοταξία των ενόπλων συρράξεων στη διασφάλιση της εφαρμογής της από το σύνολο των εμπολέμων που μπορεί να εμπλέκονται, με κύριο θύμα τον άμαχο πληθυσμό που παλεύει για την επιβίωσή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Central African Republic suffers food shortages as rebels cut off capital, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
-
Central African Republic declares emergency as rebels surround Bangui, BBC, διαθέσιμο εδώ
-
Central African Republic’s capital in ‘apocalyptic situation’ as rebels close in, BBC, διαθέσιμο εδώ
