Της Δέσποινας Βλάχου,
Η Γουϊνέα ή η Δημοκρατία της Γουινέας είναι παράκτια χώρα της Δυτικής Αφρικής, που βρίσκεται στις ακτές του Ατλαντικού. Δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό, συνορεύει βορειοδυτικά με τη Γουινέα-Μπισσάου, βόρεια με τη Σενεγάλη, βόρεια και βορειοανατολικά με το Μάλι, νοτιοανατολικά με την Ακτή Ελεφαντοστού, νότια με τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε. Παλαιότερα γνωστή ως Γαλλική Γουινέα, η χώρα σήμερα πολλές φορές αναφέρεται ως Γουινέα-Conakry ώστε να διαχωρίζεται από τη γειτονική της Γουινέα-Μπισσάου. Η εθνική πρωτεύουσα, η Conakry, βρίσκεται στο Tombo (ή Tumbo) και απλώνεται κατά μήκος της χερσονήσου Camayenne (Kaloum) και είναι το κύριο λιμάνι της χώρας. Ο πληθυσμός της Γουινέας έχει ξεπεράσει τα 12,5 εκατομμύρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019. Επίσης, ως χώρα συμμετέχει σε διάφορους παγκόσμιους και περιφερειακούς οργανισμούς: στην Αφρικανική Ένωση, στην Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, στο African Caribbean and Pacific Group of States, στη Δυτικοαφρικανική Οικονομική και Νομισματική Ένωση, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Η επίσημη γλώσσα του κράτους είναι τα γαλλικά, ενώ δεν υπάρχει επίσημη θρησκεία. Πάνω από τα τέσσερα πέμπτα του πληθυσμού είναι Μουσουλμάνοι, κυρίως Σουνίτες. Λιγότερο από το ένα δέκατο των πολιτών είναι χριστιανοί, κυρίως Ρωμαιοκαθολικοί, ενώ μια μειοψηφία πολιτών συνεχίζει να ακολουθεί τις τοπικές παραδοσιακές θρησκευτικές πρακτικές. Ο πληθυσμός αποτελείται από 24 διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, με τη μεγαλύτερη από αυτές να είναι οι Fulani. Άλλες σημαντικές εθνοτικές ομάδες είναι οι Mandinka, οι Soussou, οι Kissi και οι Kpelle. Το κλίμα της είναι τροπικό με δύο εναλλασσόμενες εποχές – μία ξηρή και μία υγρή περίοδο. Οι φυσικοί πόροι είναι άφθονοι: εκτός από το υδροηλεκτρικό δυναμικό της, η Γουϊνέα διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα βωξίτη στον κόσμο καθώς και σημαντικές ποσότητες σιδήρου, χρυσού και διαμαντιών. Ωστόσο, η οικονομία βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη γεωργία.
Η Γουινέα, με το όνομα Γαλλική Γουινέα, ήταν μέρος της Γαλλικής Δυτικής Αφρικής έως ότου πέτυχε την ανεξαρτησία της το 1958. Στη συνέχεια, κυβερνήθηκε διαδοχικά από τον δικτάτορα Sékou Touré (1958–84) και τον Lansana Conté (1984–2008), ο τελευταίος εκ των οποίων διεκδίκησε την εξουσία μέσω στρατιωτικού πραξικοπήματος. Επί των ημερών του ελήφθησαν αυστηρά μέτρα για την αναθέρμανση της οικονομίας και νομιμοποιήθηκαν τα πολιτικά κόμματα. Ο Conté κέρδισε τις αμφιλεγόμενες εκλογές του 1993, του 1998 και του 2003. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 η Γουινέα φιλοξένησε αρκετές εκατοντάδες πρόσφυγες πολέμου από τη γειτονική Λιβερία και τη Σιέρρα Λεόνε. Στη διάρκεια των θητειών του, υπήρξαν μεγάλες κοινωνικές αναταραχές, με σημαντικότερη την πολυήμερη απεργία των συνδικάτων το 2006 και το 2007, με αναρίθμητους νεκρούς. Μετά τον θάνατο του Conté, μια στρατιωτική χούντα ανέλαβε τον έλεγχο της χώρας και ανέστειλε το σύνταγμα που είχε εγκριθεί το 1991. Η εξουσία παραδόθηκε σε μια ελεύθερα εκλεγμένη πολιτική διοίκηση το 2010 με επικεφαλής τον Alpha Condé. Ο Πρόεδρος Alpha Condé επανεκλέχθηκε για δεύτερη θητεία με το 57% των ψήφων τον Οκτώβριο του 2015, ενώ στα τέλη του 2020 ο Conde επανεκλέχθηκε για τρίτη προεδρική θητεία εν μέσω σοβαρών κοινωνικών αναταραχών.
