Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Η επαναλειτουργία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ήταν μία επιλογή που αποτελούσε μονόδρομο… Πέραν της οικονομίας, η εκπαιδευτική διαδικασία στη χώρα μας αποτελεί, επίσης, ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της πανδημίας. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν εκτεθεί ήδη σ’ ένα ιδιαίτερα στρεσογόνο περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, λόγω των αναγκαίων περιορισμών στον τρόπο ζωής μας.
Ουδείς εχέφρων άνθρωπος αρνείται ότι το πρωτεύον είναι προστασία της δημόσιας υγείας πλην, όμως, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι όσοι εισηγούνται τα μέτρα χαρακτηρίζονται από ένα μοτίβο σκέψης που αγνοεί όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους της λειτουργίας του κράτους και της κοινωνίας. Σημαντική φυσικά είναι και η ευθύνη της κυβέρνησης μιας και οι τελικές αποφάσεις είναι πολιτικές. Η πανδημία, όμως, κάποια στιγμή θα παρέλθει και τότε το τοπίο που θα έχει διαμορφωθεί πρέπει να είναι πρόσφορο για την ανασύνταξη της χώρας και της ελληνικής κοινωνίας, η οποία ούσα κουρασμένη από τις συνεχείς και μακρόχρονες απαγορεύσεις, την αναστολή θεμελιωδών δικαιωμάτων και οικονομικά καθημαγμένης, είναι βέβαιο πως δεν θα είναι υγιής…
Στην εκπαίδευση, εν προκειμένω, δεν προκύπτει από κάπου η ύπαρξη ενός συνεκτικού, ρεαλιστικού σχεδιασμού για την ομαλή επανένταξη όλων των εμπλεκομένων στη μαθητική και ακαδημαϊκή ζωή. Παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα, η τηλεκπαίδευση επ’ ουδενί κατόρθωσε έστω να υποκαταστήσει την πραγματική, δια ζώσης διδασκαλία. Εκπαιδευτικοί χωρίς κατάρτιση σε ζητήματα τεχνολογία αφέθηκαν να προσπαθούν τελευταία στιγμή να μάθουν τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, του διαδικτύου, των εφαρμογών κ.λπ. Μαθητές οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα εξασφάλισης της αναγκαίας τεχνικής υποδομής είδαν το κράτος να λειτουργεί κατ’ ουσίαν τιμωρητικά απέναντί τους. Εκπαιδευτικές μονάδες που ποτέ δεν συντονίστηκαν από το Υπουργείο σε μία κοινή γραμμή αναφορικά με λεπτά ζητήματα, όπως η καταγραφή των απουσιών, ο πειθαρχικός έλεγχος, η διαδικασία αξιολόγησης των μαθητών κ.λπ. Ακούσαμε τραγελαφικές ιστορίες που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης, από φάρσες μαθητών μέχρι παρεμβολές εξωσχολικών. Όπως σε όλες τις κρίσεις δε, εμφανίστηκαν και φαινόμενα παραβατικότητας, μαύρης αγορά κι αισχροκέρδειας με την ανάπτυξη εκ μέρους τμήματος της παραπαιδείας τρόπων φαλκίδευσης των εξετάσεων τόσο σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όσο κυρίως σε επίπεδο τριτοβάθμιας, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, παραμένει κλειστή επ’ αόριστον.
Πέραν, όμως, από την ποιότητα της διδασκαλίας, τη δυσχέρεια μετάδοσης της γνώσης και αξιολόγησης των επιδόσεων, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί επηρεάζει αρνητικά τον σκληρό πυρήνα της συγκρότησης της ανθρώπινης προσωπικότητας, η οποία λαμβάνει χώρα στα πρώτα χρόνια της ζωής κάθε ατόμου.
