Της Κατερίνας Φιλακούρη,
Ίσως έχει να κάνει με τις σπουδές μου. Ίσως έχει να κάνει με τη γενικότερη παιδεία που έλαβα στα μικρά μου χρόνια. Όπως και να έχει, η θέση μου αναφορικά με τη θανατική ποινή στο πέρασμα των χρόνων παραμένει αναλλοίωτη. «Το δικαίωμα στη ζωή είναι αναφαίρετο». Το ζήτημα της θανατικής ποινής έχει διχάσει κοινωνίες και λαούς, είναι ικανό να ρίξει κυβερνήσεις και να πυροδοτήσει διαμαρτυρίες. Έτσι, φυσικό είναι ότι δεν έχει περάσει αδιάφορο από τον χώρο του θεάματος. Οι κινηματογραφικές παραγωγές ξεκίνησαν στα τέλη του 1890, ενώ η εσχάτη των ποινών χρονολογείται πολύ νωρίτερα. Ο κινηματογράφος έχει την ικανότητα να μεταφέρει σημαντικά μηνύματα, πληροφορίες και συναισθήματα στο κοινό, καθώς πρόκειται για ένα μέσο άκρως προσιτό στις μάζες.
Αναμφισβήτητα, η πρώτη ταινία που θα σκεφτόταν κανείς επί του θέματος είναι «το Πράσινο Μίλι» (1999). Εμβληματική ταινία με πρωταγωνιστές τον Tom Hanks και τον Michael Clarke Duncan. Για όσους δεν το γνωρίζουν, βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Stephen King και την σκηνοθετεί ο Frank Darabont (ο ίδιος σκηνοθέτησε και το “The Shawshank Redemption”, επίσης του King). Ο Paul Edgecomd εργάζεται ως δεσμοφύλακας στην πτέρυγα θανατοποινιτών μιας φυλακής στην πολιτεία της Λουιζιάνα, τη δεκαετία του 1930. «Πράσινο Μίλι» ονομάζεται ο διάδρομος που βρίσκεται σε αυτήν την πτέρυγα και οδηγεί στο δωμάτιο με την ηλεκτρική καρέκλα, λόγω του βαθυπράσινου χρώματός του. Η ταινία αυτή βασίζεται στο δίπολο του καλού και του κακού, στο φως και το σκοτάδι. Ο σκληρός και εκδικητικός δεσμοφύλακας Percy Wetmore (Doug Hutchinson) έρχεται σε έντονη αντίθεση με τον «ανθρώπινο» και ευσπλαχνικό Edgecomb.
Και, βέβαια, τεράστια αντιδιαστολή παρουσιάζεται ανάμεσα στον νέο τρόφιμο της πτέρυγας, John Coffey (Michael Clarke Duncan), και τους λοιπούς θανατοποινίτες, η οποία μεγεθύνεται από την όψη του πρώτου. Πρόκειται για έναν γιγαντιαίο μαύρο Νοτιοαμερικανό, ο οποίος αποδεικνύεται να είναι ένας καλοκάγαθος γίγαντας που φοβάται το σκοτάδι. Αυτός άδικα καταδικάστηκε για τον βιασμό και τον φόνο δύο μικρών κοριτσιών, πολύ γρήγορα όμως τόσο οι τρόφιμοι όσο και οι δεσμοφύλακες διαπιστώνουν την πραγματικότητα, μην μπορώντας να αντιστρέψουν την απόφαση. Η επιλογή του δεν είναι τυχαία, τόσο χάρη στη σωματική του διάπλαση όσο και στην υποκριτική του ικανότητα (υποψηφιότητα για Όσκαρ Β’ ανδρικού ρόλου). Η διάρκεια της ταινίας (3 ώρες) για κάποιους ίσως υπήρξε κουραστική, για άλλους όμως ήταν αναγκαία ώστε η ιστορία να έχει αρχή, μέση και τέλος. Η σκηνοθεσία και η απαράμιλλη φωτογραφία δημιουργούν την κατάλληλη ατμόσφαιρα και σε μεταφέρουν στη φυλακή και στη δεκαετία του ’30 του προηγούμενου αιώνα. Είναι μια ιδιότυπη ταινία τόσο με τρυφερές όσο και με βίαιες σκηνές, η οποία φέρνει στο προσκήνιο ένα μείζον ζήτημα δίχως να σε προκαταβάλει, αλλά κάνοντάς σε να διερωτηθείς και να φτάσεις μόνος σου στη «σωστή» απάντηση.
