Του Κωνσταντίνου Λίκα,
Η Ένωση Χριστιανοδημοκρατών (CDU) της Γερμανίας βαίνει σταθερά στις δημοσκοπήσεις, αλλά στην διαχείριση της πανδημίας δεν τα πάει και τόσο καλά. Παρόλο που τα κρούσματα μειώνονται σταδιακά, ήδη γίνεται λόγος για μία ακόμη επέκταση του απαγορευτικού πέραν της 14ης Φεβρουαρίου, σε έναν εξουθενωμένο από τα υγειονομικά μέτρα προστασίας λαό και με χρηματικές βοήθειες που αργούν να καταβληθούν.
Μέσα σε αυτό το «βαρέλι μπαρουτιού» (“Pulverfass”, όπως αποκάλεσε την γενικότερη κατάσταση η Μέρκελ πρόσφατα), υπάρχει και το πρόβλημα των εμβολιασμών. Αρχικά η Pfizer, στην συνέχεια η AstraZeneca και πλέον η Moderna ανακοίνωσαν καθυστερήσεις στις τροφοδοτήσεις εμβολίων. Η διαρκής επιτροπή εμβολιασμών της Γερμανίας συνέστησε την χορήγηση του εμβολίου σε άτομα κάτω των 65 ετών -γεγονός που αλλάζει άρδην το σχέδιο εμβολιασμού της Γερμανίας- εξηγώντας παράλληλα γιατί τα ραντεβού για τον εμβολιασμό δίνονται κυριολεκτικά με το σταγονόμετρο.
Έτσι, δημιουργούνται εντάσεις στο κόμμα της Ένωσης των Χριστιανοδημοκρατών, διότι, παρόλο που εμβολιάζονται περίπου 90.000 άτομα ημερησίως, για να γίνει μία «προσφορά εμβολιασμού» σε κάθε πολίτη της χώρας μέχρι το καλοκαίρι (το οποίο στη Γερμανία τελειώνει στα τέλη Σεπτεμβρίου), ο ρυθμός αυτός είναι απλά ανεπαρκής. Η Γερμανία, άλλωστε, έχει 83.000.000 πληθυσμό – επομένως οι 2,2 εκατομμύρια εμβολιασθέντες μέχρι το τέλος του καλοκαιριού απαρτίζουν λιγότερο από το 2,4% του πληθυσμού. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από τις ευρωπαϊκές χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σερβία, η Δανία, η Ισπανία, αλλά και η Ιταλία βρίσκονται πιο μπροστά στην κούρσα των εμβολιασμών από την ίδια (πέρα από τις ΗΠΑ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή ιδιαίτερα το Ισραήλ).
Όλα αυτά ωθούν πολλούς Χριστιανοδημοκράτες να ασκήσουν κριτική στα μέτρα περιορισμού και ζητούν εναλλακτικές μεθόδους αντιμετώπισης της πανδημίας – πέραν της κριτικής επί της ταχύτητας των εμβολιασμών. Ο Markus Söder (CSU) ασκεί ιδιαίτερη κριτική στο σχέδιο των μαζικών εμβολιασμών. Με την περεταίρω αυστηροποίηση των μέτρων (όπως με την απαγόρευση πτήσεων σε χώρες του εξωτερικού με μεταλλαγμένα στελέχη του κορωνοϊού) στον ορίζοντα, οι διαμάχες αυτές θα συνεχιστούν.
Επειδή όλα αυτά τα μέτρα κατά της πανδημίας και των επιπτώσεων αυτής κοστίζουν, η Γερμανία αυξάνει περεταίρω το δημόσιο χρέος της και το 2021. Αναγκαστικά, αναστέλλεται η απαγόρευση αύξησης χρεών (γερμ. “Schuldenbremse” – «φρένο χρέους») της ομοσπονδιακής κυβέρνησης με πρόταση του Helge Braun. Το γεγονός αυτό προφανώς και αντιβαίνει στο φιλελεύθερο και άκρως φειδωλό τρόπο σκέψης του CDU.