Το σχολείο και το πανεπιστήμιο δεν είναι απλώς χώροι όπου ο μαθητής και ο φοιτητής συλλέγουν απαραίτητες γνώσεις. Είναι χώροι διαμόρφωσης χαρακτήρα και κοινωνικοποίησης. Είναι ουσιαστικά τα μέρη που κάποιος στην αυγή του βίου του περνά τις ίδιες περισσότερες ώρες μετά από αυτές που περνά στο σπίτι του. Στο σχολείο έρχεσαι για πρώτη φορά σε καθημερινή επαφή με ανθρώπους της ηλικίας σου, αντιλαμβάνεσαι τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις ερμηνεύεις με τον λιγότερο υστερόβουλο τρόπο απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη φάση της ζωής σου. Κατανοείς την αξία της συντροφικότητας, αλλά, επίσης, αντιλαμβάνεσαι την αδήριτη ανάγκη ν’ αναπτύξεις τα πρώτα συστήματα αυτοπροστασίας σου έναντι διαφόρων ειδών απειλών. Δημιουργείς τις πρώτες φιλικές κι ερωτικές σου σχέσεις. Μοιράζεσαι κοινές αγωνίες και κατανοείς τη διαδικασία της εξέλιξης, την αξία της αυτοπειθαρχίας για την εκπλήρωση στόχων. Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής σου ζωής κάνεις τα πρώτα ενήλικα βήματά σου στη ζωή. Φεύγεις στις περισσότερες περιπτώσεις από την οικογενειακή θαλπωρή και καλείσαι να επιβιώσεις μόνος, σ’ ένα ξένο μέρος αντιμετωπίζοντας δυσχέρειες και κινδύνους. Αντιλαμβάνεσαι καλύτερα την αξία του χρήματος και καλείσαι να προβείς πολλές φορές σε προσωπικές υπερβάσεις για να εξασφαλίσεις τη συνέχιση των σπουδών σου. Σε αρκετές περιπτώσεις, αποκτάς την πρώτη σου εργασιακή εμπειρία γνωρίζοντας τη λειτουργία τους συστήματος απ’ όλες τις πλευρές τους. Αποκτάς σχέσεις με ανθρώπους, οι οποίες δεν αποκλείεται ν’ αποδειχθούν σχέσεις ζωής. Αρχίζεις, εiδικά προς το τέλος των σπουδών σου, να συνειδητοποιείς ότι η πραγματικότητα στον ακαδημαϊκό και μετέπειτα στον εργασιακό χώρο είναι πιο πεζή απ’ όσο πίστευες.
Τα παιδιά που φοιτούν σήμερα στη δευτέρα τάξη του Δημοτικού δεν έχουν την εμπειρία μιας ολοκληρωμένης σχολικής ζωής, δεν έχουν την ευκαιρία της συμμετοχής στη σχολική ζωή. Αυτές οι πρώτες τάξεις του δημοτικού, οι τόσο σημαντικές για ν’ αποκτήσουν τις σωστές βάσεις, έχουν παρέλθει κυρίως μέσα από την οθόνη του υπολογιστή, η οποία, πλην των άλλων, δεν τους επιτρέπει να συνηθίσουν σ’ έναν προγραμματισμένο τρόπο ζωής, ώστε ν’ αναπτύξουν την αυτοπειθαρχία και την υπευθυνότητά τους. Αντιστοίχως, τα παιδιά της δευτέρας γυμνασίου, που ακόμα δεν έχουν συνηθίσει στο νέο τους σχολικό περιβάλλον, όπως κι αυτά του Λυκείου. Στην περίπτωση δε της τρίτης τάξης του τελευταίου σχολείου έχουμε και πάλι τη διόγκωση των ήδη υπαρχόντων ανισοτήτων στις ευκαιρίες πρόσβασης στην ανώτερη κι ανώτατη εκπαίδευση, μιας και οι μαθητές που δεν έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν φροντιστηριακά μαθήματα ξεκινούν πλέον από ακόμα μειονεκτικότερη θέση, τον αγώνα των Πανελλαδικών εξετάσεων. Σε ό,τι αφορά δε τους φοιτητές και δη τους νεοεισαχθέντες και τους δευτεροετείς προπτυχιακούς, όλα όσα συγκροτούν τη φοιτητική ζωή δεν υφίστανται. Οι περισσότεροι εξ αυτών δεν έχουν εισέλθει στη πολυσύνθετη διαδικασία της ωρίμανσης και της ουσιαστικής ενηλικίωσης που συνεπάγεται ο ρόλος του ακαδημαϊκού πολίτη. Ξεχωριστό και σκοτεινό, δυστυχώς, κεφάλαιο αποτελεί και η στέρηση της διεξόδου που έδινε η συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία σε παιδιά προβληματικών οικογενειών, που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία πολλαπλών μορφών, η οποία κατά τη διάρκεια του λεγομένου lockdown αυξάνεται μαζί με την ανάπτυξη παντός είδους ανθυγιεινών συνηθειών…
Η κυβέρνηση όφειλε να έχει δημιουργήσει ευρύτερες ομάδες ειδικών που θα μελετούσαν τις επιπτώσεις των πολιτικών αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης σε διαφόρους τομείς. Αντιθέτως αντιμετωπίζει ως απόνερα άνευ σημασίας ό,τι δεν έχει να κάνει με το στενό πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας. Αργά ή γρήγορα, όμως, θα βρούμε μπροστά μας όλες τις συνέπειες αυτής της έλλειψης κι ας ελπίσουμε ότι οι βλάβες που θα έχουν προκληθεί δεν θα είναι ανεπανόρθωτες…
