Της Αννίτας Ελισσαίου,
Η αποστολή “Chang’e 5” προσεδαφίστηκε στην επιφάνεια της Σελήνης τον Δεκέμβριο του 2020, όπου και κατάφερε να συλλέξει δείγματα από το έδαφος και το υπέδαφος του πλανήτη, επιστρέφοντάς τα στη Γη για ανάλυση. Όπως υποδηλώνει το όνομά της, η “Chang’e 5” είναι η πέμπτη σε σειρά αποστολή της Κίνας στο φεγγάρι, μέρος της προσπάθειας της χώρας για διεθνή αναγνώριση ως ισχυρή παρουσία του διαστήματος και πρωτοπόρα στη διαστημική τεχνολογία. Την ίδια στιγμή, η ανεξάρτητη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στο διάστημα είναι η βασική πτυχή της κινέζικης διαστημικής πολιτικής και η Σελήνη είναι ο πρώτος σταθμός για την εκπλήρωση των στόχων της.
Το φεγγάρι έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει στην Κίνα πέρα από αναγνώριση και κύρος. Οι σπάνιοι και πολύτιμοι φυσικοί πόροι της Σελήνης έχουν τεράστια αξία για τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και η αξιοποίησή τους θα μπορούσε να είναι το κλειδί για την τεχνολογική και ενεργειακή πρόοδο του πλανήτη μας. Εικάζεται ότι τα αποθέματα των ορυκτών πόρων της Σελήνης θα ωφελούσαν σημαντικά τη βιώσιμη ανάπτυξη της ανθρωπότητας κατά τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, η διαδικασία της εξόρυξης, συλλογής και μεταφοράς των πόρων από τη Σελήνη προς τη Γη παραμένει σήμερα πολύ δύσκολη, απαιτητική και ακριβή. Για τον λόγο αυτό, η Κίνα σχεδιάζει την κατασκευή μιας επιστημονικής βάσης στη Σελήνη υπεύθυνης για την έρευνα και εκμετάλλευση του εδάφους και υπεδάφους του φεγγαριού. Το μεγαλεπήβολο αυτό σχέδιο βρίσκεται ακόμα στα αρχικά του στάδια, αλλά οι επόμενες αποστολές της σειράς Chang’e θα αποσκοπούν στην προετοιμασία για την πραγματοποίησή του.
Τα φιλόδοξα σχέδια για το διάστημα όμως δεν σταματούν εδώ. Τον Φεβρουάριο του 2021 είναι προγραμματισμένη η εκτόξευση της αποστολής “Tianwen 1”, η οποία θα επιχειρήσει να εισέλθει στην τροχιά του Άρη, να προσγειωθεί στον πλανήτη και να εξερευνήσει την επιφάνειά του μέσω ειδικού rover. Αν η αποστολή επιτύχει, η Κίνα θα έχει καταφέρει να κάνει με μία προσπάθεια την ίδια πρόοδο που έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες στη διάρκεια χρόνων. Δεύτερη στην κινεζική ατζέντα είναι η έναρξη των τελικών εργασιών για την κατασκευή του πρώτου μόνιμου διαστημικού σταθμού της Κίνας. Τα αποτελέσματα των αρχικών ετοιμασιών ήταν θετικά, ενώ ο σταθμός πρόκειται να αρχίσει τις λειτουργίες του στα τέλη του 2022, σύμφωνα με την κινεζική διαστημική υπηρεσία. Η ευμενής υλοποίηση του διαστημικού σταθμού θα αποτελέσει μια εναλλακτική επιλογή για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, προάγοντας το status της Κίνας.
Η τελεσφόρηση των διαστημικών σχεδίων θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην Κίνα, καθώς θα διαφημίσει τη δύναμη και την πρόοδο της χώρας, και ειδικά του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο κλείνει φέτος 100 χρόνια από την ίδρυσή του. Ο Πρόεδρος Xi Jinping θα χρησιμοποιήσει τις επιτυχίες στο διάστημα για να παρουσιάσει το κόμμα του ως φορέα επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης, καινοτομίας, σταθερότητας και προόδου. Το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει ιδιαίτερα έντονη παρουσία στον διαστημικό τομέα της χώρας, επιβάλλοντας σε πολλές περιπτώσεις την ιδεολογία του τόσο στην πολιτική όσο και στη δημόσια εικόνα του. Δεν υπάρχει αμφιβολία πάντως ότι απώτερος σκοπός του εθνικιστικού αυτού προγράμματος είναι να αναδειχθεί η Κίνα ως η κυρίαρχη δύναμη του διαστήματος, αφήνοντας τις Η.Π.Α. στη δεύτερη θέση.
