Της Λίλης Οικονόμου,
Σε διαδικασία εσωτερικής έρευνας βρίσκεται ο οργανισμός FRONTEX, εξαιτίας κατηγοριών που έχουν υποβληθεί σε βάρος του για την εκτέλεση ενεργειών κατά των προσφύγων οι οποίες αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο. Ο Frontex, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, αποτελεί τον ευρωπαϊκό οργανισμό που είναι αρμόδιος για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο συγκεκριμένος οργανισμός δημιουργήθηκε το 2004 και είναι υπεύθυνος για την προστασία και τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων, τόσο των κρατών-μελών της EE όσο και των συνδεδεμένων χώρων Σένγκεν. Μάλιστα, λόγω της μεταναστευτικής κρίσης του 2015-2016 παρατάθηκε η λειτουργία του και ο ρόλος του κρίθηκε ιδιαίτερα πολύτιμος, ενώ, παράλληλα, διευρύνθηκε με αρμοδιότητες που αφορούν τον έλεγχο της μετανάστευσης και της διαχείρισης των συνόρων. Επίσης, του χορηγήθηκαν καθήκοντα σχετικά με την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος.
Τις καταγγελίες που σχετίζονται με την παρενόχληση, την ανάρμοστη συμπεριφορά και τον παρεμποδισμό των προσφύγων να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές έρευνα η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης Απάτης (OLAF), προκειμένου να διαλευκάνει την υπόθεση μετά τις ανεπαρκείς απαντήσεις της έρευνας του ελληνικού Λιμενικού και του Οργανισμού Συνοριοφυλακής κι Ακτοφυλακής. Η κατάσταση έχει γίνει γνωστή και στην Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Ylva Johansson, η οποία δήλωσε ότι: «Είναι ύψιστης σημασίας να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για οποιαδήποτε λειτουργία αυτής της υπηρεσίας. Χρειαζόμαστε πραγματικά έναν ισχυρό Frontex […] για να προστατεύσουμε τα σύνορά μας και τις αξίες μας. Και δεν θα μπορούσε να υπάρχει περιθώριο δυσπιστίας από πολίτες, κράτη-μέλη ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τον Frontex, γιατί αυτό θα (τον) αποδυναμώσει».
Η Ylva Johansson κάλεσε ακόμη τον διευθυντή του FRONTEX, Fabrice Leggeri, να ξεκαθαρίσει τη στάση του αναφορικά με τις κατηγορίες για την εμπλοκή σε επαναπροωθήσεις που αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο, με τη μορφή συνεργασίας ή συγκάλυψης, ενώ παράλληλα πρότεινε να πραγματοποιηθούν αλλαγές όχι μόνο στο εσωτερικό του οργανισμού αλλά και στο σύστημα αναφοράς του. Η αρμόδια Επίτροπος αρνήθηκε ότι οι παραπάνω αποτυχίες πηγάζουν από την μεγάλη αύξηση του προϋπολογισμού που είδε ο Frontex μετά την κρίση του 2015, ενώ αναμένει από το διοικητικό συμβούλιο και τον υπό έρευνα Leggeri, να ρίξει φως στην υπόθεση των επαναπροωθήσεων και να υποβάλει προτάσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας του οργανισμού.
Οι πρώτες κατηγορίες για ενέργειες του οργανισμού επαναπροώθησης των προσφύγων από τις ακτές της Ευρώπης, διατυπώθηκαν τον Οκτώβρη του 2020 από το γερμανικό περιοδικό DER SPIEGEL, το οποίο δημοσίευσε ένα σχετικό άρθρο κάνοντας λόγο για την επίγνωση και την συμμετοχή της FRONTEX σε παράνομες επιχειρήσεις που διαδραματίζονταν στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι: «Έλληνες φύλακες συνόρων εξαναγκάζουν ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων να επιστρέψουν στη θάλασσα, στα πλαίσια επιχειρήσεων επαναπροώθησης που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο. Η DER SPIEGEL και οι αναφέροντες συνεργάτες της έχουν πληροφορηθεί ότι η ΕΕ είναι επίσης συμμέτοχη σε αυτή την εξαιρετικά αμφιλεγόμενη πρακτική». Στην έρευνα του γερμανικού περιοδικού περιγράφονται με λεπτομέρεια διάφορα περιστατικά κατά τα οποία οι ελληνικές αρχές επαναπροώθησαν μετανάστες στην Τουρκία. Οι New York Times και διάφορες ερευνητικές ομάδες αποκάλυψαν επίσης την εμπλοκή του Οργανισμού σε τουλάχιστον έξι επαναπροωθήσεις.
Όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη της Euronews εάν η αυστηρότερη γραμμή της ΕΕ στο προσφυγικό μπορεί να έπαιξε ρόλο στις φερόμενες επαναπροωθήσεις, η Επίτροπος απάντησε ότι δεν υπάρχει αντίφαση μεταξύ της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και του σεβασμού των θεμελιωδών αξιών της. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι μετακινήσεις των μεταναστών είναι παράνομες. Η αρχή της μη επαναπροώθησης κωδικοποιείται στο άρθρο 33 της Σύμβασης του 1951 για τους Πρόσφυγες. Κανένα συμβαλλόμενο κράτος δεν δύναται να εκδιώξει ή να επιστρέψει πρόσφυγα με οποιονδήποτε τρόπο στα σύνορα των εδαφών όπου θα απειλείται η ζωή ή η ελευθερία του λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή πολιτική γνώμη. Επιπλέον, το άρθρο 5 του κώδικα δεοντολογίας του Frontex επιβεβαιώνει την πλήρη συμμόρφωση του οργανισμού με αυτήν την αρχή.
Τα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης έφεραν αναστάτωσαν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πολλά μέλη του οποίου έκριναν μη ικανοποιητικές τις όποιες εξηγήσεις έδωσε ενώπιον τους ο Leggeri με τους Πρασίνους και τους και άλλα πολιτικά κόμματα της Αριστεράς να ζητούν την παραίτησή του. «Δεν έχουμε βρει αποδεικτικά στοιχεία ότι υπήρξε ενεργή άμεση ή έμμεση συμμετοχή του προσωπικού ή αξιωματικών του Frontex σε επαναπροωθήσεις», ισχυρίστηκε ο Leggeri κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, χωρίς, ωστόσο, να πείσει τους ευρωβουλευτές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άμεσες απαντήσεις για τις επαναπροωθήσεις ζητά από τη Frontex η Κομισιόν, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- EU migration chief urges Frontex to clarify pushback allegations, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι ο Frontex, FRONTEX, διαθέσιμο εδώ
- EU Border Agency Frontex Complicit in Greek Refugee Pushback Campaign, SPIEGEL International, διαθέσιμο εδώ
