Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Η Σχολική Ψυχολογία αποτελεί έναν από τους βασικότερους κλάδους της εφαρμοσμένης Ψυχολογίας. Αφορά στην παροχή υπηρεσιών σε όλα τα μέλη της ευρύτερης σχολικής κοινότητας, δηλαδή, στους μαθητές όλων των ηλικιών (πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), στις οικογένειές τους, στους εκπαιδευτικούς, καθώς επίσης και στους υπόλοιπους φορείς και τις υπηρεσίες που εμπλέκονται στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Ο ρόλος του Σχολικού Ψυχολόγου είναι:
- ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση δυσκολιών μάθησης, ανάπτυξης και ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στο σχολείο και στην οικογένεια
- η πρόληψη και η προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ανθεκτικότητας του μαθητικού πληθυσμού και του συνόλου της σχολικής κοινότητας
- η προαγωγή της συνεργασίας σχολείου- οικογένειας- κοινότητας
Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ο θεσμός του σχολικού ψυχολόγου για τα ελληνικά δημόσια σχολεία καθιερώθηκε με το νόμο 1566/85 βάσει αυτού του νόμου δημιουργήθηκαν 50 οργανικές θέσεις για ψυχολόγους σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής. Όσον αφορά στις βασικές δομές παροχής σχολικών ψυχολογικών υπηρεσιών, σήμερα, υπάρχουν ψυχολόγοι οι οποίοι εργάζονται σε δημόσια ειδικά σχολεία, ενώ στα δημόσια κανονικά σχολεία δεν λειτουργούν σχολικές ψυχολογικές υπηρεσίες. Σχολικές ψυχολογικές υπηρεσίες (ή ψυχολόγοι) υπάρχουν μόνο σε ορισμένα ιδιωτικά σχολεία. Η ψυχοδιαγνωστική αξιολόγηση και η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στους μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρέχεται από τα ΚΕΔΔΥ (Κέντρα Διαφοροδιάγωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών αναγκών), και τα πιστοποιημένα από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα (Χατζηχρήστου, 2011).
Το σύγχρονο σύνθημα που διέπει τη σχολική ψυχολογία είναι η δημιουργία μιας κοινότητας «που νοιάζεται και φροντίζει το κάθε σχολείο και τον κάθε μαθητή» στο πλαίσιο της ολιστικής μάθησης. Ολιστική μάθηση σημαίνει ότι ένα σχολείο ιδανικά θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα ακαδημαϊκό, ένα κοινωνικοσυναισθηματικό και ένα αναλυτικό πρόγραμμα επαγγελματικής προετοιμασίας των μαθητών. Ο σχολικός ψυχολόγος είναι υπεύθυνος από ηθική και δεοντολογική άποψη όχι μόνο να συμβάλλει αλλά να σχεδιάσει, να δημιουργήσει και να διεκδικήσει το υλικό που χρειάζεται για την υλοποίηση της ολιστικής μάθησης και στη συνέχεια να αγωνίζεται με κάθε θεμιτό μέσο για την προαγωγή της στα σχολεία, είτε σε πολιτειακό είτε σε τοπικότερο επίπεδο.
Ο σχολικός ψυχολόγος είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος στην ψυχολογία και στην παιδαγωγική αποφοιτώντας από εξειδικευμένα διετή (με ή χωρίς την σχολική πρακτική) μεταπτυχιακά προγράμματα σχολικής ψυχολογίας τα οποία, συνήθως, παρέχονται από τμήματα ψυχολογίας στα πανεπιστήμια. Η εκπαίδευση του σχολικού ψυχολόγου περιλαμβάνει εμβάθυνση σε θέματα ψυχολογικής υγείας, ψυχολογικών και εκπαιδευτικών παρεμβάσεων, εφαρμοσμένης αναπτυξιακής ψυχολογίας, εφαρμογών προαγωγής της θετικής και υγιούς μάθησης και της συμπεριφοράς, εφαρμοσμένης ψυχολογίας κινήτρων, εφαρμογών διδασκαλίας, αξιολόγησης, διαβούλευσης, συνεργασίας, σχεδιασμού και εφαρμογής αναλυτικών προγραμμάτων και κοινωνιολογίας σχολικών συστημάτων και θεσμικών παραμέτρων.
Ο Σχολικός Ψυχολόγος μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες σχετιζόμενες με άμεση υποστήριξη και παρεμβάσεις σε μαθητές ή φοιτητές, συμβουλευτική σε γονείς, εκπαιδευτικούς και άλλους επαγγελματίες ψυχικής υγείας που απασχολούνται στο σχολείο (π.χ σχολικοί σύμβουλοι, κοινωνικοί λειτουργοί) και συνεργασία με τους διευθυντές σχολείων με στόχο την ανάπτυξη ποιοτικών σχέσεων μέσα από την ενίσχυση των δεξιοτήτων και την προαγωγή ενός πιο θετικού κλίματος στη σχολική κοινότητα που να προάγει την ανάπτυξη, ωρίμανση και μάθηση όλων των εμπλεκόμενων. Επίσης ανάμεσα στις αρμοδιότητες του είναι και η παροχή υποστήριξης σε οικογένειες που ζητούν βοήθεια για την αντιμετώπιση των προβλημάτων σχολικής επίδοσης και συμπεριφοράς των παιδιών στο σπίτι και το σχολείο.Συνεπώς, ο σχολικός ψυχολόγος παρέχει υπηρεσίες σε όλα τα μέλη της ευρύτερης σχολικής κοινότητας, δηλαδή στους μαθητές όλων των ηλικιών, στις οικογένειες τους, στους εκπαιδευτικούς τους, αλλά και στους υπόλοιπους φορείς και υπηρεσίες οι οποίοι εμπλέκονται στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Ενδεικτικά ένας σχολικός ψυχολόγος ασχολείται με θέματα όπως μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολίες προσαρμογής, πένθος, άγχος, φόβο , σχολικό εκφοβισμό και διαχείριση συναισθημάτων αλλά και αυτισμό.
Είναι φανερό λοιπόν πως το ελληνικό σχολείο χρειάζεται άμεσα να εντάξει στο δυναμικό του σχολικούς ψυχολόγους και να προσπαθήσει να δώσει λύσεις στα προβλήματα είτε σχολικά είτε οικογενειακά που ταλανίζουν τα παιδιά και θέτουν εμπόδια στην ακαδημαϊκή και προσωπική τους εξέλιξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χατζηχρίστου, Χ (2015). Πρόληψη και Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας στο Σχολείο και στην Οικογένεια. Αθήνα. Gutenberg
- American Psychological Association (APA). apa.org, διαθέσιμο εδώ
- Σχολική Ψυχολογία, sch.psych.uoa.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χατζηχρήστου, Χ. (2011). Σχολική Ψυχολογία. Αθήνα: Τυπώθητω/Δαρδανός.