Το CDU θέλει, μετά την πανδημία, η οικονομία να αναπτυχθεί για να μπορέσει να αναπληρώσει την ζημιά που προκλήθηκε (η πτώση του ΑΕΠ της Γερμανίας το 2020 ανήλθε στο 5% – μια μείωση χαμηλότερη των προσδοκιών). Επομένως, το κόμμα δεν επιθυμεί αυξήσεις στην φορολογία των πολιτών και πρωτίστως των επιχειρήσεων – εντούτοις μάχεται έναντι των αριστερών παρατάξεων για την ανάγκη μείωσης της εταιρικής φορολογίας στον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (από το 31% σε πιο ανταγωνιστικά ποσοστά). Το πρόβλημα είναι ότι η πανδημία πλήττει την οικονομία και επομένως τα φορολογικά έσοδα.
Μία επιστροφή της Γερμανίας στο περιβόητο “schwarze Null” («μηδέν ελλείμματα και μηδέν νέα χρέη») από το 2022 –όπως προτείνει ο Friedrich Merz, η πλειοψηφία του CDU και σύσσωμη η FDP– θα σήμαινε, ελέω πτώση εσόδων από μείωση οικονομικής δραστηριότητας, μέτρα λιτότητας, τα οποία θα επέφεραν μειώσεις κοινωνικών δαπανών ή και αυξήσεις φόρων. Και τα δύο «πληγώνουν» την οικονομία, ενώ τα αριστερά κόμματα προτιμούν την αύξηση φορολογίας στους έχοντες παρά την μείωση κοινωνικών δαπανών. Η μοναδική εναλλακτική σε αυτό το ζήτημα είναι η λήψη χρεών.
Χαρακτηριστική, ωστόσο, είναι και η πρόταση Braun στην Handelsblatt:
“Um eine schnelle Erholung und einen verlässlichen Rahmen für Investitionen zu haben, ist es sinnvoll, die Sozialabgaben bis Ende 2023 zu stabilisieren und auch auf Steuererhöhungen zu verzichten” (ελλ. «Για να έχουμε μία γρήγορη ανάρρωση σε ένα αξιόπιστο πλαίσιο επενδύσεων, είναι λογικό να σταθεροποιήσουμε τις κοινωνικές δαπάνες έως το τέλος του 2023 και να μην προβούμε σε αυξήσεις φόρων»).
Συγκεκριμένα, ο Braun προτείνει να περιοριστούν οι κοινωνικές κρατήσεις στο 40% του μικτού εισοδήματος, να τεθούν τα ουσιαστικά θεμέλια για επενδύσεις και για μελλοντική ανάπτυξη, την ψηφιοποίηση της γερμανικής οικονομίας και την μετατροπής της σε μια οικονομία με χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα. Για να επιτευχθούν όλα αυτά, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψιν την κοινωνική υποστήριξη ανθρώπων που υποφέρουν από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, ο Braun αναφέρει ξεκάθαρα ότι η δημοσιονομική πειθαρχία δεν μπορεί να τηρηθεί προς το παρόν.
Η πρόταση Braun στην Handelsblatt έκανε το ποτήρι –ή καλύτερα το βαρέλι– να ξεχειλίσει. Ο πρόεδρος του CDU, Armin Laschet, ο Friedrich Merz, ο Βαυαρός Πρωθυπουργός Markus Söder (CSU), ο Σαξωνός Πρωθυπουργός Michael Kretschmer (CDU) και η συντριπτική πλειοψηφία του κόμματος –ειδικά το Οικονομικό Συμβούλιο του CDU (Wirtschaftsrat der CDU)– καταδίκασαν τη δήλωση αυτή και δίνουν έμφαση στην ανάγκη δημοσιονομικής σταθερότητας. Πολλοί οικονομολόγοι της Γερμανίας, όπως, επίσης, και το FDP αντιτέθηκαν και αυτοί σε αυτές τις δηλώσεις. Το γενικότερο μήνυμα είναι ότι πρέπει να υπάρξει επιστροφή στην δημοσιονομική σταθερότητα το συντομότερο δυνατόν.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα πλέγμα ίντριγκας. Το γεγονός ότι ο Helge Braun προέβη σε αυτές τις δηλώσεις, δημιουργεί την εικόνα ότι στην πραγματικότητα η ίδια η Μέρκελ επιθυμεί τη λήψη χρεών. Αυτή η εικόνα επαφίεται στο γεγονός ότι ο Braun είναι ο υπεύθυνος της υπηρεσίας καγκελαρίας και επομένως τρέφει πολύ στενές επαφές με την Μέρκελ. Αυτό, βέβαια, θα μπορούσε να σημαίνει ότι μπορεί η ίδια να μην τον στηρίζει και η πρόταση Braun να είναι αυστηρά προσωπική άποψη -όπερ και εγένετο- καθώς η Μέρκελ αποστασιοποιήθηκε από την δήλωση αυτή. Εντούτοις, εγείρεται το ερώτημα κατά πόσο η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών και των αριστερών κομμάτων (SPD και Grüne) μεταβάλλεται εις όφελος της αριστεράς.
