Της Κατερίνας Σφυράκη,
Αν υπάρχει μία κατάσταση που σχεδόν όλοι προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κατά τη διάρκεια των εγκλεισμών που βιώνουμε από το 2020 αυτή είναι η συνθήκη της ζεστασιάς, της άνετης και χαλαρής ατμόσφαιρας σε έναν όμορφο οικιακό χώρο. Το αίσθημα που απορρέει από την απόλαυση μικρών καθημερινών στιγμών συνδεδεμένων με την αύρα της θαλπωρής και της ηρεμίας είναι αυτό που ονομάζεται “hygge” και αποτελεί τον γνωστό «δανέζικο τρόπο να ζεις καλά».
Σύμφωνα με τον Jeppe Trolle Linnet (ανθρωπολόγος και καθηγητής Μάρκετινγκ), τόσο στα δανικά όσο και στα νορβηγικά το hygge αναφέρεται σε «μια μορφή καθημερινής συνύπαρξης», «μια ευχάριστη και πολύτιμη καθημερινή εμπειρία ασφάλειας, ισότητας, προσωπικής πληρότητας και μιας αυθόρμητης κοινωνικής ροής». Πληθώρα συγγραφέων έχουν αναλύσει στα γραφόμενά τους την τάση του hygge, η οποία ξεκίνησε από τη Δανία αλλά αποκτά ολοένα και περισσότερο παγκόσμια διάσταση. Η τάση έγινε ιδιαίτερα γνωστή μέσω του βιβλίου του Meik Wiking «Το βιβλίο του Hygge: Ο δανέζικος τρόπος να ζεις καλά», που κυκλοφόρησε το 2016, μεταφράστηκε σε 35 γλώσσες και πούλησε περισσότερο από ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Πρόκειται για μια στάση και ιδεολογία ζωής που συνδέεται πλήρως με τον πολιτισμό των Δανών, καθώς η Δανία βρίσκεται στην κορυφή των χωρών σε ό,τι αφορά τους δείκτες ευτυχίας του ΟΗΕ.
Ετυμολογικά, ο όρος hygge (στα ελληνικά θα προφερόταν ως «χούγκα») προέρχεται από μια δανική λέξη που έχει τη σημασία του να προσφέρει κανείς χαρά, ζεστασιά και κουράγιο, ενώ αντίστοιχα στην αρχαία/παλαιά νορδική γλώσσα η λέξη hyggja δήλωνε τη διαδικασία της σκέψης. Επιπλέον, στην αρχαία νορδική, η λέξη hugr εξελίχθηκε αργότερα στη λέξη hug που σημαίνει την ψυχή, το μυαλό, τη συνείδηση. Πιθανολογείται ακόμη ότι ο όρος hygge συνδέεται ετυμολογικά με το αγγλικό hug που σημαίνει αγκαλιά και συναντάται για πρώτη φορά περίπου το 1560, δηλώνοντας την κίνηση με την οποία ένα άτομο κρατά κάτι άλλο, έμψυχο ή άψυχο, λυγίζοντας και τα δύο χέρια και σφίγγοντάς το στον κορμό του. Όπως υπάρχει δυσκολία στο να αποδώσει κανείς λεκτικά τι επακριβώς είναι η αγκαλιά, αντίστοιχα και το hygge είναι ένας όρος που μπορεί καλύτερα να βιωθεί και να δημιουργήσει έντονα συναισθήματα, παρά να οριστεί μέσα σε ένα λεκτικό πλαίσιο.
Ωστόσο, πώς μπορούν όλα αυτά τα συναισθήματα που περιγράφονται θεωρητικά να μετουσιωθούν σε πράξη; Εφόσον το hygge πραγματώνεται μέσω απλών δράσεων και δραστηριοτήτων που ενέχουν την έννοια της φροντίδας και της χαλάρωσης, ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το να απολαμβάνει κανείς την αναμμένη φωτιά στο τζάκι. Αν θέλαμε να σκηνοθετήσουμε το υπέρτατο hygge σκηνικό, θα τοποθετούσαμε πλάι στο τζάκι αυτό μερικούς αγαπημένους φίλους ή και συγγενείς που κρατούν κούπες με ζεστά ροφήματα, όπως πράσινο τσάι, μια γλυκιά σοκολάτα με άρωμα φουντούκι ή ένα ποτήρι με ζεστό κρασί που μοσχομυρίζει μήλο, πορτοκάλι, κανέλα και γαρύφαλλο. Στο κέντρο του δωματίου βρίσκεται ένα ξύλινο τραπεζάκι με παλιές φωτογραφίες, εφημερίδες και βιβλία, πιατέλες με γλυκίσματα, αρωματικά κεριά και ένα βάζο με φρέσκα λουλούδια εποχής, ενώ τα άτομα κάθονται σε αναπαυτικά πουφ και μαξιλάρες, σκεπασμένα με κουβερτούλες και φορώντας μάλλινα φούτερ και χοντρές, ψηλές κάλτσες. Το τοπίο έξω θα μπορούσε να είναι συννεφιασμένο και μουντό, με λίγες αχτίδες φωτός να εισχωρούν δειλά μέσα από τις χαραμάδες των παραθύρων. Το ειδυλλιακό αυτό σκηνικό μας μεταφέρει μάλλον αυτόματα σε μία ημέρα πιθανότατα χειμερινή· δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ανθρώπων συνδυάζει σχεδόν αυτόματα το hygge με την περίοδο των χριστουγεννιάτικων εορτών.
