Της Μαρίας Ζωγοπούλου,
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν υπάρχει τέλος στη γνώση; Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι ο προορισμός των γνώσεων έχει τελικό σταθμό το σχολείο ή το πανεπιστήμιο. Είναι πράγματι, όμως, έτσι; Σταματούν οι γνώσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Η αλήθεια είναι ότι η πλειοψηφία δείχνει να αρκείται σε αυτό το επίπεδο μόρφωσης, έχοντας μετέπειτα ως νέο στόχο την επαγγελματική της κατάρτιση. Άρα έχει τέλος η μάθηση ή επιλέγουμε να βάζουμε εμείς την τελεία; Σε αυτό το σημείο, ο ρόλος της κοινωνίας είναι σημαντικός, καθώς έχει άμεση επίδραση στους πολίτες της και τους θέτει νωρίς το ερώτημα για τη θέση εργασίας που πρέπει να αναζητήσουν. Αυτό έχει ως στόχο την εξασφάλιση ενός καλού μισθού και μίας άνετης ζωής. Είναι, ωστόσο, η άνεση λόγος για να μένουμε στάσιμοι πνευματικά; Είναι μία ζωή πλήρης χωρίς να βελτιώνουμε τις δεξιότητές μας; Οι απαντήσεις ποικίλλουν και αφορούν τον καθένα μας ξεχωριστά. Όμως, η εκπαίδευση είναι μία μακροχρόνια διαδικασία, ξεκινώντας από τη γέννηση του ανθρώπου και δεν θα έπρεπε να διακόπτεται. Για τον λόγο αυτό, υπάρχουν πολλοί ενήλικες που αναζητούν τη διαρκή πρόσβαση σε γνώσεις, ενδιαφέροντα και δεξιότητες χωρίς να τους εμποδίζει η ηλικία τους.
«Δια βίου μάθηση»
Η φιλοσοφική έννοια του όρου «δια βίου μάθηση» έχει επικρατήσει σε όλα τα είδη, επίπεδα και τύπους εκπαίδευσης, τυπικής, άτυπης και μη τυπικής. Σύμφωνα με τον Δ. Βεργίδη: «Η δια βίου εκπαίδευση αποτελεί μια προσέγγιση του συνόλου των μορφωτικών δραστηριοτήτων (τυπικής, μη-τυπικής και άτυπης) όλων των επιπέδων, που επιτρέπει τη συγκρότησή τους σε ένα εκπαιδευτικό συνεχές, σε διαρκή αλληλεπίδραση με την κοινωνικό-οικονομική, πολιτική και πολιτισμική πραγματικότητα. Η δια βίου εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από ευκαμψία στον χρόνο, τον χώρο, το περιεχόμενο και τις τεχνικές διδασκαλίας». Η επιμόρφωση, λοιπόν, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, έχει κυρίαρχο ρόλο στις δραστηριότητες που έχουν στόχο τη διεύρυνση των γνώσεων, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων μας και την εξέλιξη σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να αποσαφηνιστεί ότι η μάθηση δεν εστιάζει αποκλειστικά στη διδασκαλία μαθημάτων του σχολείου ούτε στη φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αντίθετα, επεκτείνεται στο σύνολο της ζωής του ατόμου, χρησιμοποιώντας στάσεις και αξίες που θα μπορέσουν να αναπτύξουν την προσωπικότητά του.
Πιο αναλυτικά, το θέμα της εκπαίδευσης παραβλέπει την ηλικία ως ανασταλτικό παράγοντα και εστιάζει σε ενήλικες που προσδοκούν την καλλιέργεια των ενδιαφερόντων τους. Συγκεκριμένα, η εκπαίδευση ενηλίκων επικεντρώνεται στη βελτίωση δεξιοτήτων του σύγχρονου πολίτη, είτε αφορά τον εργασιακό τομέα είτε τον προσωπικό. Για παράδειγμα, συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση κοινωνικών και πολιτισμικών αλλαγών της κοινωνίας, στην καλύτερη διαχείριση προσωπικών ζητημάτων και στην εξειδίκευση στον εργασιακό τομέα. Για την ακρίβεια, το εργασιακό περιβάλλον έχει γίνει αρκετά απαιτητικό σε επίπεδο εκπαίδευσης λόγω ταχύτατης ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, με αποτέλεσμα οι ενήλικες να θεωρούν αναγκαία την απόκτηση οποιασδήποτε καινούριας γνώσης.