Μια δεύτερη ταινία που έχει ως ευρύτερο θέμα τη θανατική ποινή, την οποία απεικονίζει με ένα πιο κοινωνικό στοιχείο και μια εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα από αυτήν της προηγούμενης ταινίας, είναι το «Θαύμα στο κελί 7». Πρόκειται για μια πρόσφατη ταινία τουρκικής παραγωγής (μοιάζει έντονα με μια κορεάτικη παραγωγή της προηγούμενης δεκαετίας), η οποία ξεπέρασε τα εγχώρια σύνορα και άγγιξε τηλεθεατές σε όλον τον κόσμο. Στην πραγματικότητα, πραγματεύεται μια ιστορία αγάπης ανάμεσα σ’ έναν πατέρα και την κόρη του. Πιο συγκεκριμένα, ο Μέμο είναι ένας άνδρας με νοητική στέρηση, ο οποίος ζει με την κόρη και τη γιαγιά του σε κάποια επαρχιακή πόλη της Τουρκίας. Η μικρή δεν αργεί να καταλάβει πως ο πατέρας της διαφέρει από τους υπόλοιπους και αντί να μοιάζει στους άλλους πατεράδες μοιάζει περισσότερο σ’ εκείνη. Στο μεταξύ, ο πρωταγωνιστής μας βρίσκεται τη λάθος στιγμή στο λάθος μέρος και κατηγορείται άδικα για τον θάνατο ενός κοριτσιού. Μην μπορώντας να υπερασπιστεί τον εαυτό του, καταδικάζεται με την εσχάτη των ποινών. Όπως συμβαίνει και στο «Πράσινο Μίλι», το προσωπικό της φυλακής αλλά και οι συγκρατούμενοί του γρήγορα διαπιστώνουν την αθωότητά του. Οι ερμηνείες είναι «έμψυχες», ειλικρινείς! Όλα τα συναισθήματα που εκφράζονται με τις κινήσεις, τα χαρακτηριστικά και τη χροιά των ηθοποιών περνούν μέσα από το γυαλί και φτάνουν ν’ αγγίξουν τον δέκτη. Η σκηνοθεσία είναι απλή, γραμμική, δίχως περιττές συναισθηματικές εξάρσεις. Εστιάζει στο ανθρώπινο στοιχείο και στο δίπολο δικαίου-αδίκου. Σωστά έχει χαρακτηριστεί ένα μικρό διαμαντάκι.
Αφορμή αυτού του άρθρου αποτέλεσε η πρόσφατη εκτέλεση θανατικής ποινής του Brandon Bernard στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Παρ’ όλο που δεν μου είναι άγνωστο πως η θανατική ποινή εξακολουθεί να υφίσταται σε κάποιες από τις πολιτείες των Η.Π.Α., εξακολουθεί να με συγκλονίζει το επίπεδο επιβολής και κυριαρχίας που νομίζει μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού πως μπορεί να έχει πάνω σ’ έναν άνθρωπο. Οι δύο ταινίες που παρέθεσα αφορούν άδικες καταδίκες και δυστυχώς για κάθε εννιά θανατοποινίτες που εκτελούνται ένας αποδεικνύεται αθώος και ελευθερώνεται!
Ταινία Bonus: Just Mercy (2019)
Πρωταγωνιστές: Michael B. Jordan, Jamie Foxx, Brie Larson
Εν συντομία, πραγματεύεται την προσπάθεια ενός νεαρού δικηγόρου να παρέχει νομική υποστήριξη στους φτωχούς και καταδικασμένους της Alabama. Βασίζεται στην αληθινή ιστορία του Bryan Stevenson (δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων) και στην ίδρυση του οργανισμού “Equal Justice Initiative”. Οι ερμηνείες δεν είναι τίποτα λιγότερο από αυτό που θα περίμενες! Το πιο ειρωνικό είναι ότι η ταινία λαμβάνει χώρο στο μέρος που γράφτηκε το θρυλικό “To kill a Mockingbird”. Η πραότητα, η ακεραιότητα του χαρακτήρα και η επιμονή του Bryan κατάφεραν να σώσουν μέχρι σήμερα δεκάδες φυλακισμένους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Greatest movies ever, thegreatestmoviesever.blogspot.com, διαθέσιμο εδώ
- Το Πράσινο Μίλι-The Green Mile, culture21century.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κριτική για την ταινία “Το Θαύμα Στο Κελί 7”, cineramen.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Θαύμα στο κελί νο.7»: Όλοι λένε ότι αυτή είναι η κορυφαία ταινία αυτή τη στιγμή στο Netflix -Θα σε κάνει να κλάψεις σα μωρό [βίντεο], iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