Η περιγραφή του συγκεκριμένου σκηνικού σίγουρα ενέπνευσε σε πολλές και πολλούς ένα αίσθημα νοσταλγίας και γαλήνης, καθώς ο σκοπός είναι να αισθανθεί κάνεις άνετα και οικεία και να απολαύσει το λεγόμενο «χουχουλιάρικο» κλίμα. Φυσικά, το hygge δεν συναντάται μονάχα σε μια ίδια ή παρεμφερή περίπτωση. Έγκειται σε διάφορες δραστηριότητες και απλές στιγμές οι οποίες εναλλάσσονται και διαμορφώνονται ανάλογα με το κέφι και τα ενδιαφέροντα του εκάστοτε ατόμου. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται προκειμένου να επιτευχθεί στο μέγιστο η απόλαυση του hygge. Η φιλοσοφία πίσω από τη δανέζικη αυτή τάση για την ευζωία δεν βασίζεται σε κάποια υλιστική προσέγγιση απέναντι στο πώς μπορεί κανείς να είναι ευτυχισμένος, αλλά στο πώς βιώνει κανείς ευχάριστα συναισθήματα, χτίζοντας μια σχέση που σέβεται τη φύση. Για παράδειγμα, στο πλάνο που περιγράφηκε, το να είναι τα λουλούδια πλαστικά και όχι αληθινά και φρέσκα έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τη νοοτροπία του hygge, ενώ παράλληλα τα αρωματικά κεριά οφείλουν να είναι από οργανικά και αγνά υλικά. Στο άκουσμα των προϋποθέσεων αυτών, που ίσως φαντάζουν κάπως υπερβολικές, πολλοί/ές αποκτούν την εσφαλμένη άποψη ότι το hygge απαιτεί επιτηδευμένη ακρίβεια και προσοχή. Αντίθετα, πρόκειται για μια κατάσταση που προσπαθεί να δημιουργήσει μια αύρα ευφορίας και το μόνο που απαιτείται σε ολοκληρωτικό βαθμό είναι η αφοσίωση των ατόμων στις απλές αυτές στιγμές και η απόλαυση.
Πίσω από τα φυσικά κεριά και τα φρέσκα λουλούδια κρύβεται λοιπόν μια βαθύτερη φιλοσοφία που εστιάζει στην ψυχολογία των ατόμων. Για παράδειγμα, τα άτομα που παρευρίσκονται στον χώρο είναι καλό να αποφεύγουν να μιλούν στο τηλέφωνο, καθώς αποσπώνται από τις στιγμές που βιώνει η υπόλοιπη ομάδα ατόμων. Ένα επιπλέον παράδειγμα που εμπίπτει στην hygge οπτική είναι ότι δεν πρέπει τα άτομα να νιώθουν ενοχές, επειδή κάθονται στον καναπέ και παρακολουθούν τηλεόραση και δεν κάνουν κάτι παραγωγικό. Όπως δηλώνει η Emily Robertson, η οποία επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου του Wiking, κάνεις κάτι, βλέποντας τηλεόραση, «κάνεις hygge-ing».
Αδιαμφισβήτητα, οι ρυθμοί της σύγχρονης καθημερινότητας είναι πολύ γρήγοροι με αποτέλεσμα να χάνουμε πολλές φορές την ουσία των μικρών, απλών στιγμών, καθώς είτε τις τελούμε διεκπεραιωτικά χωρίς τη συνειδητή μας συμμετοχή σε αυτές είτε αποφεύγουμε να τις τελέσουμε εξ ολοκλήρου προκειμένου να γλιτώσουμε χρόνο. Ωστόσο, το νόημα της ζωής κρύβεται εκεί, στα απλά και λιτά πράγματα που δεν είναι ακριβώς πράγματα αλλά καταστάσεις και συναισθήματα που οφείλουμε να απολαμβάνουμε και που θα μας δώσουν το θάρρος και το κουράγιο που χρειαζόμαστε για να ανταπεξέλθουμε σε κάθε πρόκληση. Η περίοδος της καραντίνας που διανύουμε ευνοεί τη δημιουργία χαλαρωτικών στιγμών στο σπίτι, οπότε γιατί λοιπόν να μην δοκιμάσουμε να ασπαστούμε κι εμείς τη φιλοσοφία του hygge;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Who needs a hygge?, thetimes.co.uk, διαθέσιμο εδώ
- Danish HYGGE – even Danes don’t realise that, surprisingly, it is not about the candles, yourdanishlife.dk, διαθέσιμο εδώ