Επίσης, σε προσωπικό επίπεδο, κρίνεται απαραίτητο εφόδιο για δική μας αυτοεξέλιξη, περιλαμβάνοντας όλες τις προηγούμενες εμπειρίες μας. Αδιαμφισβήτητα, αποτελεί λόγο να ενθαρρύνουμε τους εαυτούς μας, να μη μένουμε προσκολλημένοι σε βολεμένες και εύκολες καταστάσεις, αλλά να κινητοποιούμαστε και να μην αφήνουμε τις μέρες, τους μήνες ή τα χρόνια να περνούν, έχοντας τον ρόλο του παρατηρητή στη ζωή μας. Πάντα υπάρχει προοπτική για εξέλιξη και κυρίως για αυτοβελτίωση. Η μάθηση δεν περιορίζεται μόνο στις ακαδημαϊκές γνώσεις, αλλά στοχεύει σε βαθύτερα ζητήματα, όπως η καλλιέργεια του ήθους και του πνεύματος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την ανθρώπινη επαφή, την ανταλλαγή ιδεών και απόψεων ακόμα και αν δεν είναι μεγάλης διάρκειας. Το σπουδαίο είναι να καταφέρουμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Και όλα τα παραπάνω συμβάλλουν σε αυτό!
Συμπερασματικά, η ηλικία δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη δια βίου μάθηση των ενηλίκων. Με άλλα λόγια, η διαρκής πρόσβαση στην εκπαίδευση απαιτεί κυρίως θέληση, διάθεση και υπομονή. Όλοι μπορούν να πραγματοποιήσουν τους στόχους τους, αν πραγματικά το επιθυμούν, χωρίς να αποτελεί η ηλικία τροχοπέδη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δια βίου μάθηση είναι μία προσωπική ανταμοιβή και θα χρειαστεί να επενδυθεί προσωπικός και πνευματικός χρόνος ώστε να χαρούν οι δέκτες τα οφέλη της. Για παράδειγμα, έχουμε τα διανοητικά οφέλη που αφορούν την προσωπική φιλοσοφία σε δράση και μπορούν να καλύψουν τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Από την άλλη, είναι τα γνωστικά οφέλη που βοηθούν τη διατήρηση του εγκεφάλου σε μία καλή λειτουργία, όπως επίσης είναι και άλλα πολλά. Συνοψίζοντας, το σημαντικό είναι να εκμεταλλευόμαστε όλες τις πόρτες που είναι ανοιχτές μπροστά μας και ακόμα περισσότερο όσες δεν έχουμε ανοίξει ακόμα. Η γνώση δεν επηρεάζεται από την ηλικία. Αντιθέτως, γίνεται ακόμα μεγαλύτερη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΒΕΡΓΙΔΗΣ, Δ., (2001): «Δια βίου εκπαίδευση και εκπαιδευτική πολιτική»
- ΒΕΡΓΙΔΗΣ, Δ., & Πρόκου, Ε., (2005) Στοιχεία κοινωνικό-οικονομικής Λειτουργίας και θεσμικού πλαισίου, ΕΑΠ, τομ. Α’, Πάτρα.
- ΚΑΡΑΛΗΣ, Θ., (2003): «Δια βίου μάθηση και εκπαίδευση: θεωρητικές προσεγγίσεις, προκλήσεις και προοπτικές»
- ΚΑΡΑΛΗΣ, Θ., (2008), Εκπαίδευση Ενηλίκων και Δια βίου Μάθηση: Απόπειρα χαρτογράφησης των ερευνητικών τάσεων
- ΜΟΥΖΑΚΗΣ, Χ., (2006), Η εκπαίδευση Ενηλίκων στην Ελλάδα, (ΙΔΕΚΕ).
- ROGERS, A., (1999), Η εκπαίδευση ενηλίκων, Μετάφραση: Μαρία Κ. Παπαδοπούλου, Μαρία Τόμπρου, Αθήνα: Μεταίχμιο.