Οι Χριστιανοδημοκράτες μπορεί να έχουν το πάνω χέρι στις δημοσκοπήσεις (35%), ωστόσο την πρόταση Braun στηρίζουν τα αριστερά κόμματα. Οι Πράσινοι –με τους οποίους αποσπάται η συγκυβέρνηση μετά την 26η Σεπτεμβρίου του παρόντος έτους– την θέτουν στην κορυφή της ατζέντας. Επιθυμούν τη λήψη περισσότερων χρεών για επενδύσεις σε έργα υποδομών και πράσινης ενέργειας. Το SPD, το οποίο βρίσκεται στην συγκυβέρνηση προς το παρόν, απορρίπτει τα μέτρα λιτότητας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η αριστερά, εν μέσω πανδημίας, μυρίζει την ευκαιρία να φέρει την αλλαγή που επιθυμεί.
Η ισορροπία δυνάμεων αντικατοπτρίζεται εν μέρει από τις δημοσκοπήσεις. Το FDP κυμαίνεται στα 7%, ενώ με τον Laschet για πρόεδρο οι Χριστιανοδημοκράτες δεν πρόκειται να συγκυβερνήσουν με την AfD. Αφετέρου δε, ο συνασπισμός “rot-rot-grün” των κομμάτων SPD, Linke και Grüne δεν πιάνει τα κατάλληλα ποσοστά. Ceteris paribus, η μόνες δύο ρεαλιστικές επιλογές συγκυβέρνησης είναι “GroKo” (δηλαδή, CDU + SPD) ή “Schwarz-Grün”, με το CDU ετοιμάζεται ξεκάθαρα για την δεύτερη. Το “Schwarz-Gold”, για να ισχύσει, χρειάζεται το CDU να ανέβει στο 40% των δημοσκοπήσεων και το FDP στο 10%, πράγμα δύσκολο. Το γεγονός αυτό οδηγεί το schwarz-grün ένα de facto αποκλειστικό μονόδρομο.
Συνεπώς, το ερώτημα είναι εάν οι Χριστιανοδημοκράτες θα μπορέσουν να επιβληθούν έναντι των Πρασίνων σχετικά με το μέτρο που τους βρίσκει αντίθετους. Διότι για την αριστερά, ο κορωνοϊός είναι ευκαιρία για αλλαγή του «συστήματος» – με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Das ist der Plan für Deutschland nach Corona, Handelsblatt, διαθέσιμο εδώ
- Helge Brauns Unions-Torpedo, Der Spiegel, διαθέσιμο εδώ
- Eine kalkulierte Prügelei um die Schuldenbremse, Frankfurter Allgemeine Zeitung, διαθέσιμο εδώ
- Auch Armin Laschet kritisiert Helge Braun, Frankfurter Allgemeine Zeitung, διαθέσιμο εδώ
- Schuldenbremse: Kretschmer will nicht lockern, Sächsische.de, διαθέσιμο εδώ
- Die Abschaffung der Schuldenbremse wäre ein ungeheuerlicher Vorgang, Capital.de, διαθέσιμο εδώ
