Της Ευτυχίας Γιαπράκα,
Το 2021, στην πιο ερωτική πόλη της Ιταλίας, τη Βενετία, δε θα φορεθούν οι καρναβαλικές μάσκες, αλλά τη θέση τους θα πάρουν οι χειρουργικές. Για ακόμη μια χρονιά, το διάσημο και παραδοσιακό Καρναβάλι της Βενετίας στην Ιταλία δεν θα σημάνει την έναρξή του. Όπως και το 2020, έτσι και φέτος, το καρναβάλι της Βενετίας ανακοίνωσε την ακύρωσή του, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, που μαστίζει την Ευρώπη -και όχι μόνο- από τον περσινό Φλεβάρη. Η ιταλική πόλη για ακόμα μία φορά δεν θα λάμψει με τις χαρακτηριστικές της μάσκες και τις εντυπωσιακές στολές της.
Το Καρναβάλι της Βενετίας είναι ένα από τα πιο γνωστά και διακεκριμένα ανά τον κόσμο εδώ και πολλούς αιώνες. Ξεκινά αρχές Φεβρουαρίου και τελειώνει την ημέρα πριν από την Καθαρά Τετάρτη, ακριβώς πριν από την έναρξη της καθολικής Σαρακοστής στα τέλη Φεβρουαρίου ή αρχές Μαρτίου.
Οι ρίζες του είναι αρκετά «βαθιές», καθώς η πρώτη αναφορά που έχουμε γι’ αυτό, είναι από τη νίκη της «Γαληνοτάτης Δημοκρατίας» το 1162 εναντίον του Πατριάρχη της Ακυληίας Ουλρίκο ντι Τρεβέν. Ο εορτασμός της νίκης αυτής έγινε γρήγορα έθιμο. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, οι άνθρωποι συνήθιζαν να τρώνε κρέας, ζάχαρη και λίπη. Η προσπάθεια τους, λοιπόν, να απαλλαγούν από τα ποτά και το πλούσιο φαγητό, μετέφερε τη γιορτή έξω στους δρόμους. Για αυτό και ονομάστηκε “Carnevale”, που προέρχεται από τις λέξεις carne που σημαίνει κρέας και vale που σημαίνει την αποστέρηση απ’ αυτό.
Το Καρναβάλι ξεκίνησε άτυπα εκείνη την περίοδο και θεσμοθετήθηκε κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Αποτέλεσε ένα τρόπο ανάδειξης μιας αριστοκρατικής και ρομαντικής εικόνας που ενθάρρυνε την ελευθερία και την ευχαρίστηση. Έφτασε στο απόγειό του το 18ο αιώνα, όμως, σταδιακά άρχισε να χάνει την απήχησή του. Ξεκίνησε να βρίσκει ξανά την αίγλη του το 1979 και ανασυστάθηκε με σκοπό να αναζωπυρώσει την ιστορία και τον πολιτισμό της Βενετίας. Έγινε ιδιαίτερα γνωστό για τις περίτεχνες μάσκες του, τα κοστούμια και τις φαντασμαγορικές εκδηλώσεις του.
Οι μάσκες υπήρξαν ανέκαθεν χαρακτηριστικό στοιχείο του βενετσιάνικου Kαρναβαλιού. Ήταν κατασκευασμένες από δέρμα, πορσελάνη ή από μια πρωτότυπη τεχνοτροπία που χρησιμοποιεί το γυαλί. Συγκριτικά με τα νεότερα χρόνια, στο παρελθόν οι μάσκες ήταν πιο απλοϊκές στο σχεδιασμό και στη διακόσμηση, ενώ είχαν περισσότερο πρακτική και συμβολική λειτουργία. Αντίθετα, σήμερα κατασκευάζονται από φύλλα χρυσού και γύψο και είναι όλες διακοσμημένες με πολύτιμους λίθους και ζωγραφισμένες στο χέρι. Ένα κύριο χαρακτηριστικό τους είναι επίσης, το γεγονός ότι κρύβουν ολόκληρο το πρόσωπο αφήνοντας ακάλυπτη μόνο την περιοχή των ματιών. Οι μάσκες, πέρα από τις ζωγραφιές και τους πολύτιμους λίθους, μπορεί να έχουν επάνω τους καπέλα, φτερά, στέμματα και όλων των ειδών τα σχέδια, ενώ τονίζεται ότι συμπληρώνονται με τα αντίστοιχα κουστούμια.
Οι μάσκες και τα κουστούμια είναι αλληλένδετα στοιχεία, ενώ η ενδυμασία είναι εμπνευσμένη από τη μπαρόκ εποχή. Το ντύσιμο των γυναικών αποτελείται από μακριά φορέματα με κορσέδες για να τονίζουν τη μέση τους. Το φόρεμά της γυναικείας στολής είναι κατασκευασμένο, έτσι ώστε να θυμίζει το σχήμα της καμπάνας. Για το σκοπό αυτό, ενσωματώνονταν στο φόρεμα ξύλινοι δακτύλιοι, για να μοιάζουν με τα μπαρόκ φορέματα. Το ντύσιμό τους ολοκληρώνεται συνήθως (πέρα από τη μάσκα) άλλοτε με μία βεντάλια ή μια ομπρέλα και άλλοτε με ένα καπέλο. Οι άνδρες, αντίστοιχα, συνήθως φοράνε ένα πουκάμισο που στο πάνω μέρος αποτελείται από πολλές πιέτες. Από πάνω του τοποθετούν ένα σακάκι, ενώ πολλές φορές επιλέγεται ως τελικό κομμάτι της ενδυμασίας και μία κάπα. Τα υποδήματά τους είναι στολισμένα με κορδέλες, φτερά και κουμπιά. Τέλος, το παντελόνι της ενδυμασίας μπορεί να είναι είτε μακρύ είτε κοντό, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις μας θυμίζει τη γαλατινή βράκα.
Οι ενδυμασίες και των δύο φύλων μπορεί να παρέχονται είτε ως «σετ» είτε και μεμονωμένες. Η έμπνευση και οι επιρροές έχουν τις καταβολές τους κυρίως από το Μεσαίωνα αλλά και από το 16ο και 18ο αιώνα.
Η απουσία του Καρναβαλιού φέτος είναι μία μεγάλη απώλεια για την πόλη της Βενετίας, η οποία έχει όχι μόνο οικονομικές, αλλά κυρίως κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες. Οι φαντασμαγορικές εκδηλώσεις της πόλης που πραγματοποιούνταν εκείνες τις ημέρες θα μπορούσαν να την περιγράψουν ως μια «πόλη που ποτέ δεν κοιμάται». Ωστόσο, φέτος αυτό δεν θα καταστεί εφικτό. Ας ελπίσουμε όλοι, πως την επόμενη χρονιά θα καταφέρουμε να ζήσουμε ή για κάποιους να ξανά ζήσουμε αυτή την υπέροχη εμπειρία ζωής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Καρναβάλι της Βενετίας ξεκίνησε – Οι υπέροχες φωτογραφίες από τη φαντασμαγορική έναρξη, Bovary, διαθέσιμο εδώ
- Το Βενετσιάνικο Καρναβάλι και η ιστορία του, Kalidoni Travel, διαθέσιμο εδώ
- Καρναβάλι στη Βενετία, Art Travel, διαθέσιμο εδώ
- Καρναβάλι της Βενετίας, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
