Της Παρής Στεφανή,
Η διαδικασία κατά την οποία αναδεικνύεται ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών παρουσιάζει εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον. Ρυθμίζεται στο νόμο 590/1977, ο οποίος αντικατοπτρίζει επιμελώς τις λεπτομερειακές αποχρώσεις της διαδικασίας.
Συγκεκριμένα, από τη στιγμή της χηρείας του αρχιεπισκοπικού θρόνου ως Τοποτηρητής ενεργεί ο έχων τα πρεσβεία της αρχιεροσύνης από τους εν ενεργεία Μητροπολίτες. Σε περίπτωση που προκύψει κάποιο κώλυμα ή αρνηθεί ο εκάστοτε έχων τα πρεσβεία της αρχιεροσύνης, τότε αναλαμβάνει ο αμέσως επόμενος τη τάξει. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος συνέρχεται εντός διαστήματος πέντε ημερών από την ημέρα κατά την οποία χήρευσε ο αρχιεπισκοπικός θρόνος και συγκαλεί εκτάκτως την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας. Η ορισθείσα ημέρα απαγορεύεται να απέχει περισσότερο από είκοσι ημέρες από την ημέρα χηρείας του θρόνου. Μοναδικό θέμα ορίζεται η εκλογή του Αρχιεπισκόπου (άρθρο 12§§ 1-2 Κ.Χ.). Η εκλογή διενεργείται σε μία συνεδρία στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών κατά την οποία είναι παρών ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων (άρθρο 13 §1 Κ.Χ.).
Για την ύπαρξη απαρτίας απαιτείται το ποσοστό των 2/3 των Μητροπολιτών, και σε περίπτωση που αυτό δε συγκεντρωθεί, ορίζεται νέα Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας δίχως να είναι απαραίτητο να τηρηθεί οποιαδήποτε άλλη διαδικασία την αμέσως επόμενη εργάσιμη ημέρα. Εν προκειμένω, θεωρείται πως βρίσκεται σε απαρτία ανεξάρτητα από τον αριθμό των παρόντων Μητροπολιτών (άρθρο 13 § 2 Κ.Χ.).
Η ψηφοφορία είναι μυστική και η διεξαγωγή της πραγματοποιείται ενώπιον τριμελούς επιτροπής, η οποία αποτελείται από τον πρόεδρο και τους δύο αμέσως επόμενους κατά τα πρεσβεία της αρχιεροσύνης Ιεράρχες. Οποιαδήποτε ένσταση προβάλλεται κατά τη διάρκεια της εκλογής και σχετίζεται με τη διαδικασία της ψηφοφορίας ή τα προσόντα των εκλογίμων. Η υποβολή των ενστάσεων γίνεται εγγράφως μέχρι να περατωθεί η ψηφοφορία και αποφασίζει σχετικά με αυτές ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων (άρθρο 15 § 4 Κ.Χ.).
Για την εκλογή ενός προσώπου ως Αρχιεπισκόπου απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία επί των ψηφισάντων. Πραγματοποιείται επανάληψη της ψηφοφορίας σε περίπτωση μη συγκέντρωσης της απαιτούμενης πλειοψηφίας. Εάν ούτε κατά την δεύτερη ψηφοφορία επιτευχθεί το απαραίτητο ποσοστό, γίνεται τρίτη επανάληψη αυτής, κατά την οποία όμως είναι επαρκής η σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση, κατά την τρίτη φορά, ισοψηφίας γίνεται κλήρωση μεταξύ των προσώπων που ισοψήφισαν (άρθρο 15 §§ 2-3 Κ.Χ.).
Αμέσως μετά την εκλογή τελείται το Μήνυμα, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί την ανακοίνωση στο εκλεγέν πρόσωπο της εκλογής του. Η πολιτεία οφείλει να εκδώσει προεδρικό διάταγμα περί αναγνωρίσεως και καταστάσεως του νέου Αρχιεπισκόπου (άρθρο 15 § 6 Κ.Χ.), και στο τέλος ο εκλεγείς πλέον Αρχιεπίσκοπος δίνει ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, παρουσία της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων τη διαβεβαίωση πως θα εκπληρώνει τα αρχιεπισκοπικά του καθήκοντα.
Με αυτόν τον τρόπο, ολοκληρώνεται η πολιτειακή διαδικασία εκλογής του Αρχιεπισκόπου Αθηνών. Η εκκλησιαστική διαδικασία περατώνεται με την ενθρόνισή του, δηλαδή με την ανάβαση του νεοεκλεγέντος στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο του Καθεδρικού ναού, όπου προβαίνει στις προγραμματικές του δηλώσεις.
Στις 7 Φεβρουαρίου 2008, μετά το θάνατο του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστόδουλου, ο Τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου, Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου Σεραφείμ συγκάλεσε εκτάκτως την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας για την πραγματοποίηση της εκλογής του νέου Αρχιεπισκόπου. Κατά την εν λόγω συνεδρίαση έλαβαν χώρα δύο ψηφοφορίες: Ο Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας Ιερώνυμος κατά τον πρώτο γύρο έλαβε 33 ψήφους, και ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευστάθιος Σπηλιώτης 26 ψήφους. Κατά το δεύτερο γύρο εξελέγη ως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος ο Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας Ιερώνυμος, ο οποίος έλαβε 45 ψήφους έναντι 27 που έλαβε ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευστάθιος Σπηλιώτης.
Πηγές
- «Μαθήματα εκκλησιαστικού δικαίου», Ιωάννης Μ. Κονιδάρης – με τη συνεργασία Γ. Ι. Ανδρουτσόπουλου, εκδόσεις Σάκκουλα, 2020
