Του Απόλλωνα-Δαμιανού Κικίδη,
Η υποκουλτούρα πανκ (punk subculture) περιλαμβάνει μια ποικίλη και ευρέως γνωστή σειρά ιδεολογιών, μόδας και άλλων μορφών έκφρασης, οπτικής τέχνης, χορού, λογοτεχνίας και φιλμ. Χαρακτηρίζεται, κυρίως, από απόψεις κατά του κατεστημένου, την προώθηση της ατομικής ελευθερίας, την ηθική DIY (Do It Yourself) και επικεντρώνεται στο θορυβώδες, επιθετικό είδος ροκ μουσικής. Η πανκ, επίσης, προωθεί και απόψεις, όπως η μη συμμόρφωση, ο αντι-αυταρχισμός, ο αντι-κορπορατισμός, ο αντι-καταναλωτισμός, η αντι-εταιρική απληστία, η άμεση δράση και όχι η «πώληση».
Ακόμα και η μόδα των πανκ ακολουθεί αυτά τα πρότυπα και ιδεώδη με σκόπιμα προσβλητικές μπλούζες, δερμάτινα σακάκια, δερμάτινες μπότες, χτενίσματα, με έντονα χρωματισμένα μαλλιά και καρφιά mohawks, καλλυντικά, τατουάζ, κοσμήματα και τροποποιώντας το σώμα τους. Οι πιο hardcore γυναίκες παλιότερα φορούσαν αντρικά ρούχα.
Η αισθητική των πανκ τυπικά αποτελείται από underground, μινιμαλιστικές, εικονοκλαστικές και σατιρικές ευαισθησίες. Αρκετή ποίηση και πεζογραφία έχει παραχθεί από αυτήν την υποκουλτούρα, η οποία μέσω των zines (αυτόνομα περιοδικά αυτοέκδοσης) έχει και τη δική της μορφή τύπου. Πολλά είναι και τα βίντεο και οι ταινίες με θεματική πανκ.
Αρχικά, εμφανίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Βέβαια ακόμα δεν είναι γνωστό σε ποια από τις δύο χώρες ήρθε όντως πρώτη. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η υποκουλτούρα άρχισε να διαφοροποιείται, γεγονός που οδήγησε στον πολλαπλασιασμό των φατριών, όπως το new wave, το post-punk, το 2 Tone, το pop punk, το hardcore punk, το no wave, το street punk και το Oi!. Η πανκ υποκουλτούρα επηρέασε και άλλες υπόγειες μουσικές σκηνές, όπως το alternative rock, την indie μουσική, το crossover thrash και τα ακραία subgenres του heavy metal (κυρίως thrash metal, death metal, speed metal και το NWOBHM). Στις Η.Π.Α., στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, έγινε προσπάθεια της αναβίωσης την αρχικής μορφής πανκ.
Το πρώτο κύμα της πανκ ροκ ήταν «επιθετικά μοντέρνο» και διέφερε αρκετά από όλα τα προηγούμενα είδη μουσικής. Φαίνεται πως υπήρχε μια πεποίθηση να εξαγριώσουν ξανά το εξημερωμένο τότε rock ‘n’ roll, προσθέτοντας παραπάνω ενέργεια και αφαιρώντας την υπερβολή. Ταυτόχρονα, απέρριπταν τον πολιτικό ιδεαλισμό και τις πεποιθήσεις των χίπις, τους εξτρεμιστές των λουλουδιών και του ουράνιου τόξου, που προσπαθούσαν να κάνουν τους άλλους να ακολουθήσουν τις ιδέες τους σχετικά με την ελεύθερη αγάπη και τη ζεστασιά.
Η πανκ ροκ, από την γέννησή της, φαίνεται να θεωρούσε σημαντική την τεχνική προσβασιμότητα και το DIY πνεύμα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Pub Rock, από το 1972 έως το 1975, συνέβαλε στην εμφάνιση της punk rock αναπτύσσοντας ένα δίκτυο μικρών χώρων, όπως παμπ, όπου θα μπορούσαν να παίξουν μη mainstream συγκροτήματα. Το Pub Rock εισήγαγε, επίσης, την ιδέα των ανεξάρτητων δισκογραφικών εταιρειών, όπως τα Stiff Records, τα οποία έβγαζαν δίσκους με χαμηλού κόστους. Αυτά τα συγκροτήματα οργάνωσαν τις δικές τους μικρές περιηγήσεις στον χώρο και διαφήμιζαν μόνοι τους τους δίσκους τους. Ακολουθώντας αυτά τα βήματα, η πανκ ροκ εμφανίστηκε και υιοθέτησε την DIY ηθική, απομακρύνοντας τον εαυτό της από τα mainstream ροκ συγκροτήματα, που συνέχεια χρησιμοποιούσαν επιδεικτικά μουσικά εφέ και είχαν μεγάλες τεχνολογικές απαιτήσεις.
Τα μέλη των συγκροτημάτων της πανκ συχνά δεν είχαν μουσικές γνώσεις και δεξιότητες, απλά έπαιζαν, γιατί έτσι μπορούσαν να εκφραστούν.