Η Γουινέα είναι μία αγροτική χώρα. Η γεωργία και άλλες αγροτικές δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν περίπου τα τρία τέταρτα της απασχόλησης της χώρας, ενώ αντίστοιχα η βιομηχανία απασχολεί λιγότερο από το ένα δέκατο του εργατικού δυναμικού (συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης ορυκτών). Καλλιεργούνται κυρίως κεχρί, ρύζι, καλαμπόκι και αραχίδα, ενώ η κτηνοτροφία και η αλιεία δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες. Οι υπηρεσίες αποτελούν το υπόλοιπο της οικονομικής δραστηριότητας της Γουινέας. Η εσωτερική παραγωγή δεν είναι αρκετά υψηλή, ιδίως στη γεωργία, και η έλλειψη επενδυτικού κεφαλαίου ήταν σημαντικό πρόβλημα. Οι Ρυθμοί Ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας είναι γενικά ασταθείς, όπως διαφαίνεται και στο παρακάτω γράφημα. H έλλειψη πολιτικής σταθερότητας αποτελεί σοβαρό ζήτημα για την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των επιχειρήσεων, γεγονός που επηρεάζει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Ο ρυθμός ανάπτυξης βρέθηκε σε αρνητικά επίπεδα (-1,1% το 2009) για να ανακάμψει την περίοδο 2010-2012. Αξιοσημείωτο είναι πως την περίοδο εκείνη η Γουινέα βρισκόταν εν μέσω πολιτικών αναταραχών, ενώ έγιναν και οι πρώτες εκλογές μετά την ανεξαρτησία της χώρας από τη Γαλλία. Η ανάπτυξη διαμορφώθηκε στο 10% περίπου το 2016 και το 2017, προτού επιβραδυνθεί στο 5,8% το 2018. Η ανάπτυξη παραμένει ωστόσο ισχυρή, καθοδηγούμενη από τις άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI) στον τομέα των μεταλλευμάτων.
Όσον αφορά το ΑΕΠ γενικότερα, η Γουινέα θεωρείται μία φτωχή χώρα, καθώς έχει Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ στα $962, σύμφωνα με στοιχεία του 2019. Η τιμή αυτή είναι πολύ πιο χαμηλή από το όριο των $3.000 που χρειάζεται να έχει μία χώρα, όσον αφορά το Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ της, προκειμένου να θεωρηθεί χώρα μεσαίου εισοδήματος.
Αντίστοιχα από το διάγραμμα του ΑΕΠ σε απόλυτους αριθμούς βλέπουμε ότι η χώρα είχε μία συγκρατημένη ανάπτυξη μέχρι και το 1996, όπως επιβεβαιώνεται και από τους Ρυθμούς Ανάπτυξης, οι οποίοι είναι πολύ σταθεροί εκείνη την περίοδο. Από εκεί και πέρα βλέπουμε ότι η χώρα πέρασε σε ύφεση με χαμηλότερο σημείο το 2005, όπου το ΑΕΠ άγγιξε τα $2,9 δις. Ο λόγος για τον οποίο η χώρα περιήλθε σε ύφεση ήταν οι εκτεταμένες πολιτικές αναταραχές εξαιτίας του δικτατορικού καθεστώτος που κυβερνούσε τη χώρα. Μάλιστα, το 2005 ο πρόεδρος Aplha Condé επέστρεψε από την εξορία του στη Γαλλία (ήταν ο κύριος αντίπαλος του καθεστώτος). Τη χρονιά εκείνη, λοιπόν, η πολιτική αναταραχή κορυφώθηκε και χιλιάδες διαδηλωτές καλωσόρισαν τον πρόεδρο Condé. Η κατάσταση αυτή φυσικά δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική για την πραγματοποίηση επενδύσεων από τους επιχειρηματίες και την αύξηση της κατανάλωσης από την πλευρά των πολιτών. Για αυτούς τους λόγους, λοιπόν, το ΑΕΠ της χώρας έφτασε το 2005 στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 περίπου ετών.
Αντίστοιχα το 2006, μετά την πολυαίμακτη απεργία που πραγματοποιήθηκε από όλα τα σωματεία της χώρας, όπως αναφέραμε και στην αρχή του παρόντος άρθρου, οι εμπορικές ενώσεις και η κυβέρνηση ήρθαν σε συμφωνία για τους μισθούς των εργαζομένων και τις τιμές των βασικών αγαθών. Αυτό είχε ως συνέπεια την άνοδο των τιμών και την αύξηση του (ονομαστικού) ΑΕΠ, όπως βλέπουμε στο παρακάτω διάγραμμα.
