Του Φιλίππου-Αθανασίου Μισούλη,
Η υπόθεση District of Columbia εναντίον Heller αποτελεί ορόσημο στη δικαστική και δευτερευόντως πολιτική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Παρότι πρόκειται για μια σχετικά πρόσφατη υπόθεση -καθώς εκδικάσθηκε στις 26 Ιουνίου του έτους 2008- αποτέλεσε την απάντηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Η.Π.Α. απέναντι σε ένα ζήτημα που ταλάνιζε για δεκαετίες και συνεχίζει ακόμα να διχάζει την αμερικανική κοινωνία.
Πιο συγκεκριμένα, η υπόθεση σχετίζεται με το ζήτημα της οπλοκατοχής στις Ηνωμένες Πολιτείες και ιδίως με το αν η δεύτερη τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος κατοχυρώνει ή όχι στον πολίτη το δικαίωμα της οπλοκατοχής. Ως προς τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, τον Φεβρουάριο του 2003, έξι κάτοικοι της περιοχής της Washington D.C. προσέφυγαν δικαστικά εναντίον του Κανονισμού ελέγχου των πυροβόλων όπλων του 1975, σύμφωνα με τον οποίο απαγορευόταν η ιδιωτική κατοχή πυροβόλων όπλων, με εξαίρεση τα στελέχη της αστυνομίας και των ενόπλων δυνάμεων, τόσο ενεργά όσο και συνταξιοδοτημένα. Συγχρόνως, ο νόμος προέβλεπε η απαγόρευση να συνοδεύεται από κατάσχεση, αποθήκευση, αποσυναρμολόγηση και κλείδωμα των υπό απαγόρευση όπλων. Παράλληλα, υπήρχε η δυνατότητα κατοχής πυροβόλων όπλων, έπειτα από ειδική άδεια από τον διευθυντή της αστυνομίας, με ισχύ ενός έτους, η οποία, ωστόσο, συνοδευόταν από ειδικές προϋποθέσεις. Ειδικότερα, απαιτείτο το όπλο να παραμένει σε ασφαλή χώρο κλειδωμένο, εκτός αν βρίσκεται εντός επιχείρησης για την ασφάλειά της ή χρησιμοποιείται σε δραστηριότητες αναψυχής, όπως, για παράδειγμα, η σκοποβολή.
Ένας εκ των προσφευγόντων της υπόθεσης, ο οποίος κρίθηκε και ως έχων έννομο συμφέρον, ήταν ο αστυνομικός Dick Heller. Το έννομο συμφέρον του θεμελιώθηκε στον ισχυρισμό, ότι παραβιάζεται το δικαίωμα αυτοάμυνάς του, καθώς, παράλληλα, προς το όπλο της υπηρεσίας του, είχε αιτηθεί άδεια για κατοχή δευτέρου όπλου εντός της ιδιωτικής του κατοικίας, με τις αρχές, ωστόσο, να αρνούνται το αίτημά του. Κλειδί στην υπόθεση υπήρξε το πολιτειακό καθεστώς της Washington D.C., στην οποία δεν αναγνωρίζεται καθεστώς πολιτείας. Το γεγονός αυτό ερμηνεύτηκε ως δικαιολογητικό εξαίρεσης από τη δεύτερη τροπολογία, η οποία έχει κριθεί ότι ισχύει μόνο για τις Πολιτείες.
Το Ανώτατο Δικαστήριο των Η.Π.Α., κατά την εκδίκαση της υπόθεσης, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι το δικαίωμα κατοχής πυροβόλου όπλου, το οποίο απορρέει από τη δεύτερη τροπολογία των Η.Π.Α., είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το δικαίωμα αυτοάμυνας και ισχύει για κάθε Αμερικανό πολίτη. Σύμφωνα με τον δικαστή Scalia και την πλειοψηφία του δικαστηρίου, η δεύτερη τροπολογία, αναφερόμενη στο δικαίωμα του λαού να φέρει όπλα (“the right of the people to keep and bear arms, shall not be infringed”), το εκλαμβάνει ως ατομικό και όχι συλλογικό δικαίωμα, το οποίο εφαρμόζεται διά του δικαιώματος ελεύθερης και ιδιωτικής κατοχής πυροβόλων όπλων. Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι η απόφαση πάρθηκε με μια απόλυτη οριακή πλειοψηφία, πέντε έναντι τεσσάρων από το σύνολο των εννέα δικαστών.
Ταυτόχρονα, το δικαστήριο εξέλαβε την τροπολογία ως κατοχύρωση ενός πολιτικού δικαιώματος, και δη του δικαιώματος του λαού, να αντιστέκεται ενάντια σε μια ενδεχόμενη βίαιη κατάλυση του πολιτεύματος. Υπό το σκεπτικό αυτό, του δικαιώματος δηλαδή αντίστασης απέναντι σε μια τυραννική εξουσία, είναι άτοπο να ερμηνεύεται η δεύτερη τροπολογία και το εξ’ αυτής δικαίωμα οπλοκατοχής ως αφορά αποκλειστικά τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων.
Τέλος, το δικαστήριο έκρινε ότι το δικαίωμα οπλοκατοχής δεν είναι απόλυτο, καθώς μπορεί να δεχτεί περιορισμούς από νομοθετήματα, όπως, για παράδειγμα, η απαγόρευση οπλοκατοχής στους έχοντες επιβαρυμένο ποινικό μητρώο ή σε όσους αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα ψυχολογικά προβλήματα, προς χάριν της προστασίας της δημόσιας ασφάλειας και υγείας. Ωστόσο, σύμφωνα με το Δικαστήριο, η απόλυτη απαγόρευση, που συνεπάγεται στην πράξη το υπό κρίση νομοθέτημα, το καθιστά εν τέλει αντίθετο στη δεύτερη τροπολογία και αντισυνταγματικό.
Η απόφαση αντικατοπτρίζει το πνεύμα του άτυπου αρχηγού της συντηρητικής πλειοψηφίας του Δικαστηρίου, δικαστή Scalia, και γενικότερα σε κοινωνικό επίπεδο αποτυπώνει τα επιχειρήματα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των Η.Π.Α. Ειδικότερα, κατοχυρώνεται και δικαστικά η ύπαρξη ατομικού δικαιώματος οπλοφορίας των πολιτών και μάλιστα συνταγματικά κατοχυρωμένου, αποκλείοντας συνεπώς πολιτειακές πρωτοβουλίες για τον περιορισμό του. Μόνη δυνατότητα περιορισμού είναι πλέον οι περιορισμένες εξαιρέσεις στο όνομα της δημόσιας ασφάλειας. Παρά τον κατηγορηματικό της χαρακτήρα, εντούτοις η απόφαση δεν έληξε τη διαμάχη γύρω από το φλέγον αυτό ζήτημα, το οποίο συνεχίζει να αποτελεί την «αιώνια» εστία αντιπαραθέσεων και διχασμού της αμερικανικής κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- District of Columbia v. Heller, Encyclopedia Britannica, διαθέσιμο εδώ
- cases/District of Columbia v. Heller, OYEZ, διαθέσιμο εδώ
- Legal Information Institute, DISTRICT OF COLUMBIA v. HELLER (No. 07-290), 478 F. 3d 370, affirmed, Law Cornell.edu, διαθέσιμο εδώ
- Law School Case Brief, District of Columbia v. Heller – 554 U.S. 570, 128 S. Ct. 2783 (2008), LexisNexis.com, διαθέσιμο εδώ
- District of Columbia v Heller, Case Briefs.com, διαθέσιμο εδώ