Η ανάπτυξη των διαστημικών δυνατοτήτων της Κίνας, ο αυξημένος προϋπολογισμός και η εξέλιξη του ιδιωτικού διαστημικού της τομέα την καθιστούν πλέον έναν ελκυστικό στρατηγικό σύμμαχο σε ό,τι αφορά τη συνεργασία σε επόμενες αποστολές. Ήδη ο Jan Wörner, Γενικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, έχει εκφράσει την ανάγκη σύμπραξης μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Κίνας για μελλοντικά προγράμματα. Ολοένα και περισσότεροι συνεργάτες της NASA στρέφονται προς την Ανατολή, δηλώνοντας την προθυμία τους να ενταχθούν σε μια νέα διαστημική συμμαχία. Αρκετά Μνημόνια Συμφωνίας έχουν υπογραφεί με διεθνή ιδρύματα αλλά και χώρες που συμμετέχουν στο Belt & Road Initiative της Κίνας, με την προοπτική να πάρουν μέρος σε μελλοντικές αποστολές. Η Κίνα φαίνεται ανοιχτή στο ενδεχόμενο διεθνούς συνεργασίας, με βασική προϋπόθεση ωστόσο να έχει αυτή την ηγετική θέση.
Με δεδομένη την πρόοδο του διαστημικού τομέα της Κίνας και τις φιλοδοξίες για το μέλλον, δεν είναι λίγοι αυτοί που εκφράζουν την άποψη ότι οι Η.Π.Α. πρόκειται να μείνουν πίσω, ενώ άλλοι προειδοποιούν ότι η Κίνα αποτελεί απειλή. Πράγματι, παρόλο που η Κίνα δεν είναι ακόμα στο ίδιο επίπεδο με τους Αμερικανούς, η βελτίωση των διαστημικών της συστημάτων και η επένδυση σε νέες τεχνολογίες προκαλεί την ανησυχία ορισμένων ειδικών. Πέρα από την εξερεύνηση και την επιστημονική έρευνα, ο χώρος του διαστήματος στην Κίνα αλλά και παγκοσμίως γίνεται αντιληπτός και ως ένας νέος τομέας της άμυνας, ένα νέο μέσο για τη διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας και ασφάλειας.
Πρόσφατα νομοσχέδια στην Κίνα επιτρέπουν στον στρατό να κινητοποιεί και να συντονίζει ενέργειες στο διάστημα και τον κυβερνοχώρο, γεγονός που προκαλεί υποψίες στους ανταγωνιστές της. Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, ο στρατός έχει αφοσιωθεί στη δημιουργία αντι-δορυφορικών όπλων, ενώ δεν είναι κρυφή η αναβάθμιση των κυβερνοεπιθέσεών του. Η ανεπτυγμένη τεχνολογία και τα φιλόδοξα σχέδια της Κίνας αποτελούν απειλή για τα συστήματα άλλων δρώντων και κυρίως των Η.Π.Α. Ως αντίδραση στις νεότερες κινήσεις της κινεζικής πλευράς, οι Η.Π.Α. έχουν αντίστοιχα εξελίξει σημαντικά τις δικές τους διαστημικές τεχνολογίες, σε μια προσπάθεια να ισχυροποιηθούν οι ένοπλες δυνάμεις και να αποτραπεί το Πεκίνο από περαιτέρω «προκλητικές» ενέργειες. Καθώς η Κίνα έχει κάνει πλέον δημόσια τα σχέδιά της να γίνει ο «αρχηγός» των μελλοντικών διαστημικών δραστηριοτήτων της ανθρωπότητας, οι Η.Π.Α. θα χρειαστεί ή να συμπράξουν με τους ανταγωνιστές τους στην Ανατολή ή να διαμορφώσουν ένα νέο ενδιαφέρον μοντέλο διεθνούς συνεργασίας προκειμένου να μη χάσουν τους συμμάχους τους. Σε κάθε περίπτωση, το διάστημα ως χώρος επιστημονικής έρευνας αλλά και ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας θα απασχολήσει πολύ τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Joe Biden.
Η τεχνολογική εξέλιξη και η επιρροή της Κίνας την καθιστούν πλέον έναν πρωταγωνιστή του διεθνούς συστήματος, σε χώρους που υπερβαίνουν ακόμα και τη γήινη ατμόσφαιρα. Η έντονη παρουσία της Κίνας στο διάστημα και τα δεκάδες προγράμματα που πρόκειται να πραγματοποιηθούν τα επόμενα 20 χρόνια της εξασφαλίζουν μια προνομιακή θέση στον τομέα της άμυνας και της γεωπολιτικής. Ανεξάρτητα από την επιτυχία της επικείμενης αποστολής στον Άρη, η Κίνα έχει καταφέρει να συνδυάσει τον επιστημονικό χώρο και την εθνική της ιδεολογία σε ένα διαστημικό πρόγραμμα, στο οποίο πρωτοστατεί η πολιτική της ισχύς. Η Κίνα έχει κερδίσει έδαφος στον αγώνα του διαστήματος και είναι αποφασισμένη να νικήσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
What’s Ahead for China’s Space Program in 2021?, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
-
Why Is China Going to the Moon?, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
-
How Space Became the Next ‘Great Power’ Contest Between the U.S. and China, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