Επιπροσθέτως, ένας ακόμα δείκτης που πρέπει να αναλυθεί είναι ο πληθωρισμός. Την περίοδο 2005-2006, ο πληθωρισμός ανήλθε σε ιστορικά υψηλά ποσοστά, αγγίζοντας το 31,4% το 2005 και το 34,7% το 2006. Ο καλπάζων αυτός πληθωρισμός οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιμών των βασικών τροφίμων, ιδίως του ρυζιού, που αποτελεί κύριο τρόφιμο στη Γουινέα. Η άνοδος των τιμών αυτών οφείλεται στη συμφωνία που αναφέραμε στην παραπάνω παράγραφο. Ακολούθησε μία περίοδος σταδιακής μείωσης του πληθωρισμού. Την περίοδο 2010-2013, η πολιτική αστάθεια που προκλήθηκε από τον θάνατο του Lansana Conte και από το πραξικόπημα που ακολούθησε οδήγησε τον πληθωρισμό σε διψήφια επίπεδα (15,5% το 2010, 24,4% το 2011, 15,2% το 2012 και 11,9% το 2013). Ο πληθωρισμός, που ανήλθε στο 9,8% το 2018, πλησίασε διψήφια επίπεδα, λόγω της αύξησης των τιμών των καυσίμων και των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Για να κατανοήσουμε την πραγματική κατάσταση των κατοίκων της Γουινέας, ένας σημαντικός δείκτης είναι αυτός που σχετίζεται με την ανθρώπινη ανάπτυξη. Το 2019, ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης για τη Γουινέα ήταν 0.477, τοποθετώντας τη στην 178η θέση ανάμεσα σε 189 χώρες. Η Γουινέα ανήκει στην κατηγορία της χαμηλής ανθρώπινης ανάπτυξης. Μεταξύ 1990 και 2019, ο Δείκτης αυξήθηκε από 0,282 σε 0,477, μία αύξηση περίπου 59%.
Ωστόσο, το πρόβλημα της χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης παραμένει. H ανεργία στη Γουινέα μπορεί να είναι μικρή, ωστόσο δεν δίνει ευκαιρίες στους αποφοίτους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και στους νέους γενικότερα. To 2014, η ανεργία έφτασε το 4,5%, με σημαντικές διαφορές μεταξύ αστικών (11,1%) και αγροτικών περιοχών (2,25%). Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως τα ποσοστά ανεργίας σταθεροποιούνται γύρω από το ποσοστό της πλήρους απασχόλησης. Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η Γουινέα έχει έναν νεαρό πληθυσμό, όπως όλες οι αφρικανικές χώρες, με περισσότερο από το 74% του πληθυσμού να είναι κάτω των 35 ετών. Η ανεργία, λοιπόν, είναι κυρίως αστική και επηρεάζει ιδιαίτερα τους αποφοίτους πανεπιστημίου και εκείνους μεταξύ 20 και 29 ετών. Στην πρωτεύουσα, το Conakry και τις μεγάλες πόλεις περισσότεροι από τα δύο τρίτα αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι άνεργοι. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην έλλειψη κυβερνητικών θέσεων εργασίας και στις λίγες ευκαιρίες στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η κατάσταση επιδεινώνεται από την πολιτική αστάθεια, τη βραδύτερη οικονομική ανάπτυξη και τις ανεπαρκείς πολιτικές για τη βοήθεια των νέων, μεταξύ άλλων παραγόντων. Επίσης, δεν είναι βέβαιο ότι όσοι απασχολούνται είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στις βασικές τους ανάγκες. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη μας τη χαμηλή παραγωγικότητα της οικονομίας γενικά, είναι πολύ λογικό και οι αμοιβές των εργαζομένων να είναι επίσης χαμηλές.
Εν κατακλείδι, η οικονομία της Γουινέας συνεχίζει να αντιμετωπίζει ποικίλες προκλήσεις. Η χώρα πρέπει να διατηρήσει τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις στις οποίες έχει προχωρήσει και να εξασφαλίσει κοινωνική και πολιτική σταθερότητα. Η χώρα πρέπει να ξεφύγει από τον πρωτογενή τομέα και να στραφεί αρχικά στον τομέα της μεταποίησης και σε μεταγενέστερο χρόνο στον τομέα των υπηρεσιών. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες διακυβέρνησης και να ενταθεί η διαδικασία διαρθρωτικού μετασχηματισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- World Bank, Guinea Overview, διαθέσιμο εδώ
- African Development Bank, Guinea Economic Outlook, διαθέσιμο εδώ
- The Economist, Guinea, διαθέσιμο εδώ
- Moody’s Analytics, Guinea – Economic Indicators, διαθέσιμο εδώ
- African Development Bank, Guinea Country Strategy Paper 2018-2022, διαθέσιμο εδώ
- African Development Bank, Guinea Country Strategy Paper 2005-2009, διαθέσιμο εδώ
- Britannica, Guinea, διαθέσιμο εδώ
- International Monetary Fund, Guinea, διαθέσιμο εδώ
