Της Παναγιώτας Προβατά,
Ο Εισαγγελέας αποτελεί κρίσιμο θεσμό του ποινικοκατασταλτικού συστήματος και ειδικότερα της ποινικής δίκης. Έχει ένα σύνολο αρμοδιοτήτων που περιλαμβάνουν εν γένει ελεγκτικά, ανακριτικά και στενά δικονομικά καθήκοντα, όπως αυτά περιγράφονται τόσο στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας όσο και στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών. Λειτουργεί ως ένα αμερόληπτο όργανο της δικαιοσύνης, που βοηθά τον δικαστή στη διάγνωση της αλήθειας και στην απονομή του δικαίου και απολαύει από το Σύνταγμα προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας.
Είναι μια δικαστική αρχή που δρα ανεξάρτητα από τα δικαστήρια και την εκτελεστική εξουσία και κατά την έκφραση της γνώμης του και την εκτέλεση των καθηκόντων του δρα αδέσμευτα, υπακούοντας στον νόμο και στη συνείδησή του. Σύμφωνα με το άρθρο 25 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων κάποιες από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες του εισαγγελέα είναι η άσκηση της ποινικής δίωξης και η διενέργεια της προκαταρκτικής εξέτασης, προηγούμενη της ποινικής δίωξης διαδικασία, σκοπός της οποίας είναι να διαπιστωθεί κατά πόσον οι υφιστάμενες υπόνοιες ως προς το πρόσωπο του κατηγορουμένου εμφανίζουν τέτοιο ποσοστό βασιμότητας, ενόψει του οποίου η κίνηση της ποινικής δίωξης παραμένει επιβεβλημένη. Στο ακροατήριο ο εισαγγελέας δεν παρίσταται μόνο για την αναζήτηση στοιχείων που επιβαρύνουν τον κατηγορούμενο, αλλά και για στοιχεία που ελαφρύνουν τη θέση του. Στην πραγματικότητα, συνεργάζεται με τον δικαστή για την αποκάλυψη της ουσιαστικής αλήθειας, δεν προσπαθεί να τη συγκαλύψει ή να νοθεύσει τα αποδεικτικά μέσα εις βάρος του κατηγορουμένου.
Ο Εισαγγελέας αγορεύει με βάση τη συνείδησή του, αλλά την υποχρέωση αντικειμενικότητας και κατ’ αναλογία με το δικαστή, είναι ελεύθερος να αξιολογεί τα αποδεικτικά μέσα και τα όσα προέκυψαν κατά την ακροαματική διαδικασία, αλλά όχι αυθαίρετα, καθώς οφείλει να τεκμηριώνει την πρότασή του. Κατ’ αναλογία με το δικαστή και σε συνδυασμό με το άρθρο 24 ΚΟΔΚΔΛ, η γνώμη του Εισαγγελέα διαμορφώνεται με βάση την αλήθεια των πραγματικών γεγονότων, την αξία των αποδείξεων, την αξιοπιστία των μαρτύρων. Το είδος της συνείδησης που αναφέρεται στο νόμο δεν είναι αυτό του απλού πολίτη, αλλά εκείνο το σύνολο απόψεων και πεποιθήσεων που διαμορφώνεται με βάση το νομικό, κοινωνικό και επιστημονικό υπόβαθρο της σκέψης του και της επαγγελματικής του νοοτροπίας, στοιχεία καίρια για τη διαμόρφωση της πεποίθησής του. Συνεπώς, η πεποίθηση του εισαγγελέα δεν διαμορφώνεται μόνο από τη νομική του κατάρτιση, αλλά και από εξωνομικούς παράγοντες, ακόμη και από την ατομική του συγκρότηση.
Εν κατακλείδι ο εισαγγελέας είναι ένας μόνιμος δικαστικός λειτουργός που ασκεί εν ονόματι του κράτους την κατηγορία, εκπροσωπώντας την Πολιτεία ενώπιον του Δικαστηρίου στη διεξαγωγή της δίκης. Σε αντίθεση με τους δικαστές, υπόκειται στις εντολές των ανώτερων του εισαγγελέων. Τέλος, ο εισαγγελέας έχει τη δυνατότητα να ασκήσει τα ένδικα μέσα της έφεσης και της αναίρεσης και γενικά να κάνει ό,τι αρμόζει για τη διαλεύκανση της υπόθεσης, γιατί έτσι θα εξυπηρετηθεί στο μέγιστο βαθμό και η ορθή απονομή της δικαιοσύνης.
Πηγές
- Θεμελιώδεις έννοιες της ποινικής δίκης, Νικόλαος Κ. Ανδρουλάκης
- «Τι είναι ο Εισαγγελέας και ποιες είναι οι αρμοδιότητες του», άρθρο στο justiceforgreece.wordpress.com διαθέσιμο εδώ
- «Ο Εισαγγελέας στο ακροατήριο», άρθρο της Σοφίας Βιδάλη στο theartofcrime.gr, διαθέσιμο εδώ