Η βρετανική πανκ απέρριψε το σύγχρονο mainstream ροκ, την ευρύτερη κουλτούρα που αντιπροσώπευε και τους μουσικούς προκατόχους του. Χαρακτηριστικά το συγκρότημα The Clash έλεγε στο τραγούδι τους, “1977”: “No Elvis, Beatles or The Rolling Stones in 1977.”. Το 1976 ξεκίνησε η πανκ επανάσταση στη Βρετανία. Τότε η νοσταλγία απορρίφθηκε, πολλοί στη σκηνή υιοθέτησαν μια μηδενιστική στάση, που συνοψίστηκε στο σύνθημα των Sex Pistols, “No Future”.
Το ζήτημα της αυθεντικότητας ήταν και είναι σημαντικό στην υποκουλτούρα punk. Ο υποτιμητικός όρος “poseur” άρχισε να εφαρμόζεται σε όσους συνδέονται με το punk και υιοθετούν τα στυλιστικά χαρακτηριστικά του, αλλά θεωρούνται ότι δεν μοιράζονται ή κατανοούν τις υποκείμενες αξίες και φιλοσοφία.
Ως τυπικά όργανα, τα οποία τα punk rock συγκροτήματα περιλαμβάνουν, είναι μία ή δύο ηλεκτρικές κιθάρες, ένα ηλεκτρικό μπάσο και ένα κιτ ντραμς, μαζί με φωνητικά. Τα τραγούδια τείνουν να είναι μικρότερα από αυτά άλλων δημοφιλών ειδών. Τα πανκ τραγούδια παίζονταν σε γρήγορους, ιλιγγιώδεις ρυθμούς, μια προσέγγιση που επηρεάστηκε από τους Ramones. Τα περισσότερα πρώιμα τραγούδια punk rock διατήρησαν μια παραδοσιακή μορφή στίχου-χορωδίας, rock ‘n’ roll και ρυθμού 4/4. Ωστόσο, αργότερα, μπάντες συχνά σπάνε από αυτή τη μορφή.
Τα φωνητικά βραχνά και τραχιά έρχονται σε αντίθεση με τη μελωδικότητα του mainstream rock. Τα πρώιμα πανκ φωνητικά είχαν ένα αλαζονικό γρύλισμα. Tα περίπλοκα σόλο κιθάρας θεωρούνται μαλθακά και περιττά από τα μέλη της πανκ, αν και ακόμα είναι κοινά τα βασικά διαλλείματα κιθάρας. Τα μέρη κιθάρας τείνουν να περιλαμβάνουν εξαιρετικά παραμορφωμένες χορδές. Οι μπασίστες χρησιμοποιούν συχνά μια επιλογή λόγω της ταχείας διαδοχής των σημειώσεων, γεγονός που καθιστά το fingerpicking ανέφικτο. Τα τύμπανα συνήθως ακούγονται βαριά και στεγνά και συχνά έχουν ελάχιστη ρύθμιση. Σε σύγκριση με άλλες μορφές ροκ, η συγκοπή είναι πολύ λιγότερο ο κανόνας. Το Hardcore drumming τείνει να είναι ιδιαίτερα γρήγορο. Η παραγωγή τείνει να είναι μινιμαλιστική, με κομμάτια μερικές φορές που καθορίζονται στο σπίτι μαγνητόφωνα ή απλή portastudios τεσσάρων τροχιών. Ο τυπικός στόχος είναι ο ήχος εγγραφής να είναι ανεξέλεγκτος και πραγματικός, αντανακλώντας τη δέσμευση και την αυθεντικότητα μιας ζωντανής παράστασης.
Οι στίχοι συνήθως φωνάζονται αντί να τραγουδιούνται. Οι στίχοι του Punk Rock είναι συχνά ειλικρινείς, άμεσοι και συγκρουσιακοί. Σε σύγκριση με τους στίχους άλλων δημοφιλών μουσικών ειδών, συχνά σχολιάζουν κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Κάποια από τα πιο γνωστά και σημαντικά τραγούδια του κύματος της πανκ είναι των Clash, το “Career Opportunities”, των Chelsea, το “Right to Work”, των Sex Pistol, τα “Anarchy in the U.K.” και “God Save the Queen”, του Richard Hell, το “Blank Generation”, του group της Patty Smith, το “Because the Night” και των Ramones, το “Now I Wanna Sniff Some Glue”.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Robb, John, Punk Rock: An Oral History Elbury Press, London, 2006
- Christgau, Robert, Please Kill Me: The Uncensored Oral History of Punk, by Legs McNeil and Gillian
- McCain, Grove Press, New York, 1996 Jeffries, Stuart A Right Royal Knees-Up, The Guardian, July 20, 2007
- Richard Hell & the Voidoids, Trouser Press, διαθέσιμο εδώ
- Sex Pistols: Rock Is Sick and Living in London, Rolling Stones, διαθέσιμο εδώ
- A History of Punk Music and its Effect on British Culture and Society, The Rock & Roll Report, διαθέσιμο εδώ
- Inventing Punk, Robert Christgau, διαθέσιμο εδώ
- Punk Rock: 30 years of subversion, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- The Guns of Brixton by The Clash, SAE Institute Amsterdam – Andri Hugo Runolfsson, διαθέσιμο εδώ
- Not Just Boys’ Fun? The Gendered Experience of American Hardcore, UNIVERSITETET I OSLO – Siri C. Brockmeier, διαθέσιμο εδώ
- Grabbing ankles, Thurston Moore (1996), διαθέσιμο εδώ
- The Birth of Punk, Independent, διαθέσιμο εδώ
